DEVLET BORÇLARI

İkincil piyasaların gelişebilmesi açısından gerekli şartların oluşmasında piyasa katılımcılarına, devlete ve yöneticilere önemli görevler düşmektedir. Bu nedenle ikincil piyasalar için kurumsal, vergisel, idari ve yönetsel yapıların uyum içinde çalışması gerekmektedir. Etkin bir ikincil piyasa için rekabetçi ortam çok önemlidir. Bu nedenle ikincil piyasada rekabeti sağlayacak çok sayıda piyasa katılımcısının bulunması şarttır. Menkul kıymetlerin alım-satımı için etkin bir altyapıya ihtiyaç bulunmaktadır. Bunun için tüm piyasa katılımcılarının eşit olarak bilgiye ulaşabilmeleri gerekmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

132. sayfada yer alan Şekil 7.1 "İkincil Piyasaların Önem ve Gerekliliği" adlı şekile bakıldığında B şıkkında yer alan "Borçların ödenmesinde kamuya devredilmesi" seçeneğinin yer almadığı görülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İkincil piyasaların varlığı, özel sektör ikincil
piyasasının da gelişmesine ve oluşmasına neden
olmaktadır.. Böylelikle büyük miktarlı devlet borçlanma araçlarını tutan bankaların portföylerini
daha rahat yönetmeleri sağlanarak ve likiditeye ihtiyaç duyulduğunda bankaların devlet borçlanma
araçları portföylerini kolaylıkla satmalarına olanak
sağlamaktadır. İkincil piyasaların varlığı, yabancı
yatırımcıların da devlet borçlanma araçlarına talep
göstermesine neden olmaktadır Yabancı yatırımcılar risklerini daha kolay yöneterek ihale dışında
da kolaylıkla makul bir fiyattan devlet borçlanma
araçlarını satın alabilmektedirler.

Repo: Sabit getirili herhangi bir menkul kıymetin, belli bir süre sonunda önceden tespit edilmiş şartlarla geri alma taahhüdünde bulunarak satımıdır.

Borsada işlem gören menkul kıymetlerin yanında,
borsada işlem görmeyenlerin de alım-satımının yapıldığı, borsanın kural ve kısıtlamalarının hafifletildiği piyasalar olan borsa dışı piyasaların diğer adı tezgâhüstü
piyasadır.

Borçlanma Araçları Piyasası'nda yer alan pazarlar kitabınızın 134. sayfasında maddeler halinde sıralanmaktadır. Elmas ve Kıymetli Taş Pazarı isimli bir pazar bulunmamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Piyasa Yapıcılar: Devlet borçlanma araçlarını ihraç eden Hazine ve Maliye Bakanlığı ile piyasa arasında kendilerine tanınmış ayrıcalıklardan faydalanarak kâr elde etmeyi amaçlayan kuruluşlardır.

Kamu borç yönetiminin maliyetini düşürecek bir yöntem olarak pek çok ülke, devlet borçlanma
aracı ihraç eden idare ile piyasa arasında aracılık yapacak yetkili kurumları devreye sokmaktadır.
Bu uygulamayı ilk başlatan ülke, 1940 yılında 45 piyasa yapıcısı kuruluşa görev veren Kanada’dır. Piyasa yapıcılığı uygulamasına ABD 1960’da, Belçika 1990’da, İsveç 1982’de ve İrlanda ise 1995’te geçmiştir.

Kamu borç yöneticileri, kamu borç yönetimini
etkinleştirecek, kamu borçlanmasında istikrarı sağlayabilecek, devlet borçlanma araçları ikincil piyasasının derinleştirilmesi ve finansal sistemin geliştirilmesi amaçlarına hizmet edecek piyasa yapıcılığı
uygulamasını 2000 yılı Mayıs ayında başlatmıştır.
Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin etkisiyle birlikte, uygulama askıya alınmıştır. Piyasa yapıcılığı
sistemi 2 Eylül 2002’de tekrar yürürlüğe girmiştir.

