DEVLET BÜTÇESİ

Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci şu şekildedir: Cumhurbaşkanı tarafından hazırlanan bütçe en geç eylül ayının ilk haftası sonuna kadar kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde görüşülüp onaylanan Orta Vadeli Program’ın (OVP) Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla başlayacaktır

13 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre, Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın yapısı şu şekildedir.
1 Başkan
2 Başkan Yardımcısı
5 Genel Müdürlük
1 Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı
30 Daire Başkanlığı

Kurulan Genel Müdürlükler şu şekildedir:
a) Plan ve Programlar Genel Müdürlüğü
b) Ekonomik Modelleme ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü
c) Bütçe Genel Müdürlüğü
ç) Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü
d) Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında Cumhurbaşkanına istişarî nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur. Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir.

Yani yeni uygulama da daha önce Bakanlar Kurulu’na ait olan bütçe kanunu teklifi yetkisi, Cumhurbaşkanı’na devredilmektedir. Yeni uygulama göre, Meclis bütçede değişiklik yapma hakkına sahipken artık bu haktan mahrum kalacaktır.

Yeni uygulama göre, Meclis bütçede değişiklik yapma hakkına sahipken artık bu haktan mahrum kalacaktır. Ayrıca, “Plan ve Bütçe Komisyonu” adı değiştirilerek “Bütçe Komisyonu” olmuştur.

Bütçe çağrısı ve yatırım genelgesi Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanarak en geç 15 Eylül’e
kadar Resmi Gazete’de yayımlanacaktır.

Örneğin, Amerika Birleşik Devletlerin ’de bütçeleme süreci her yıl Nisan ayında başlar ve on sekiz ay devam etmektedir

Ülkemizde mali yıl 1 Ocak’ta başlar. 31 Aralık’ta ise sona erer.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın görev ve yetkileri şu şekilde sıralanmıştır:
- Kalkınma planını, orta vadeli program ve orta vadeli mali planı hazırlamak,

.

.

.

OVP ile uyumlu olmak üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleriyle hedef açık ve borçlanma durumu, kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren ve cumhurbaşkanı tarafından onaylanan Orta Vadeli Mali Plan, en geç 15 Eylül’e kadar Resmi Gazete’de yayımlanacaktır.

Kamu idareleri (harcamacı kuruluşlar), bütçe tekliflerini en geç eylül ayı sonuna kadar Cumhurbaşkanlığına gönderecek ve Merkezi yönetim bütçe kanun teklifi mali yılbaşından en az 75 gün önce (17 Ekim tarihinde) Cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulacaktır. Buradan da anlaşılacağı üzere bütçe ödeneklerinde temel etkinlik Cumhurbaşkanlığı makamındadır.

Kesin hesap kanunu teklifi Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanacaktır.

Bütçenin hazırlanması ve uygulanmasıyla ilgili Anayasada bulunan 162, 163, 164. Maddeler kaldırılmıştır. (Tüm maddelerin Madde 161 de toplandığı söylenebilir). Ayrıca, Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında Cumhurbaşkanına danışma niteliğinde görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey olması teknik açıdan bir avantaj sağlayacaktır.

13 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre, Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın yapısı şu şekildedir. 1 Başkan 2 Başkan Yardımcısı 5 Genel Müdürlük 1 Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı 30 Daire Başkanlığı vardır.

Kurulan Genel Müdürlükler şu şekildedir: a) Plan ve Programlar Genel Müdürlüğü b) Ekonomik Modelleme ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü c) Bütçe Genel Müdürlüğü ç) Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü d) Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Ülkemizde mali yıl 1983 yılına kadar Mart ayında başlıyordu. Takip eden yılda 12 aylık süre bittiğinde de sona ererdi. 1983 yılından sonra ülkemizde mali yıl 1 Ocak - 31 Aralık tarihleri arasında yapılmaya başlanmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın görev ve yetkileri şu şekilde sıralanmıştır: - Kalkınma planını, orta vadeli program ve orta vadeli mali planı hazırlamak, - Plan ve programların uygulanmasını izlemek - Stratejik planların hazırlanması ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmek, - Kamu idarelerinin stratejik planlarının mevzuata uygun hazırlanması ve uygulanmasını izlemek, - Hazine ve Maliye Bakanlığı (HMB) ile Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Politika Kurullarının  görüşünü alarak kısa, orta ve uzun vadeli makroekonomik tahminleri yapmak, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte harcama ve bütçe politikalarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak, - Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte merkezi yönetim bütçe hazırlık usullerini belirleyerek çalışmaları koordine etmek, - Kamu idareleri tarafından Başkanlığa gönderilen bütçe tekliflerini incelemek, - Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın oluşturduğu gelir tahminlerini esas alarak, gelir bütçesi taslağı ile kamu idarelerinin bütçe tekliflerini birleştirerek merkezi yönetim bütçe kanun teklifi taslağını oluşturmak, - Merkezi yönetim ayrıntılı harcama programını yapmak, - Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte kamu idareleri tarafından talep edilecek yedek ödenek taleplerini inceleyerek Cumhurbaşkanının onayına sunmak, uygun bulunanları karşılamak, -  Bütçenin kalkınma planı, orta vadeli program, orta vadeli mali plan ve Cumhurbaşkanlığı yıllık programında belirlenen hedefler doğrultusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte maliye politikalarıyla uyumlu bir şekilde uygulanmasını sağlamak, uygulamaya ait bütçe işlemlerinin yapılmasını sağlamak. - Kamu harcamalarında tasarrufun sağlanması, bütçe dengesinin sağlanması ve kamu istihdamı ve giderlere ilişkin politikaların oluşturulması konusunda çalışmalar yapmak, - Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte kamu yatırım programlarını hazırlamak; kamu yatırım projelerinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte, kamu yatırımlarının gerçekleştirilmesinde uygun finansman modelleri geliştirmek, kamu-özel işbirliği projelerini analiz etmek, - Performans programlarının ve faaliyet raporlarının hazırlanması, uygulanması ve izlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek, - Harcamaların etkili, etkin, ekonomik ve verimli olmasını sağlamak üzere gerekli tedbirleri almak, - Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan kesin hesap kanun teklif taslağını inceleyerek nihai teklif taslağını hazırlamak.

Bütçelerde değişiklik yapılabilme esasları Madde 163 – Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Harcanabilecek miktar sınırının Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine dair bütçelere hüküm konulamaz. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarılarında ve cari ve ileriki yıl bütçelerine mali yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerinde, belirtilen giderleri karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunludur (YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞTIR).

Kesinhesap Madde 164 – Kesinhesap kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili oldukları mali yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesinhesap kanunu tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmişbeş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Kesinhesap kanunu tasarısı, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla birlikte Bütçe Komisyonu gündemine alınır. Bütçe Komisyonu, bütçe kanunu tasarısıyla kesinhesap kanunu tasarısını Genel Kurula birlikte sunar, Genel Kurul, kesinhesap kanunu tasarısını, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla beraber görüşerek karara bağlar. Kesinhesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştay’ca sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemez ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmez (YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞTIR).