DEVLET BORÇLARI

Halkın konut giderlerindeki artışlar, Türkiye‘yi borç yönetimi konusunda düzenlemeler yapmaya zorlayan temel sebeplerden biri değildir. Doğru cevap A'dır.

4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 2002 yılında yürürlüğe konulması olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi sayesinde;

Doğru cevap C'dir.

Ayrıca Anayasamızın 90. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır. Buna göre dış borçlanma kapsamındaki uluslararası anlaşmaların da bir kanunla uygun bulunması gerekmektedir. Görüldüğü gibi borçlanma konusunda birinci yetki yasama organına aittir ve bu yetki kanun çıkarmak yoluyla kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

4749 sayılı Kanunla amaçlanan; mali disiplinin artırılması, borçlanmada şeffaflığın oluşturulması ve borç ve alacak yönetiminde etkinliğin sağlanmasıdır. Borçlanmada şeffaflığın artırılması ile ilgili olarak Kanun’un getirdiği yeniliklerden bazıları şunlardır:

Doğru cevap D'dir.

4749 sayılı Kanun’un 4. maddesindeki, “Türkiye Cumhuriyeti Adına Devlet iç borcu ve Devlet dış borcu almaya, Hazine geri ödeme garantisi, Hazine karşı garantisi vermeye ve verilen garantilerin şartlarında değişiklik yapmaya, hibe almaya, dış finansman imkânlarını dış borcun devri, dış borcun ikrazı, dış borcun tahsisi yoluyla kullandırmaya ve yeni mali yükümlülük yaratmaya, bu borç ve yükümlülükler ile bunlardan kaynaklanan Hazine alacaklarını yürütmeye Hazine ve Maliye Bakanı yetkilidir” hükmü ile borçlanma yetkisinin kimde olduğu net olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap B'dir çünkü ifadenin doğrusu "Risk hesabı için bütçede yer alan ödeneğin başka bir kaleme aktarılması mümkün değildir," olmalıdır.

Doğru cevap C'dir çünkü Gümrük İdareleri Dairesi, Ticaret Bakanlığı'na bağlı olarak hizmet vermektedir.

Borç ve risk yönetiminin koordinasyonu için ise oluşturulan Borç ve Risk Yönetimi Komitesi faaliyette bulunmaktadır. Ülkemizde borç, nakit ve risk yönetimi politikalarının belirlenmesi, gözden geçirilmesi ve uygulanması Borç ve Risk Yönetimi Komitesi tarafından yerine getirilmektedir. Komite üyeleri Hazine ve Maliye Bakanı onayı ile belirlenmektedir. Doğru cevap A'dır.

1980’li yılların ortalarından itibaren ise hükümetler borçlanmayı temel bir kamu finansmanı aracı hâline getirmiştir. Bütçe açıklarının finansmanında vergiler, yerini borçlanmaya bırakmıştır. Türkiye’de borçlanmayı artıran başlıca nedenler bütçe açıkları, borç geri ödemeleri, hazine garantili borçlar, görev zararları, yüksek faiz oranları ve borçların tahkimidir. Yapılan borçlanmalar bütçe açıklarını, bütçe açıkları da yeniden borçlanmayı artırarak kısır bir döngüye neden olmuştur. Borç yönetiminden sorumlu birden fazla otoritenin bulunması, borç yönetiminin denetimden ve şeffaflıktan yoksun olması, hızla artan borç stoku, yüksek döviz kuru riski ve enflasyon ve borç finansmanında yaşanan ekonomik sorunlar ülkemizde kamu borç seviyesini sürdürülemez hâle getirmiştir. Bu gelişmeler Türkiye’yi borç yönetimi konusunda çeşitli düzenlemeler yapmaya zorlamıştır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Seçeneklerde verilen gelişmelerin tümü, kamu borç seviyesini sürdürülemez hâle getirmiş ve Türkiye’yi borç yönetimi konusunda çeşitli düzenlemeler yapmaya zorlamıştır.

