DEVLET BÜTÇESİ - Deneme Sınavı - 5

Magna Carta ile bütçe hakkının temeli oluşmuş, vergileme hakkı meşru bir güvenceye kavuşmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

İngiltere'de bütçe 1822 yılında "Hazine Şansölyesi"  tarafından parlamentoya sunulmaya başlanmıştır. 1822 yılı bütçe hakkının tam ve mükemmel bir şekilde kullanılmaya başlandığı yıl olarak modern bütçelerin de başlangıcı sayılır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Fransa'da bütçe 31 Mayıs 1862 Genel Kamusal Muhasebe Kararnamesi ile yasallaşmış ve yıllık bütçe hakkının ulus temsilcilerince kullanımı bugünkü anlamıyla gerçekleşmeye başlamıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bütçelemede klasik bütçe anlayışının esası ilk kez Fransa'da ortaya konulmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Townshend yasaları ile kağıt, boya, cam, kurşun ve çay üzerine yeni vergiler getirilmiştir. Doğru cevap c seçeneğidir.

7 Ekim 1808'de imzalanan Sened-i İttifak'a göre vergi düzeni ile adil ve eşit vergi salma konusunda hükümler getirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

T

Ülkemizde bütçe hakkının ve çağdaş bütçe kurum ve yöntemlerinin yerleşmesi ve gelişmesi ancak Cumhuriyet Döneminde gerçekleşebilmiştir. 1924 Anayasası Türkiye’de ilk kez verginin niteliğini çağdaş görüşlere uygun olarak ifade etmiş “Vergiler ancak kanunla salınır ve alınır” demek suretiyle verginin kanuniliği esasını koymuştur. Bu hükümle vergiyi onaylama hakkını, yani milletin vergi verme konusunda temsilcileri aracılığıyla tek söz sahibi olması ilkesini kabul ve ifade etmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

1961 Anayasası herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi, resim, harçlar ve benzeri yükümlülükler ancak kanunla konulur hükmünü koymuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bütçe hakkı ile ilgili gelişmeler İngiltere’de başlamış, oradan Avrupa ve Amerika’ya sıçramış ve böylece dünyaya yayılmıştır.

Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi ifade eder.

Haklar Bildirgesi: İngiltere’de monarşi üzerindeki gücü ele geçiren Parlamento’nun ilan ettiği belirli anayasal ve medeni hakların ana hatlarıyla belirtildiği yasal belge.

Bütçelemede klasik bütçe anlayışının esası ilk kez Fransa’da ortaya konulmuş ve birçok ülke Fransız bütçe hukukunun temel, esaslarından hareket ederek klasik bütçe uygulamasına başlamıştır. Fransız bütçe sisteminin, İngiltere’den daha geç gelişmesi ve halen de reforma konu olmasına rağmen, bütün Kara Avrupası memleketleriyle Türkiye’ye örnek olduğu ve klasik bütçe sisteminin en büyük örneğini oluşturduğu inkâr edilemez.

1767’de Townshend yasaları ile kâğıt, boya, cam, kurşun ve çay üzerine yeni beş vergi koydu. Vergiye karşı olan toplumsal direnme hareketlerinin artması üzerine, bunlardan çay hariç dördünün 1770’te kaldırılmasına rağmen, Çay Vergisi ABD kolonisi üzerinde bir tür egemenlik ve denetim hakkı olarak kabul edildi ve devam ettirildi. Artan hoşnutsuzluğun sonunda, 04.07.1776’da Bağımsızlık Bildirgesi’nin ilanıyla birlikte bağımsızlık hareketi başladı.

Türkiye’de bütçelemenin gelişimini; Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki 1839 Tanzimat Fermanı ve 1876 Anayasası ile Cumhuriyet dönemindeki 1924 Anayasası, 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası’nın getirdiği yenilikler kapsamında değerlendirebiliriz.

Tanzimat Fermanı: 3 Kasım 1839 tarihinde Sultan Abdülmecid tarafından imzalamış, Osmanlı devletinde ilk defa vatandaşlık haklarının belirtildiği fermandır.

Türkiye’de bugünkü anlamı ile bütçe hakkını resmen kabul ve ifade eden ilk yasa 1876 Anayasası (Kanun-i Esasi) olmuştur.

1924 Anayasası, bütçe ve devlet giderleri konusunda da açık ve kesin hükümler öngörmüştür. Bu hükümlere göre: “Devlet malları bütçe dışı harcanamaz”; “Bütçe Kanunu’nun geçerliliği bir yıldır”; “Kesin Hesap Kanunu, ilişkin olduğu yıl bütçesinin hesap dönemi içinde elde edilen gelirlerle, gene o yılki ödemelerin gerçekleşmiş tutarını gösterir kanundur.

16 Nisan 2017’de gerçekleşen anayasa değişikliği referandumu ile parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesi kabul edilmiştir. Anayasa değişikliği paketinin 5. maddesi, bütçenin onaylanmasını TBMM’nin görev ve yetkileri arasında saymaktadır. 15. madde ise bütçenin hazırlanması görevini Cumhurbaşkanına vermektedir.

klasik bütçe tekniğinde Devletin beş yıl süre içerisinde değil bir yıl sonra nelere harcama yapacağının listesi çıkartılmaktadır. dolayısıyla bu durum klasik bütçe tekniği için söylenemez