Yeni Medya ve Dijital Dönüşüm

IR: Açılımı “intelligent relations; akıllı ilişkiler” olan kavram, halkla ilişkilerin “Endüstri 4.0” sürecine entegre olma- sına yönelik anlam taşımaktadır. Halk- la ilişkilerin günümüzde yapay zekâ, makine öğrenme, akıllı robotlar, kişisel etkileşim, büyük veri ve veri madencili- ği gibi alanlarda ilerlemesi gereğine atıf içermektedir.

Yeni medya kavramının bileşenlerini “İnternet ve sosyal ağlar (ADSL, Fiber, Web aşamaları ve Web 2.0 ile anılan sosyal medya platformları gibi)”, “teleko- münikasyon (GSM altyapısı, telefon, 5G, SMS, Blue- tooth teknolojileri gibi)”, “view data (teletext gibi veri görüntüleme teknolojileri)”, “mobil iletişim (akıllı telefon, tablet, EDGE, WAP gibi gelişmeler)”, “kab- lolu TV (paket üyelikler, platfrom abonelik sistemleri hatta günümüzdeki Netflix türü talebe dayalı çevri- miçi hizmetler gibi)” gibi alt başlıklar oluşturmaktadır (Törenli, 2005: 25-125; Özel, 2012: 36-40).

• Maliyetleri düşürüp, performans katkısı sunmak (süper bilgisayarlar, gelişmiş görüntüleme teknolojileri, yapay zekâ kullanımları gibi),

• Araçsal bütünleşme ve yöndeşme yaratmak (bir akıllı telefon ile radyo, telefon, kamera ihtiyaçlarını karşılamak gibi),

• Ücretsiz, hazır ve kolay kullanımlar oluşturmak (Wix, Discord, Twitter gibi sosyal medya platformlarına kısa sürede üye olup saniyeler içinde akışa dahil olmak ve içerik hazırlayabilmek gibi),

• Mobiliteyi; taşınabilirliği artırmak (hücresel mobil veri, Wi-fi alanı, Apple AirTag, Pokemon Go, Google Assistant, Siri gibi),

• Hedefleme ve ölçüm imkanlarını çeşitlendirmek (beğeni, paylaşım, retweet, etkile- şim trafiği gibi istatiskleri görüntülemek),

• Sistemleri entegre edip ağ yeteneklerini geliştirmek (sağlık ölçüm teknolojilerinin akıllı saatlerle entegrasyonu, otonom sürüş, üretimde yapay zeka kullanımı, IoT gibi).

Etkileşim, Dijital Teknoloji, Sanal Ortam, Kitlesizleştirme, Eşzamansızlık, Kodlama, 

Ünlü iletişim bilimci McLuhan tarafından ortaya konan “Teknolojik Belirlenimcilik” veya diğer adıyla “Teknolojik Determinizm”, iletişim teknolojisinin; yeni medyanın güçlü etkileri üzerinde duran bir kavram olarak dikkat çekmektedir. McLuhan medya teknolojilerinin toplumların nasıl davranacağına, düşüneceğine ve hissedeceğine yönelik “biçimlendirici/belirleyici” gücü olduğunu ifade etmektedir (Erdoğan & Alemdar, 2010: 145). “Biz cihazları üretiriz, cihazlar ise bizi şekillendirir” şeklinde özetlenebilecek değerlendirme, yeni medya teknolojilerinin kültürel etkisini tartışmak adına önem arz etmektedir (Altay, 2005: 22). Söz konusu kavramı 2010 sonrası doğan “alfa kuşak” çocuk davranışları ve yaşam tarzları (sosyal medya hesap sahibi olmaları, dijital kimlikleri ve oyun bağımlılıkları vb) bağlamında değerlendirebilirsiniz.

Yeni medyanın güncel örneklerinden biri olan EBYS Elektronik Belge Yönetim Sistemi

belge ve bilgi alışverişinin elektronik ortama taşınarak İnternet üzerinden anlık şekilde yönetilmesini amaçlamaktadır. Yazışma ve işlem sürecini hızlandırmayı, standart hâle getirmeyi, maliyetleri düşürmeyi, fiziksel sorunları en aza indirgemeyi amaçlayan sistem, belge arşivleme ve arşive erişim noktasında da avantajlar içermektedir.