Ülkemizde borç yönetimine ilişkin işlemler 2003 yılına kadar değişik kanunlara konulan hükümlerle yürütülmeye çalışılmıştır. Borç yönetimi ve borçlanma işlemlerinden sorumlu kurum, görünürde Hazine Müsteşarlığı olmasına rağmen, yapılan düzenlemelerle borç yönetimini ilgilendiren konularda farklı kanunlar çıkarılmış, borçlanma yetkisi ise belediyeler gibi farklı otoritelere de bırakılmıştır. Bu durum, borçlanmaya ilişkin hukuki yapıyı karmaşık ve çok başlı bir hâle getirmiştir. Değişen finansal koşullar karşısında yapılan düzenlemeler ve borç yönetiminde uygulanan teknikler yetersiz kalmış, küreselleşen dünya düzeni içinde, uluslararası piyasalarda uygulanan son teknikleri takip edebilecek bir borç yönetim idaresi ve buna uygun hukuki altyapının hazırlanmasına ülkemizde de ihtiyaç duyulmuştur. Ülkemizde borç yönetimi ve borçlanma işlemlerine ilişkin temel bir mevzuatın oluşturulması amacıyla atılan en önemli adım 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 2002 yılında yürürlüğe konulması olmuştur. Görüldüğü gibi yüksek kamu borç seviyesi ve ortaya çıkardığı maliyetler ülkemizde borç yönetimi alanında yeni ve etkin bir borç yönetimi anlayışına geçişi zorunlu kılmıştır. 2001 yılında sürdürülemez hâle gelen borçlanma dolayısıyla 2002 yılında Türkiye’de borçlanmaya sınırlama getiren, piyasalarda mali disiplini ve şeffaflığı sağlayan ve borçlanma yetkilerini açıkça belirleyen 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kabul edilmiştir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Seçeneklerde yer alan etkenlerin tümü sonucunda, borç yönetimi ve borçlanma işlemlerine ilişkin temel bir mevzuatın oluşturulması amacıyla 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun 2002 yılında yürürlüğe konulmuştur.

Kamu borç yönetiminin etkinliğini ve başarısını ölçen başlıca iki temel unsur söz konusudur. Bunlar reel faiz oranları ve borçların vade yapısıdır. Başarılı borç yönetimi için reel faiz oranlarının düşürülmesi ve borçların uzun vadeli bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. Borçlanma otoriteleri faiz ve vade yapısından kaynaklı riskleri minimum seviyede tutarak istikrarlı bir büyüme sağlama amacı güderler. Bu nedenle etkin bir borç yönetimi için riskleri tanımlama, analiz etme ve önleme yöntemleri üzerinde daha titiz çalışmalar yapmaya yönelmişlerdir. 4749 sayılı Kanun ile ülkemizde bu anlayışı destekleyen değişiklikler yapılmıştır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de borç yönetiminin hedeflerine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Kamu borç yönetimi, temel olarak devletin gerek duyduğu finansmanın sağlanması amacıyla borç yönetim stratejilerinin oluşturulması ve uygulanması, maliyet ve risk hedeflerinin yerine getirilmesinin yanı sıra, etkin ve likit tahvil piyasaların oluşturulması ve geliştirilmesi gibi diğer borç yönetim hedeflerinin de karşılanması olarak tanımlanmaktadır. Borç yönetimi, devlet borçlarının en etkin şekilde yönetilmesi için uygun bir strateji geliştirilmesi ve bu stratejinin uygulanması sürecidir. Bu tanımlara benzer şekilde Türkiye’de de Haziran 2019 tarihinde yayınlanan Kamu Borç Yönetimi Raporu’nda borç yönetimiyle ilgili benimsenen temel stratejik ölçüt ve göstergeler şu şekilde sıralanmıştır:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Seçeneklerde yer alan ölçüt ve göstergelerin tümü Türkiye’de Haziran 2019 tarihinde yayınlanan Kamu Borç Yönetimi Raporu’nda borç yönetimiyle ilgili benimsenen temel stratejik ölçüt ve göstergelerdendir.

