DEVLET BÜTÇESİ

Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi devlet bütçesinin çağdaş işlevleri arasındadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bütçelerin hükümetler tarafından hazırlanıp parlamento tarafından onaylanması siyasi niteliğini oluşturmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bütçe, gelecekte devletin harcayacağı paralarla toplayacağı gelirlerin tahmini,  kaynaklarla amaçlara ulaşmak için bir araç ve aynı zamanda tercihlerin amaçlara ulaşmak üzere koordine edilmesi anlamında bir plan olarak tanımlanabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 3’üncü maddesinin f bendine göre bütçe “belirli bir dönemdeki gelir ve giderlerin tahmini ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konan belgeyi” ifade etmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Hangi hizmetlerin kamu tarafından, hangilerinin özel sektör tarafından yapıla cağına karar verebilmek için, ne tür hizmetler hangi sektörde daha etkin üretilebilir sorusu kaynak tahsisinde etkinlik işlevi ile ilgilidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Ekonomik istikrarı sağlama kavramı tam istihdamı sağlanmayı, Fiyat istikrarını sağlanmayı, ödemeler dengesini sağlanmayı ve ekonomik kalkınmayı sağlamayı kapsamaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Günümüzde devletlerin zaman zaman “modern Robin Hood” olarak davranması gerektiği söylenmektedir. Devletler bu biçimde bir politika izlerlerse gelir dağılımında nispi bir düzelme ortaya çıkacaktır. Doğru cevap A şıkkıdır.

En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının yapılması etkinlik denetimi olarak adlandırılmaktadır.

“Bütçe” terimi ilk olarak 15.yy başlarında, Fransa da “bougette” kelimesinden gelen ve eski Fransızca da “bouge”, (deri çanta, cüzdan, kese) anlamında kullanılmıştır.

Bütçe terimi modern anlamı olarak 1733 yılından itibaren, mali planlarını bir çanta (cüzdan da) taşıyan (saklayan) hazine bakanı düşüncesini ifade etmektedir. Ayrıca bu çantanın “haber demeti” ya da “-mali- haber demeti” olarak da kullanılması söz konusudur.

1 Mayıs 1862 tarihli Fransız Kararnamesi’nden alınan ve 26 Mayıs 1927 tarihli ve 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu’muzun 6. maddesinde yer alan tanım: “Bütçe, devlet daire ve kuruluşlarının bir yıllık gelir ve gider tahminlerini gösteren ve bunların uygulama ve yürütülmesine izin veren bir kanundur.” şeklindedir.

BÜTÇENİN KLASİK İŞLEVLERİ

*Bütçenin Mali ve İktisadi Fonksiyonu

*Bütçenin Siyasal İşlevi

*Bütçenin Hukuki İşlevi

*Bütçenin Denetim İşlevi

“Bütçe nedir?” sorusuna verilen bazı yanıtlar şunlardır:

• Bütçe, en basit olarak gelir giderleri gösteren bir dokümandır.

• Bütçe, gelecekte devletin harcayacağı paralarla toplayacağı gelirlerin tahmindir.

• Bütçe, kaynaklarla amaçlara ulaşmak için bir araçtır.

• Bütçe, Fiyat etiketli bir hedef sınıflamasıdır.

• Bütçe, kaynakların sınırlı olması ve ihtiyaçların sonsuz olması nedeniyle alternatif hizmetler arasında tercih yapma mekanizmasıdır.

• Bütçe, tercihlerin amaçlara ulaşmak üzere koordine edilmesi anlamında bir plandır.

• Bütçe, amaçlara nasıl ulaşılacağını gösteren ayrıntılı bilgi içeriyorsa bir çalışma planıdır.

• Bütçe, yürütme organı ile halk arasında yapılan bir sözleşmedir.

Türkiye’de bugünkü anlamı ile bütçe hakkını resmen kabul ve ifade eden ilk yasa 1876 Anayasası (Kanun-i Esasi) olmuştur.

“Bütçe” terimi ilk olarak 15.yy başlarında, Fransa da “bougette” kelimesinden gelen ve eski Fransızca da “bouge”, (deri çanta, cüzdan, kese) anlamında kullanılmıştır. Ayrıca kelime Latince “bulga” (deri çanta) ve Gaulish (Eski İrlanda dili) “bolg” (çanta) anlamındadır. Gaulish dilin de terimin kökü “bhel (üflemek, şişirmek) anlamına da gelmektedir. Başlangıçta, bu terim sadece Şansölyenin ülkenin finansmanı konusundaki yıllık konuşmasına gönderme yapmak için kullanılırken, kısa bir süre sonra herhangi bir finansal plan veya beyanı tanımlamak için kullanılmaya başlanılmıştır.(Dikkat; “yıllık bütçe kavramı”, 18. yüzyılın başlarından kalma bir kavramdır).

Kamu kesimi kendi içinde, hangi hizmetleri üstleneceğine, hangi hizmetlere daha fazla hangilerine daha az kaynak tahsis edeceğine karar vermesi gerekmektedir. Devletin elindeki kaynaklarında kısıtlı olması ve toplumsal ihtiyaçların da sonsuz olduğu düşünülürse tercih yapmak zorunda olduğu ortaya çıkmaktadır.

Bütçenin siyasi işlevi sadece demokratik ülkelerde geçerlidir. Çünkü halkın isteklerinin ve rızasının bütçelerde yer bulabilmesi ancak demokratik hakların kullanımıyla gerçekleşebilmektedir.

Ekonomilerde eksik istihdam koşulları geçerli olabilmektedir. Günümüzde, özellikle işgücü piyasasında işsizliğin yaygın bir sorun olarak tüm ülkelerde yaşandığı görülmektedir. İşsizlik sorunun piyasa ekonomileri tarafından çözümlenememesi hâlinde kamu kesiminin yine devlet bütçesi ile işsizlikle mücadele etmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Benzer biçimde yaygın bir Fiyat istikrarsızlığı olan enflasyon sorunu da kamu kesiminin müdahalesi olmadan çözümlenmesi oldukça güçtür.