DEVLET BÜTÇESİ - Deneme Sınavı - 10

• Politika analizlerinde, kamu kesimine özgü ortaya çıkan temel sorunlardan biri, programların birden çok amaca hizmet etmesi ve bunların analizlere dâhil edile memesidir.
• İkinci bir sorun, nedensel ilişkilerdir. Alternatiflerin incelenmesinde belirli etkilerin birden çok nedeni olabileceği göz ardı edilmemelidir.
• Üçüncü bir sorun fayda ve maliyetlerin tanımlanmasında yaşanmaktadır. Genellikle devlet muhasebe sistemleri kuruluşlar bazında kayıt tuttukları için, programlar düzeyinde maliyet hesaplamaları yapılamamaktadır.
• Dördüncü olarak kamusal programların faydalarının belirlenmesinde de oldukça önemli sorunlar yaşanmaktadır. Çünkü birçok kamusal hizmetin
  faydaları ölçülemez niteliktedir.
• Program ve politika analizlerinde karşılaşılabilecek bir başka sorun, kamusal programların gelir veya refah dağılımına etkileriyle ilgilidir. Zaman zaman bu tür etkiler oldukça önemli olmaktadır.
• Özellikle fayda maliyet ve maliyet etkenlik tekniklerinde ortaya çıkan bir sorun, kaynakların özel sektörden kamu sektörüne geçmesinin alternatif maliyetiyle ilgilidir. Kamu projelerinden getiriler (sosyal faydalar), proje için gerekli kaynağın özel sektörde bırakılması hâlindeki getirisinden yüksek ise anlamlıdır. Bu alternatif maliyetin hesaplanmasında da güçlükler çıkmaktadır.

Torba bütçeleme tekniğine yönelik eleştiriler, üstün yanlarından oldukça fazladır. İlk olarak harcamanın nereye yapıldığı bilinmek isteniyorsa bu tür bilgiye torba bütçede ulaşmak zordur.

İkinci ve belki de daha önemli eleştiri, yapılan harcamaların etkilerinin neler olduğu konusunda da bilgi edinilmesinin zor olmasıdır. 

Üçüncü eleştiri bütçelerin ayrıntılarının bu bütçeleme tekniğinde görülmemesi, bürokrasiye çok geniş takdir yetkisi vermektedir.

Son eleştiri ise hizmet veya bakanlık önceliklerinin belirlenerek farklı programların bu önceliğe göre sıralama torba bütçe sisteminde imkânsız olmasıdır.

• PPBS (planlama programlama ve bütçeleme sistemi) program bütçeden daha sonra gelişmiş ve daha kapsamlı bir sistemdir.
• PPBS’nin temel özelliklerinin ilki planlamaya dayalı olmasıdır.
• PPBS planlanan amaçlara ulaşmak için kamu hizmetlerinin programlar şeklinde düzenlenmesidir.
• PPBS’nin diğer bir özelliği kamu hizmetlerinin fonksiyonel sınıflandırılmasını gerektirmesidir.
• Kamu yönetiminde verimliliğin arttırılmasına yardımcı olmasıdır. Belirli hizmetlerin sonuçlarına göre ödenek ayırması kaynakların daha verimli kullanılmasına olanak sağlar. 

*Bütçenin Mali ve İktisadi Fonksiyonu

*Bütçenin Siyasal İşlevi

*Bütçenin Hukuki İşlevi

*Bütçenin Denetim İşlevi

Nitel yöntemler daha çok subjektif esaslıdır. Kişisel değer yargıları ve deneyimler tahminleri doğrudan etkilemektedir. Ancak subjektif olmasından nitel yöntemler de matematiğin veya istatistiğin hiç kullanılmadığı anlamını çıkarmak yanlış olur. Bu yöntemde matematik ve veriler sistematik bir biçimde kullanılmadığı veya çok az kullanıldığı için nitel yöntem olarak adlandırılmaktadır. Nitel yöntemlerin kullanım alanları sınırlıdır. Öncelikle, bu yöntemler daha önce hiç verilmemiş hizmetlerde ve yeni programlarda, yeni vergi uygulamalarında kullanılır. ikinci olarak nicel verilerin yeri kadar olmadığı ve geçmiş verilerin yetersizliğinde kullanılırlar. Son olarak nitel yöntemler, ani ve önemli değişikliklerin yaşandığı dolayısıyla geçmiş verilerin anlamlarını yitirdiği durumlarda da kullanılabilmektedir. Buradan anlaşılacağı gibi, nitel yöntemler genel olarak nicel yöntemlerin kullanılamadığı, yeterli ve güvenilir veri toplanamadığı ve teknik donanımın ve tahmincilerin eğitim düzeylerinin yetersiz olduğu durumlarda kullanılmaktadır.

Harcama ve gelir tahminlerine politik, hukuki, ekonomik faktörler oldukça önemli derecede etki yapmaktadır. Harcamalar ve gelirlerin tahmin yöntemleri geniş bir yelpazeye yayıldığı ve belirli düzeyde teknik bilgileri gerektirdiği için bu ünitede yöntemlerin sadece tanımları ve içerikleri verilecek, ayrıntıya girilmeyecektir. Harcama ve gelir tahminlerinin farklı olabileceği, hatta gelir ve harcama türlerine göre farklı tahmin yöntemlerinin uygulanabileceği akılda tutulmalıdır.

Politika analizleri, bütçelerle birlikte kullanıldığında, kamu fonlarını kullananların performans denetimlerini de sağlamaktadır. Bir başka deyişle istenen sonuçlara verilen kaynaklarla ulaşılıp ulaşılmadığının belirlenmesine yardımcı olur.