DEVLET BÜTÇESİ

Genel bütçeli kuruluşların şu özelliklere sahip oldukları söylenebilir: Genel bütçeli kuruluşlar tek bir tüzel kişilik altında toplanmıştır. Aynı nakit idaresi altındadırlar. Nakit idaresini genel bütçeli kuruluşlar adına hazine yapmaktadır. Genel bütçeli kuruluşların kendi mal varlıkları yoktur, mal varlığını onlar adına Maliye Bakanlığı yürütmektedir. Hazine birliği kapsamında sayılmaktadırlar. Özel bütçeli idareler ise şu özelliklere sahiptirler: Her bir özel bütçeli kuruluşun ayrı bir tüzel kişiliği vardır. Sosyal, bilimsel, teknik, kültürel alanlarda görevlidirler. Belirli bir bakanlığa bağlıdırlar. Ancak bu bağlılık, özerkliğe sahip olmalarına engel değildir. Kendi mal varlıkları vardır ve yönetimini kendileri yaparlar. Kendilerine ait gelirleri vardır. Kendi nakit idarelerini yaparlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

2018 yılı itibariyle Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar şunlardır: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu, Rekabet Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu. Yükseköğretim Kurulu özel bütçeli idarelerden biridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Hacettepe Üniversitesi özel bütçeli idare, Türk Dil Kurumu ve Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı özel bütçeli diğer idarelerden, Radyo Televizyon Üst Kurulu düzenleyici ve denetleyici kurumlardandır. Anayasa Mahkemesi ise genel bütçeli idarelerden biridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

T.C. Emekli Sandığı (1949), Sosyal Sigortalar Kurumu (1945), Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (Bağ-Kur) (1971) ve Türkiye İş Kurumu olmak üzere var olan 4 sosyal güvenlik kuruluşu 5502 sayılı Yasa’yla 2006 yılında yapılan bir düzenlemeyle Türkiye İş Kurumu hariç  “Sosyal Güvenlik Kurumu” adıyla tek bir çatı altında toplanmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Belediyenin kuruluşunda izlenecek yöntem, Belediye Kanunu’nun 4. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre, nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında; il belediyelerinde ve nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için, gizli oyla seçeceği üç üye, mali hizmetler birim amiri ve belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden, diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasın dan bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, mali hizmetler birim amiri ve belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşur. Doğru cevap B seçeneğidir.

İl Özel İdaresi 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu yürürlüğe girmiştir. Buna göre il özel idaresi “il halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi” olarak tanımlanmıştır. İl özel idaresi, ilin kurulmasına dair kanunla kurulur ve ilin kaldırılmasıyla tüzel kişiliği sona erer. Görev alanı, il sınırlarını kapsar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Köy bütçesi muhtarın başkanlığında ihtiyar meclisi tarafından hazırlanır. Daha sonra hazırlanan bu bütçe onaylanmak üzere bağlı oldukları ilçe veya ile gönderirler. Vali veya kaymakam onaylamadan önce bütçe üzerinde değişiklikler yapabilir veya yaptırabilir. Bütçenin uygulayıcısı muhtardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

En son düzenlemelerle 5 adet fon faaliyetlerine devam etmektedir. Bu fonlar; Sosyal Yardımlaşmayı ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, Savunma Sanayii Destekleme Fonu, Tanıtma Fonu, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve Özelleştirme Fonu’dur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Merkezî Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri aşağıdaki gibi üçe ayrılır.

Bu bilgilere göre tüm öncüller doğru olur. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneğidir.

5018 sayılı Yasa’nın 12. maddesi Genel Bütçeli İdareleri şöyle tanımlamaktadır; “Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu Kanun’a ekli (I) sayılı cetvel de yer alan kamu idarelerinin bütçesidir.” Bu tanımdan ve 5018 sayılı Yasa’nın diğer ilgili maddelerinden genel bütçeli kuruluşların şu özelliklere sahip oldukları söylenebilir:

• Genel bütçeli kuruluşlar tek bir tüzel kişilik altında toplanmıştır.
• Aynı nakit idaresi altındadırlar. Nakit idaresini genel bütçeli kuruluşlar adına hazine yapmaktadır.
• Genel bütçeli kuruluşların kendi mal varlıkları yoktur, mal varlığını onlar adına Maliye Bakanlığı yürütmektedir.
• Hazine birliği kapsamında sayılmaktadırlar.

Bu bilgilere göre mal varlığını onlar adına Hazine yürütmektedir seçeneği genel bütçeli kuruluşların sahip oldukları özellikler arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla Doğru Cevap C seçeneğidir.

Belirli kamu kuruluşları, genellikle faydasının bölünmesi ve pazarlanması güç olan mal ve hizmetten yararlananlara hizmet maliyetinin özel fayda ve maliyete karşılık olan bölümünün ödettirildiği hizmetler sunarlar. Bir başka deyişle yarı kamusal mal ve hizmet üretirler. Buna örnek olarak Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (I. öncül Doğru olur), Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (II. öncül Doğru olur) ve üniversiteler (III. öncül Doğru olur) verilebilir. Bu bilgilere göre tüm öncüller doğru olur. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneğidir.

