DEVLET BÜTÇESİ - Deneme Sınavı - 8

Tanımı verilen ölçü verimliliktir. Doğru cevap B'dir.

Ayakkabı fabrikasında ilave bir işçi (girdi) ayakkabı üretimini 5 birim arttırmış ise o işçinin verimliliği 5’tir. Doğru cevap D'dir.

Bu teknikte, projenin veya hizmetin öncelikle faydalarının ve maliyetlerinin belirlenmesi, bunların yıllar itibariyle değerlerinin tahmin edilmesi daha sonra ise yıllar
itibariyle fayda ve maliyetlerin bugünkü değerlere indirgenmesi ve son olarak da karar alınması gerekir. Bu teknik, maliyetlerin ve faydaların para birimi cinsinden ifadesini gerektirmektedir. Doğru cevap A'dır.

Stratejik analize örnek olarak senaryo yazma gösterilebilir. Senaryo yazma gelecekteki olası olayların spekülatif değerlendirmelerini yapar ve bunlara göre analizleri farklılaştırır. Doğru cevap C'dir.

Yöneylem araştırması doğrusal programlama, kuyruk teorisi, Monte Karlo ve oyun teorisi gibi teknikleri kullanarak sonuca ulaşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Delphi tekniği birden çok bütçe uzmanının görüşlerinin alınmasını amaçlamaktadır. Bu teknikte, bir koordinatör veya moderatör birçok uzmanla görüşüp tahmin edilecek konu ile ilgili görüşleri alır. Uzmanların birbirleri ile konu üzerinde tartışmaları ve konuşmaları yasaktır. Hatta uzmanların kim oldukları bilinmez. Yönetici, uzmanlardan gelen tüm görüşleri toplar ve bu görüşlerden bir rapor hazırlar. Raporda uzmanlardan gelen tahminlerin ortalamasını veya en yaygın olanını belirtir. Söz konusu rapor daha sonra uzmanlara yollanır ve yeni tahminleri istenir. Uzmanlar rapora göre tahminlerini değiştirebilir veya aynı tahminde ısrar edebilirler. Bu süreç, bütün uzmanların görüşlerinin birbirine yakınlaştığı noktaya kadar devam eder. Bir başka deyişle, ortak bir görüş ortaya çıktığında süreç sona erer. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İlk açıklanacak nitel yöntem “yargıya dayalı tahmin”dir. Bu yöntem, kamu hizmetleri ve kamu programları hakkında yeterli bilgi ve deneyimin olmadığı durum da kullanılır. Örneğin daha önce devlet tarafından hiç verilmeyen e-devlet uygulamalarıyla ilgili harcama tahminlerinde kullanılır. Elbette aynı gerekçelerle bazı yeni gelir kaynaklarının tahmininde de kullanılmaktadır. Örneğin yeni uygulamaya konulan bir vergi kanunun gelir tahmininde kullanılabilmektedir. İkinci kullanım nedeni ölçümlenemeyen faktörler olduğu zaman diğer yöntemlere göre bir üstünlüğe sahip olmasıdır. Bilindiği üzere kamu kesiminde birçok hizmetin ölçümlenmesinde sorunlar ortaya çıkmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Nicel yöntemler içerisinde, yaygın olarak kullanılan ve çok fazla teknik bilgi gerektirmeyen yöntem, basit yöntemdir (Otomatik usuller olarak da adlandırılmaktadır.). Harcama tahminlerinden daha çok gelir tahminlerinde kullanılmaktadır. Bu yöntemde genellikle tahmin edilecek harcama veya gelirin geçmiş yıl rakamları esas alınır. Geçmiş yıl rakamı üzerinde çeşitli yöntemlerle oynama yapılarak tahmin yapılabilir. Örneğin; öncelikle gelir tahmini olarak geçmiş yıl rakamı aynen tahmin olarak kabul edilir. İkinci olarak, geçmiş birkaç yılın ortalaması tahmin olarak kabul edilebilir. Üçüncü olarak, geçmiş yılların ortalama artış oranı, geçmiş yılın rakamını arttırmakta kullanılır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Zaman serisi yöntemi en basitinden en karmaşığına kadar geniş bir çeşitliliğe sahiptir. Bu yöntemle yapılan tahminlerin isabet derecesi geçmiş verilerin uzunluğu ile ilişkilidir. Bu yöntem, tahmin edilecek değişkendeki geçmiş yıl verilerini ele alıp bu verilere dayalı olarak çıkan