DEVLET BÜTÇESİ

“Bütçe” terimi ilk olarak 15.yy başlarında, Fransa da “bougette” kelimesinden gelen ve eski Fransızca da “bouge”, (deri çanta, cüzdan, kese) anlamında kullanılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde “bütçe” kelimesinin anlam olarak geçtiği ve ilk bütçenin hazırlanmasından bahsedilen belge Bütçe Nizamnamesidir.

Dünya tarihinde ilk bütçelerin yapılma nedeni, devletin hangi hizmetleri yapacağını ve bu hizmetlere halkın katkısının ne olacağını belirlemek arzusudur. Bu nedenle de bütçenin ortaya çıkışının temel nedeni “siyasal”dır.

Bütçenin Klasik İşlevleri;

1 Mayıs 1862 tarihli Fransız Kararnamesi’nden alınan ve 26 Mayıs 1927 tarihli ve 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu’muzun 6. maddesinde yer alan tanım: “Bütçe, devlet daire ve kuruluşlarının bir yıllık gelir ve gider tahminlerini gösteren ve bunların uygulama ve yürütülmesine izin veren bir kanundur.” şeklindedir

Gelir toplanması, gider yapılması, borç alınması gibi bütçe uygulamasıyla ilgili denetimi düzenleyen hukuk dalı mali hukuktur.

Yine özel sektörün kaynak tahsisinde etkinliği sağlayamadığı bir başka konu dışsallıklardır. Bilindiği üzere dışsallıklar, iki ekonomik birimin ekonomik faaliyetinden üçüncü kişilerin fiyat mekanizması dışında fayda veya zarar görmesidir.

Bütçenin siyasi işlevi sadece demokratik ülkelerde geçerlidir. Çünkü halkın isteklerinin ve rızasının bütçelerde yer bulabilmesi ancak demokratik hakların kullanımıyla gerçekleşebilmektedir.

Kaynak Tahsisinde Etkinlik İşlevi
Bu işlev, bir yandan kamu kesimi ve özel kesim arasında kaynak tahsisinde etkinliğin sağlanmasını amaçlarken diğer yandan kamu kesiminin yapacağı hizmetlerde birbirine rakip çıkar ve talepler arasında kaynak tahsis etmesini de amaçlar.

Gelir Dağılımında Adalet İşlevi

Günümüzde devletlerin zaman zaman “modern Robin Hood” olarak davranması gerektiği söylenmektedir. Bir başka deyişle devletin zenginden daha çok alıp geniş halk kesimlerine hizmet götürmesi gerektiği söylenmektedir. Devletler bu biçimde bir politika izlerlerse gelir dağılımında nispi bir düzelme ortaya çıkacaktır.

Bütçelerin hükümetler tarafından hazırlanıp parlamento tarafından onaylanması siyasi niteliğini oluşturmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bütçe sürecinin belirli yasal çerçevede yürütülmesi hukuki niteliğini vurgulamaktadır.

Bütçe ile ilgili olarak şu ifadeler söylenebilir:
• Bütçe, gelir giderleri gösteren bir dokümandır.
• Bütçe, gelecekte devletin harcayacağı paralarla toplayacağı gelirlerin tahmindir.
• Bütçe, kaynaklarla amaçlara ulaşmak için bir araçtır.
• Bütçe, Fiyat etiketli bir hedef sınıflamasıdır.
• Bütçe, kaynakların sınırlı olması ve ihtiyaçların sonsuz olması nedeniyle alternatif hizmetler arasında tercih yapma mekanizmasıdır.
• Bütçe, tercihlerin amaçlara ulaşmak üzere koordine edilmesi anlamında bir plandır.
• Bütçe, amaçlara nasıl ulaşılacağını gösteren ayrıntılı bilgi içeriyorsa bir çalışma planıdır.
• Bütçe, yürütme organı ile halk arasında yapılan bir sözleşmedir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Bütçenin klasik işlevleri hukuki, siyasi,denetim, mali ve iktisadi olarak yer alır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Ekonomik İstikrar İşlevi bütçenin çağdaş ilkeleri arasında yer alır. Doğru cevap D şıkkıdır.

En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının yapılması etkinlik denetimi olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bütçenin siyasal işlevleri ile ilgili olarak ifade edilen bütçenin ortaya çıkışının temel nedeni siyasal olması bütçenin sadece demokratik ülkelerde geçerli olması ve hükümetlerin halkın isteklerini bütçe aracılığıyla gerçekleştirmesi ifadeleri doğrudur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Bütçenin en eski ve en olağan işlevlerinden birisi mali işlevdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bütçe terimi ilk olarak 15.yy başlarında, Fransa da “bougette” kelimesinden gelen ve
eski Fransızca da “bouge”, (deri çanta, cüzdan, kese) anlamında kullanılmıştır.

Kalkınmayı sağlama veya sürdürülebilir ve istikrarlı bir büyüme için yapılan harcamalardır bütçeyi tanımlamaz. Doğru cevap D şıkkıdır.