Maastricht Kriterleri:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap C’dir.

Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve borç yönetiminde yapılan diğer düzenlemelerle birlikte Türkiye’de, kamu borç yükü 2003 yılından bu yana ciddi anlamda azalmıştır. Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi sayesinde;

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Türk mali mevzuatının temelini oluşturan 1050 sayılı ‘Muhasebe-i Umumiye’ Kanunu’nda borçlanmayla ilgili detaylı hükümler yer almamıştır. Kanun’da, her yıl düzenlenen genel bütçe kanunu ile izin verilen devlet borçlarının yönetimine ilişkin esaslar yer almıştır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 6. Maddesinde borçlanma işlemlerine ilişkin hüküm şöyledir: Her türlü iç ve dış borçlanma, yurt dışından hibe alınması, borç ve hibe verilmesi, bunlara ilişkin geri ödemeler, Hazine garantileri, Hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili diğer hususlarda 09.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı kanun ile 28.03.2002 tarihli ve 4749 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

Görüldüğü gibi ülkemizde borçlanmanın başlıca yasal dayanağını oluşturan kanun 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’dur. 09 Nisan 2002 tarihinde yürürlüğe giren 4749 sayılı Kamu Finansmanının Düzenlenmesi ve Borç Yönetimi Hakkındaki Kanun borçlanma yetkisi konusunda önemli değişiklikler getirmiştir. Bu Kanunla dağınık bir yapıya sahip olan kamu borçlanması mevzuatı tek ve temel bir yasa çatısı altında toplanmış, kamunun borç ve alacaklarına ilişkin kavramlar açıklanmış, borç yönetiminde etkinliğin artırılması hedeflenmiştir. 

Belirtilen Kanun’da Türkiye’de borçlanma yetkisi ve limiti belirtilmiş, borç yönetimi ile ilgili uygulamaların nasıl ve ne şekilde gerçekleştirileceği belirlenmiştir. 4749 sayılı Kanunla amaçlanan; mali disiplinin artırılması, borçlanmada şeffaflığın oluşturulması ve borç ve alacak yönetiminde etkinliğin sağlanmasıdır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de borçlanmanın başlıca yasal dayanağını oluşturan 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

4749 sayılı Kanun’a göre kamu kurum ve kuruluşları bütçe kanununda belirtilen başlangıç ödenekleri toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark kadar net borç kullanabilecektir.

Özel tertip devlet iç borçlanma senetleri; ilgili yıl bütçe kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde ihraç edilmiş olan ve karşılığında herhangi bir nakit girişi sağlanmayan devlet iç borçlanma senetleridir.

Garanti ücreti; Hazine garantileri nedeniyle lehine garanti verilen taraftan verilecek her garanti için bir defaya mahsus olmak kaydıyla alınan ücrettir.

Risk hesabı 4749 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri çerçevesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde oluşturulan hesaptır.

4749 sayılı Kanun’la borçlanmayla ilgili çeşitli bilgilerin yer aldığı borç yönetimi raporunun aylık ve yıllık hazırlanıp Kanun’da belirtilen ilgili yerlere (Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına, Cumhurbaşkanlığına, Sayıştay Başkanlığına) gönderilmesi hükme bağlanmıştır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de borç yönetiminin yasal çerçevesine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Hazine ve Maliye Bakanlığında borçlanmayla ilgili görevler Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü, Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü ve Borçlanma Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Doğru cevap C’dir.

Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü aşağıdaki hizmet birimlerinden oluşmaktadır:

Bu listeden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Seçeneklerde yer alan birimlerin tümü, Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü hizmet birimlerindendir.