Kitabınızın 137. sayfasında "Piyasa Yapıcılara Sağlanan Haklar" maddeler halinde sıralanmıştır. E seçeneği bu haklar arasında yer almamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kamu borç yönetiminin amacı, devletin finansman ihtiyacını karşılamak olmakla birlikte bu amacı tamamlayan alt amaçlar da bulunmaktadır.
Bunlar

Kamu borç yöneticileri yukarıda sıralanan amaçlar doğrultusunda ayrıntıları kamuoyuna açıklanan bir program çerçevesinde borçlanmayı gerçekleştirirken, ihraç edilen devlet borçlanma araçlarının likiditesini artırıcı ve risk primini azaltıcı borçlanma yöntemleri izlemelidir. Çünkü bu alandaki yöneticiler, piyasa riski, borcun çevrilememesi riski, kredi riski, likidite riski ve operasyonel risk gibi çeşitli risklerle karşı karşıyadır. Bu risklerden biri olan likidite riski, ihtiyaç duyulan fonun zamanında ve yeteri kadar sağlanması riskidir ve bu risk özellikle yüksek borçlarla yaşayan, iç piyasası derin ve likit olmayan ekonomiler için önem taşımaktadır.

İkincil Piyasaların Önem ve Gerekliliği

İkincil Piyasalar İçin Gerekli Şartlar

Birincil, ikincil, organize, organize olmamış, tezgahüstü piyasa kavramları, sermaye piyasaları ile ilgili en çok kullanılan kavramlardır.

Gerek nominal gerekse reel faiz oranlarının diğer mali araçlara göre çok yüksek olması, geri ödenme riskinin olmaması, ikincil piyasalarda likiditesinin yüksek olması ve kamu ihaleleri ile diğer işlemlerde teminat olarak kullanılabilmeleri, hazine bonolarının bankalarca tercih sebebidir.

Vadelerinin dolmasına 9 aydan fazla süre kalan hazine bonoları karşılığında Merkez Bankası’ndan avans alınabilmektedir.

Borçlanma Araçları Piyasası (BAP), yatırımcıların sabit getirili menkul kıymetlere yaptıkları yatırımların fiyatlarının piyasada şeffaf ve rekabete açık bir ortamda oluşmasına imkan vermek ve söz konusu yatırımların likiditesini artırmak amaçlarıyla kurulmuştur. Bu piyasa bünyesinde aşağıda yer alan pazarlar bulunmaktadır.
• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı
• Kesin Alım-Satım Pazarı
• Repo-Ters Repo Pazarı
• Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı
• Pay Senedi Repo Pazarı
• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı
• Uluslararası Tahvil Pazarı
• Taahhütlü İşlemler Pazarı
• Gözaltı Pazarı

Kamu borç yöneticileri, kamu borç yönetimini etkinleştirecek, kamu borçlanmasında istikrarı sağlayabilecek, devlet borçlanma araçları ikincil piyasasının derinleştirilmesi ve finansal sistemin geliştirilmesi amaçlarına hizmet edecek piyasa yapıcılığı uygulamasını 2000 yılı Mayıs ayında başlatmıştır.
Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin etkisiyle birlikte, uygulama askıya alınmıştır. Piyasa yapıcılığı sistemi 2 Eylül 2002’de tekrar yürürlüğe girmiştir.

Piyasa Yapıcılara Sağlanan Haklar

• “Türk DİBS Piyasa Yapıcısı” unvanını kullanma,
• İhalelere teminatsız katılma,
• İhalelerde rekabetçi olmayan teklif verebilme,
• İhale sonrası teklif verme,
• Hazine’nin para piyasalarında yapacağı nakit işlemlerini Piyasa Yapıcılar ile gerçekleştirmesi,
• “TAP” satışlarından faydalanabilme,
• Halka arz yoluyla yapılacak DİBS ihraçlarına aracılık etme,
• Geri alım ve değişim ihalelerine katılabilme,
• Piyasa Yapıcılığı Danışma Kurulu toplantılarına iki temsilci ile katılabilme,
• TCMB bünyesinde kurulmuş olan DİBS Ödünç İşlemleri Piyasası’nda DİBS ödünç alma ve verme işlemlerine taraf olabilme.