Özel bütçeli idareleri olarak adlandırılan kurumların özellikleri olarak:

sayılabilir. Ancak belirli bir bakanlığa bağlı değildirler ifadesi özel bütçeli kuruluşların özellikleri arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla Doğru Cevap C seçeneği olur.

2018 yılı itibariyle Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar; Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu, Rekabet Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu olarak sıralanabilir. Bu kurumlar arasında Sosyal Sigortalar Kurumu yer almamaktadır. Dolayısıyla Doğru Cevap A seçeneğidir.

Mahallî idare birlikleri, tüzüklerinde birliğe devredilmesi öngörülen mahallî müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahallî idarelerin hak ve yetkilerine sahiptir. Mahallî İdare Birlikleri 5355 sayılı Mahallî İdare Birlikleri Kanununda belirtilen çeşitlerine göre aşağıda belirtilen görevleri yapar:

Zorunlu Birlikler: Su, atık su, katı atık ve benzeri altyapı hizmetleri ile çevre ve ekolojik dengenin korunmasına ilişkin projelerin zorunlu kılması durumunda Bakanlar Kurulu, ilgili mahallî idarelerin, bu amaçla kurulmuş birliğe katılmasına karar verebilir. Bu fıkrada belirtilen birliklerden ayrılma da Bakanlar Kurulunun iznine bağlıdır.

Turizm Altyapı Hizmet Birlikleri: Kültür ve turizmi koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerinde; alanın bütüncül bir anlayışla korunması, geliştirilmesi, tanıtımı, kültür ve turizme ilişkin sosyal ve teknik altyapının gerçekleştirilmesi ve işletilmesini sağlamak amacıyla alandaki bütün mahallî idarelerin katılımı ile bir mahallî idare birliği kurulur.

Köylere Hizmet Götürme Birlikleri: İlçelerde, tarım ürünlerinin pazarlanması hariç olmak üzere yol, su, kanalizasyon ve benzeri altyapı tesisleri ile köylere ait diğer hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, bizzat yapmak, yaptırmak ve kırsal kalkınmayı sağlamak üzere tüm köylerin iştiraki ile o ilçenin adını taşıyan, köylere hizmet götürme birliği kurulabilir. Bakanlar Kurulu, bu konuda genel izin vermeye yetkilidir.

Ülke Düzeyinde Kurulan Birlikler: Mahallî idarelerin menfaatlerinin korunması, gelişmelerine yardımcı olunması, personelinin eğitilmesi ve mahallî idarelerle ilgili kanun hazırlıklarında görüş bildirilmesi amacıyla il özel idarelerini ve belediyeleri temsil etmek üzere ülke düzeyinde sadece birer birlik kurulabilir.

Diğer Birlikler: Bu birlikler ise yerel yönetimler arasında belli konularda iş birliği yapılmasına yönelik olan; hizmet, kalkınma birliği gibi birliklerdir.

Yukarıdaki bilgilere göre Doğru Cevap D seçeneğidir.

22.03.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları içerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile ilk kademe belediyesi uygulaması kaldırılmış ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve diğer kanunlarda ilk kademe belediyesine yapılan atıfların ilçe belediyesine yapılmış sayılacağı belirtilmiştir. Bu nedenle Doğru Cevap D seçeneğidir.

İl özel idaresi gelirleri:

• Kanunlarla gösterilen il özel idaresi vergi, resim, harç ve katılma payları (I. öncül Doğru olur)
• Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar
• Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler (III. öncül Doğru olur)
• Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler
• İl genel meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler
• Faiz ve ceza gelirleri (II. öncül Doğru olur)
• Bağışlar
• Her türlü girişim, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler
• Diğer gelirler

olarak ifade edilebilir. Bu bilgilere göre tüm öncüller doğrudur. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneğidir.

1980’li yılların ikinci yarısında ortaya çıkan ve gittikçe geniş bir şekilde uygulama olanağı bulan fonlar, yukarıda sayılan sakıncaların tümünü ortaya çıkarmıştır. Bazı dönemlerde mali sistemde bütçe içi ve dışı kaç fonun olduğu bile tam olarak tespit edilemez duruma gelmiştir. 2000 yılında başlayan bir süreçle 5018 sayılı Yasa ile 2007 yılından itibaren fon uygulamaları ilgili idare bütçelerine aktarılması sağlanmış ve belirli bir süre sonrada kademeli olarak tasfiye edilmesi öngörülmüştür. En son düzenlemelerle 5 adet fon faaliyetlerine devam etmektedir. Bu fonlar; Sosyal Yardımlaşmayı ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, Savunma Sanayii Destekleme Fonu, Tanıtma Fonu, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve Özelleştirme Fonu’dur. Dolayısıyla tüm öncüller doğru olur. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneğidir.

Kamu kesiminin ülke ekonomisi içerisindeki boyutu çeşitli şekillerde ölçülmeye çalışılmaktadır. Harcamaların ve gelirlerin GSYH içindeki payları kamu kesiminin kapsamı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu ölçülerden en çok kullanılanı harcamaların GSYH’ye oranlanmasıdır. Dolayısıyla Doğru Cevap B seçeneğidir.