DEVLET BÜTÇESİ - Deneme Sınavı - 13

Nitel yöntemler daha çok subjektif esaslıdır. Kişisel değer yargıları ve deneyimler tahminleri doğrudan etkilemektedir. Ancak subjektif olmasından nitel yöntemler de matematiğin veya istatistiğin hiç kullanılmadığı anlamını çıkarmak yanlış olur. Bu yöntemde matematik ve veriler sistematik bir biçimde kullanılmadığı veya çok az kullanıldığı için nitel yöntem olarak adlandırılmaktadır.

Hizmetlerin fayda ve maliyetlerinin tahminleri oldukça güç olabilmektedir. Matematiksel yöntemlerin (nicel yöntemler) ölçemediği ve dolayısıyla bir tahmin üretemediği durumlarda, yargıya dayalı yöntem sonuç alabilmektedir. Ayrıca bu yöntem, tahmin yapmak için zamanın kısıtlı olduğunda durumlarda da kullanılmaktadır.

Yargıya dayalı yöntemin bir başka uygulanış biçimi “Delphi tekniği”dir. Delphi tekniği birden çok bütçe uzmanının görüşlerinin alınmasını amaçlamaktadır. Bu teknikte, bir koordinatör veya moderatör birçok uzmanla görüşüp tahmin edilecek konu ile ilgili görüşleri alır. Uzmanların birbirleri ile konu üzerinde tartışmaları ve konuşmaları yasaktır. Hatta uzmanların kim oldukları bilinmez.

Beyin fırtınası Delphi tekniğine göre daha hızlı tahmin yapılmasını sağlar. Ancak bazı durumlarda beyin fırtınası istenmeyen sonuçlar da üretebilmektedir. Özellikle toplantıya katılan uzmanların ast-üst ilişkisi içinde olması hâlinde veya bazı uzmanların tartışmayı yönlendirecek biçimde baskın olması hâlinde veya bazı uzmanların diğerlerinin görüşlerinden farklı tahminleri üretmeye çekinmesi durumunda beyin fırtınası tekniği istenen sonuçları üretmez.

Nicel yöntemler içerisinde, yaygın olarak kullanılan ve çok fazla teknik bilgi gerektirmeyen yöntem, basit yöntemdir (Otomatik usuller olarak da adlandırılmaktadır.). Harcama tahminlerinden daha çok gelir tahminlerinde kullanılmaktadır. Bu yöntemde genellikle tahmin edilecek harcama veya gelirin geçmiş yıl rakamları esas alınır. Geçmiş yıl rakamı üzerinde çeşitli yöntemlerle oynama yapılarak tahmin yapılabilir.

Zaman serisi yöntemi en basitinden en karmaşığına kadar geniş bir çeşitliliğe sahiptir. Bu yöntemle yapılan tahminlerin isabet derecesi geçmiş verilerin uzunluğu ile ilişkilidir. Bu yöntem, tahmin edilecek değişkendeki geçmiş yıl verilerini ele alıp bu verilere dayalı olarak çıkan trendin devam edeceği varsayımına dayalıdır.

Program değerlemesi de program analizlerinin kullanıldığı bir başka alandır. Program değerlemesi kamu hizmetlerinin etkilerinin araştırılmasıyla ilgilenir.  Program değerlemesi, programların maliyetleri ve sonuçları (sosyal faydaları) konusunda oldukça önemli bilgiler sağlar. Böylece daha sonraki yıllarda yapılacak analizlere de ışık tutacaktır.

Etkinlik en az kaynakla, en fazla sosyal yararın sağlanması anlamındadır. Kamu kesiminin kullandığı kaynağın sosyal getirisinin, aynı kaynağın özel sektör kullanımındaki getirisinden fazla olması hâlinde kaynaklar etkin kullanılmış denilmektedir.

Belirli bir kamu hizmetinin veya kamu yatırım projesinin sosyal faydaları ile sosyal maliyetlerinin karşılaştırılması ile bir sonuca ulaşmaya çalışmak, fayda maliyet analizi ile mümkündür. Bu teknikte, projenin veya hizmetin öncelikle faydalarının ve maliyetlerinin belirlenmesi, bunların yıllar itibariyle değerlerinin tahmin edilmesi daha sonra ise yıllar itibariyle fayda ve maliyetlerin bugünkü değerlere indirgenmesi ve son olarak da karar alınması gerekir. Bu teknik, maliyetlerin ve faydaların para birimi cinsinden ifadesini gerektirmektedir.

Stratejik analiz kamu kurumlarının değişen ekonomik, sosyal, politik koşullara uyumlarının araştırılması ve geliştirilmesinde de kullanılabilmektedir. İstenen amaçlara doğrultusunda, kamu kurumlarının nasıl değişmesi gerektiğini ortaya koymaya çalışır.

Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci şu şekildedir: Cumhurbaşkanı tarafından hazırlanan bütçe en geç eylül ayının ilk haftası sonuna kadar kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde görüşülüp onaylanan Orta Vadeli Program’ın (OVP) Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla başlayacaktır

13 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre, Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın yapısı şu şekildedir.
1 Başkan
2 Başkan Yardımcısı
5 Genel Müdürlük
1 Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı
30 Daire Başkanlığı

Kurulan Genel Müdürlükler şu şekildedir:
a) Plan ve Programlar Genel Müdürlüğü
b) Ekonomik Modelleme ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü
c) Bütçe Genel Müdürlüğü
ç) Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü
d) Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında Cumhurbaşkanına istişarî nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur. Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir.

Yani yeni uygulama da daha önce Bakanlar Kurulu’na ait olan bütçe kanunu teklifi yetkisi, Cumhurbaşkanı’na devredilmektedir. Yeni uygulama göre, Meclis bütçede değişiklik yapma hakkına sahipken artık bu haktan mahrum kalacaktır.

Yeni uygulama göre, Meclis bütçede değişiklik yapma hakkına sahipken artık bu haktan mahrum kalacaktır. Ayrıca, “Plan ve Bütçe Komisyonu” adı değiştirilerek “Bütçe Komisyonu” olmuştur.

Bütçe çağrısı ve yatırım genelgesi Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanarak en geç 15 Eylül’e
kadar Resmi Gazete’de yayımlanacaktır.

Örneğin, Amerika Birleşik Devletlerin ’de bütçeleme süreci her yıl Nisan ayında başlar ve on sekiz ay devam etmektedir

Ülkemizde mali yıl 1 Ocak’ta başlar. 31 Aralık’ta ise sona erer.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın görev ve yetkileri şu şekilde sıralanmıştır:
- Kalkınma planını, orta vadeli program ve orta vadeli mali planı hazırlamak,

.

.

.