trendin devam edeceği varsayımına dayalıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yargıya dayalı tahmin ve birim maliyet dayalı yöntem nitel yöntemler arasında yer alırken basit yöntem ve zaman serisi yöntemi nicel yöntemler arasında yer alır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Analizciler; program ve politika kararlarının alınmasında kullanılacak bilgileri toplarlar, değerlendirirler ve özetlerler. Analizciler bu bilgileri karar alıcıların değerlemesine olanak sağlayan anahtar kavramlar üzerinde organize ederler. Politikalar da değişiklikler, yeni bir programa başlama veya başlamama gibi kararlar belirli ölçülere dayalı olanak alınabilir. Bunlar; “etkinlik” (eficiency), “etkenlik” (effectiveness), “verimlilik” (productivity) ve “eşitlik” (equity) ölçüleridir. Mutlak eşitlik bu ölçüler arasında yer almaz. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Etkinliğin ölçümü ise alternatifler arasında karşılaştırmayı veya dolaylı olarak kamusal fonların özel kesimde bırakılması hâlinde ortaya çıkacak fayda ile kamu kesiminin kullanılması hâlinde ortaya çıkacak faydanın karşılaştırılmasını gerektirmektedir. Etkinlik en az kaynakla, en fazla sosyal yararın sağlanması anlamındadır. Kamu kesiminin kullandığı kaynağın sosyal getirisinin, aynı kaynağın özel sektör kullanımındaki getirisinden fazla olması hâlinde kaynaklar etkin kullanılmış denilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Belirli bir kamu hizmetinin veya kamu yatırım projesinin sosyal faydaları ile sosyal maliyetlerinin karşılaştırılması ile bir sonuca ulaşmaya çalışmak, fayda maliyet analizi ile mümkündür. Bu teknikte, projenin veya hizmetin öncelikle faydalarının ve maliyetlerinin belirlenmesi, bunların yıllar itibariyle değerlerinin tahmin edilmesi daha sonra ise yıllar itibariyle fayda ve maliyetlerin bugünkü değerlere indirgenmesi ve son olarak da karar alınması gerekir. Bu teknik, maliyetlerin ve faydaların para birimi cinsinden ifadesini gerektirmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Şıklarda ifade edilen tüm analizler niceliksel iken stratejik analiz nitelikseldir. Stratejik analize örnek olarak senaryo yazma gösterilebilir. Senaryo yazma gelecekteki olası olayların spekülatif değerlendirmelerini yapar ve bunlara göre analizleri farklılaştırır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Fayda maliyet analizinin, maliyet etkenlik analizine göre üstün yanı, alternatif projeler arasında karşılaştırma yapabilmesidir. Örneğin bir aşılama projesinin fay da maliyet oranı 2,5 iken bir köprü projesinin fayda maliyet oranı 2,0 ise aşılama projesinin kabulünü gerektirir. Ancak maliyet etkenlik analizi bu tür karşılaştırmalara izin vermez. Çünkü sonuçların birimleri farklıdır. Aşılama projesinde aşılanan kişi sayısı bir sonuç iken köprü projesinde çıktı zaman tasarrufudur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bu faktörler arasında edebi faktörler yoktur. Cevap E şıkkıdır.

Nicel ve Nitel yöntemlere dayalı teknikler olarak ayrıntılı bir sınıflama yapanlar nitel yöntemleri; yargıya dayalı ve birim maliyete dayalı olarak; nicel yöntemleri de basit yöntem, zaman serileri yöntemi ve nedensel teknikler olarak ayırır. Bir de özellikle özel sektörün kullandığı subjektif yöntem vardır. Cevap e şıkkıdır.

C, d ve e nicel yöntemdir. A niteldir ama elektrik giderlerinin tahmini için Birim Maliyete Dayalı Yöntem kullanılır. Cevap B şıkkıdır.

D ve E nitel yöntemlerdir. En çok kullanılan nicel yöntem ise a şıkkıdır. Cevap A'dır.

Delphi Tekniği yargıya dayalı tahmin yönteminde kullanılır. Cevap E şıkkıdır.