Bayt (B)

Megabayt (MB)

Terabayt (TB)

Exabyte (EB)

Yottabyte (YB)

Gazete ve Dergi

• Radyo
• Televizyon
• Sinema

• İnternet ve sosyal medya
• Uydu ve uzay teknolojileri
• Bilişim teknolojileri
• Mobil cihazlar ve mobil teknolojiler

• Yasadışı içerik ve etkinlikler (korsanlık, torrent içerikler, dosya yükleme/indirme),

• Aşırı ya da cinsel şiddet,

• Pedofili ve yabancıların varlığı,

• Diğer zararlı veya saldırgan içerikler,

• Irkçı, nefret söylemi ve bu bağlamdaki çabalar,

• Reklam içeren aşırı ticari ikna,

• Taraflı/yanlış enformasyon (tavsiyeler, sağlık konusundaki paylaşımlar vb),

• Kişisel bilginin istismarı/veri takibi veya eşleştirmesi,

• Siber zorbalık ve siber taciz gibi eylemler,

• Kumar, finansal suçlar,

• Kendine zarar vermeye teşvik (intihar, anoreksiya, vd.),

• Mahremiyetin ihlali ve dijital gözetim.

İnternet kısaca dünyadaki tüm bilgisayarları ortak dilde (TCP/IP protokolü ve DNS; alan adı sistemi) buluşturan, paylaşım ve içerik trafiğini bağlantılı hâle getiren ağlar toplamı veya “galaktik ağ” şeklinde tanımlanmaktadır.

İnternet ise soğuk savaş yıllarında (1945-1989) hız kazanan iki kutuplu medeniyet rekabetinin (kapitalizm ve komünizm) ortaya çıkardığı motivasyon ile geliştirilmiş bir teknolojidir. 

Türkiye, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) projesi bünyesinde TÜBİTAK ve ODTÜ (TR-NET) iş birliğiyle 12 Nisan tarihinde NSF-NET’e (küresel İnternet ağı) dahil olmuştur. Bu global bağlantı sebebiyle 8-21 Nisan haftası Türkiye’de “İnternet Haftası” olarak kutlanmaktadır.

İnternet tarihini Web aşamaları üzerinden de okuyabiliriz. Bu bağlamda Web’in gelişimi “Pre-Web”, “Web 1.0”, “Web 2.0”, “Web 3.0” ve “Web 4.0” şeklinde sıralana- bilecek beş evreden oluşmaktadır

Kullanıcının da içerik üretebildiği; veri girebildiği Web 2.0, kullanıcıya söz hakkı (interaktivite) tanımak- tadır. Tim O’Reilly (2004) tarafından tanımlanan Web 2.0 evresi, İnternet’i paylaşım ve sosyalleşme odaklı güncelleyerek “sosyal medya” gerçekliğini mümkün hâle getirmektedir. Sosyal bilgisayar kullanımını, aktif, kolay ve hızlı paylaşımı gündeme getiren ikinci Web, sanal ortamları kitlesel hâle getirerek yeni nesil araç- ları (çoklu ortam siteler, etiketleme, yorum ve oylama araçları gibi) günlük yaşama katmaktadır. Paradigma değişikliği olan Web 2.0, kendi içeriğini ve filtresini yaratan kullanıcı profili ile pratik bir şekilde gruplaş- mayı, sanal topluluklara dahil olmayı ve etkileşim trafiği oluşturmayı beraberinde getirmektedir.

Dijital dönüşüm, bir organizasyonun, endüstrinin veya ekosistemin dijital teknolojilerin, süreçlerin ve yetkinliklerin tüm düzeylerde ve işlevlerde aşamalı ve stratejik biçimde kullanılmasıyla ortaya çıkan kül- türel, organizasyonel ve operasyonel değişimdir.

Küresel Köy: Ünlü iletişim bilimci McLuhan’ın ortaya attığı kavram, elektronik çağın etkisiyle ileti- şim araçlarının ve ortamlarının dünyayı global ama küçük bir köy gibi hissettirmemizi sağlayacağını anlatmaktadır.

Toffler’ın (1992) ifade ettiği kavram, sermaye ve mülkiyet ilişkisi bağlamında toplumsal gelişimi betimlemektedir. Birinci dalgada ana ölçüt toprak sahipliği iken ikinci dalgada toprak zenginliğinin yerini sanayi/makineleşme almıştır. Üçüncü dalgada ise servetin ana kaynağı -bilgi toplumunda olduğu gibi- bilgiye; fikre; giri- şimciliğe yönelmektedir.