DEVLET BÜTÇESİ - Deneme Sınavı - 18

1159’dan başlayarak İngiliz kralları, Zırh Vergisi adı altında toprak sahiplerinin orduya asker sağlama hizmeti vermek yerine para ödemelerine imkân tanıyan parasal vergilere yöneldiler.

Bazı siyasi ve dini meselelerin de eklenmesi ile1688 İngiliz İhtilali yaşandı, Stuartlar saltanattan düşürüldü yerlerine 2. Charles’ın damadı Hollanda Cumhurbaşkanı 3. William tahta çıkarıldı. 1688 İhtilali, parlamentonun üstünlüğü ilkesini ve kralın meşruti idareye bağlılığını kuvvetlendirdi.

1787 yılında Parlamentoda Konsolide Fon Yasasının (Consolidated Fund Act) kabul edilmesiyle İngiltere’de bütçeler, kaynaklarına bakılmaksızın tüm devlet gelir ve giderlerini kapsayacak şekilde hazırlanmıştır.

Bütçelemede klasik bütçe anlayışının esası ilk kez Fransa’da ortaya konulmuş ve birçok ülke Fransız bütçe hukukunun temel, esaslarından hareket ederek klasik bütçe uygulamasına başlamıştır.

Devletin kaynakları sınırlı ve üretmesi gereken sosyal nitelikli mal/hizmetler sonsuzdur. Bu nedenle devletler de özel kişiler gibi tercih yapmak zorundadır. Dolayısıyla öncelik sıralaması ve tercih yapmak bütçelemenin en önemli özelliğidir.

Bütçeleme sistemleri içerisinde en basit olanı “lump-sum” veya “torba bütçe” olarak bilinen sistemdir.

Torba bütçenin bir üstün yanı olarak, bütçe hazırlıklarında dikkatlerin ayrıntılardan ve dar kapsamlı konulardan daha geniş kapsamlı konulara kayması söylenebilir.

Program bütçeleme sistemi aynı kamusal amaca yönelik çalışan tüm faaliyetleri ve programları düzenlemeye çalışır.

Klasik bütçeleme tekniğinin temel çıkış noktasında, israf ve suistimallerin önlenmesi için kamu harcamalarının denetlemesi vardır. Harcama kontrolü temel amaç olunca bunu başarmanın da en kolay yolu, bütçe girdilerini denetlemekten geçmektedir.

PPBS, program bütçeden daha kapsamlıdır. Bu nedenle C seçeneği PPBS özellikleri arasında sayılamaz.

Sayfa 70'teki tablo incelendiği zaman, sınıflama esası olarak faaliyet ve çıktıları kullanan bütçe sisteminin performans bütçe olduğu görülecektir.

Sayfa 70'teki tablo incelendiğinde girdi ve satın almaya odaklanan bütçeleme sisteminin klasik bütçe olduğu görülecektir.

Sayfa 70'teki tablo incelendiğinde çıkış noktası planlama olan bütçe türünün program bütçe olduğu görülecektir.

Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneği hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmayı amaçla maktadır. Bunun yerine kamu kurumlarının hiçbir ödeneğe sahip olmadığı ve gerekli olan ödeneğin hepsinin gerekçesinin her yıl açıklanmasını zorunlu kılar.

İngiltere’de bütçe 1822 yılında “Hazine Şansölyesi” (Chancellor of the Exchequer) tarafından parlamentoya sunulmaya başlanmıştır. 1822 yılı bütçe hakkının tam ve mükemmel bir şekilde kullanılmaya başlandığı yıl olarak, modern bütçelerin de başlangıcı sayılabilir. Hazine Şansölyesi: Diğer ülkelerdeki maliye bakanı rolüne eşdeğer, İngiltere’deki tüm ekonomik ve mali meselelerden sorumlu yetkili.

Bu bildirgede yer alan ilkeler daha sonra 1791, 1793 Anayasalarında tekrarlanmış ve anayasal hükümlerde vergi gelirlerinin kamu giderlerine tahsis yetkisi, kullanımının izlenmesi, denetimi özetle bütçe hakkı tanımlanmıştır. 1791 Anayasasına, “Kamu yükümlülükleri her sene yasama organı tarafından görüşülüp onaylanacak ve açık ve kesin olarak yenilenmedikleri takdirde izleyen birleşimin son gününden sonra yürürlükte kalamayacaktır.” hükmünü koymak suretiyle, verginin yıllık olması ilkesi açıkça belirtilmiştir. Yasalardaki bu hükümle- re rağmen bütün ihtilal devresinde bir bütçe tahmini yapmak mümkün olmamış, iç kargaşa ve sürekli savaşlar yüzünden ne Konsüllük ne İmparatorluk Devirlerinde gerçek ve ciddi bir bütçe düzenlenememiş ve onaylanamamıştır.

Restorasyon Dönemi: Fransa’da 1814’te Napolyon’un devrilmesinden 1830 yılının Temmuz Devrimi’ne kadar süren monarşinin tekrar güç kazandığı dönem.

Bağımsızlık Bildirgesi: Büyük Britanya Krallığı ile savaşta olan on üç Amerikan kolonisinin kendilerini artık İngilizlerin egemenliği altında olmayan bağımsız egemen bir devlet olarak tanımladıkları belge.

Milletler Cemiyeti: Cemiyet-i Akvam da denilen, günümüzdeki Birleşmiş Milletlerin temeli sayılabilecek bir organizasyondur.

Tanzimat Fermanı: 3 Kasım 1839 tarihinde Sultan Abdülmecid tarafından imzalamış, Osmanlı devletinde ilk defa vatandaşlık haklarının belirtildiği fermandır.