DEVLET BORÇLARI

Gerek kamu gerekse özel kesim borçlanma araçlarının ilk piyasaya çıkarıldığı ihraççısına fon sağladığı piyasalar birincil piyasalar olarak adlandırılırken, borçlanma araçlarının ihraç sonrası ticaretinin yapıldığı piyasalar da ikincil piyasalardır. Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap A'dır.

Etkin bir ikincil piyasa için rekabetçi ortam çok önemlidir. Bu nedenle ikincil piyasada rekabeti sağlayacak çok sayıda piyasa katılımcısının bulunması şarttır. Menkul kıymetlerin alım-satımı için etkin bir altyapıya ihtiyaç bulunmaktadır. Bunun için tüm piyasa katılımcılarının eşit olarak bilgiye ulaşabilmeleri gerekmektedir. İşlemi gerçekleştiren taraflar arasındaki asimetrik enformasyon, bilgi avantajına sahip olan tarafın söz konusu avantajı kendi lehine ve karşı taraf aleyhine kullanmasına yol açabilecektir. Doğru cevap B'dir.

Gerek nominal gerekse reel faiz oranlarının diğer mali araçlara göre çok yüksek olması, geri ödenme riskinin olmaması, ikincil piyasalarda likiditesinin yüksek olması ve kamu ihaleleri ile diğer işlemlerde teminat olarak kullanılabilmeleri, hazine bonolarının bankalarca tercih sebebidir. Vadelerinin dolmasına 9 aydan fazla süre kalan hazine bonoları karşılığında Merkez Bankası’ndan avans alınabilmektedir. Özellikle hazine bonosu alımını en çok gerçekleştiren bankalar, elde ettikleri hazine bonolarını, “Vadeli Geri Alım Sözleşmesi”nde (repo) kullanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Borçlanma Araçları Piyasası bünyesinde aşağıda yer alan pazarlar bulunmaktadır.

• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı

• Kesin Alım-Satım Pazarı

• Repo-Ters Repo Pazarı

• Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı

• Pay Senedi Repo Pazarı

• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı

• Uluslararası Tahvil Pazarı

• Taahhütlü İşlemler Pazarı

• Gözaltı Pazarı

Doğru cevap E'dir.

Borsada işlem gören menkul kıymetlerin yanında, borsada işlem görmeyenlerin de alım-satımının yapıldığı, borsanın kural ve kısıtlamalarının hafifletildiği piyasalar olan borsa dışı piyasaların diğer adı tezgâhüstü piyasadır. Doğru cevap C'dir.

Piyasa yapıcılığı sistemi sayesinde borç çevirme riski azalır, rekabet artar ve yatırımcı tabanı genişler, fiyat tespiti mekanizması profesyonelleşir ve rekabet ortamı gelişir. Bütün bu gelişmeler sonucunda, özellikle ülkemizde olduğu gibi, risk primi yüksek olan ülkelerdeki borçlanma risk primleri azalmaktadır. Doğru cevap D'dir.

2019 yılı piyasa yapıcılığı yeterlilik kriterleri şu şekildedir:

• Piyasa Yapıcı seçilebilmek için aday olan bankanın bağımsız denetimden geçmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kuruluna sunulmuş olan en son mali tabloları itibariyle sermaye yeterliliği oranının %12’nin altında olmaması,

• Üçer aylık piyasa yapıcılığı dönemleri kapsamında başvuru yapmak isteyen bankaların kriter değerlendirme dönemlerinde

Birincil piyasada gerçekleştirilen DİBS ihraçlarından yapılan alım tutarının 1,2 milyar TL’nin altında olmaması,

Borsa İstanbul Borçlanma Araçları Piyasasındaki DİBS kesin alım satım işlemleri (kendinden kendine işlemler hariç) ile Borsa İstanbul’a tescil ettirilen işlemlere ilişkin tutarının 6 milyar TL’nin altında olmaması gerekmektedir.

Doğru cevap E'dir.

İkincil piyasalar borçlanmanın maliyetini minimize eder.

İkincil piyasalar için çok sayıda piyasa katılımcısı aranır.

Hazine bonolarının kıymetli evrak niteliğinde olması bankalarca tercih sebeplerinden biri değildir.

Repo, sabit getirili herhangi bir menkul kıymetin, belli bir süre sonunda önceden tespit edilmiş şartlarla geri alma taahhüdünde bulunarak satımıdır. Menkul kıymeti geri satmak üzere alan taraf da reverse (ters) repo yapmış olur.

Ülkemizde en aktif ve organize devlet borçlanma araçları ikincil piyasası, İMKB Tahvil ve Bono Piyasasının yerini alan, Borsa İstanbul içindeki Borçlanma Araçları Piyasasıdır.

Bu piyasa bünyesinde aşağıda yer alan pazarlar bulunmaktadır:
• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı
• Kesin Alım-Satım Pazarı
• Repo-Ters Repo Pazarı
• Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı
• Pay Senedi Repo Pazarı
• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı
• Uluslararası Tahvil Pazarı
• Taahhütlü İşlemler Pazarı
• Gözaltı Pazarı

Borsada işlem gören menkul kıymetlerin yanında, borsada işlem görmeyenlerin de alım-satımının yapıldığı, borsanın kural ve kısıtlamalarının hafifletildiği piyasalar olan borsa dışı piyasaların diğer adı tezgâhüstü piyasadır.

Bu uygulamayı ilk başlatan ülke, 1940 yılında 45 piyasa yapıcısı kuruluşa görev veren Kanada’dır. Piyasa yapıcılığı uygulamasına ABD 1960’da, Belçika 1990’da, İsveç 1982’de ve İrlanda ise 1995’te geçmiştir.

Ülkemizde piyasa yapıcılığı sistemini kurmaya, sistemin işleyiş esaslarını belirlemeye ve işleyişi ile ilgili her türlü önlemi almaya veya sistemi kaldırmaya Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.

2019 yılı piyasa yapıcı banka sayısı ise 12’dir.

Piyasa yapıcılığı uygulaması çerçevesinde piyasa yapıcı bankalara DİBS birincil ve ikincil piyasalara ilişkin olarak Piyasa Yapıcılığı Sözleşmesi'nin 5. maddesine göre tanınanlar haklar şu şekildedir:

“Türk DİBS Piyasa Yapıcısı” unvanını kullanma,

İhalelere teminatsız katılma,

İhalelerde rekabetçi olmayan teklif verebilme

İhale sonrası teklif verme,

Hazine’nin para piyasalarında yapacağı nakit işlemlerini Piyasa Yapıcılar ile gerçekleştirmesi,

“TAP” satışlarından faydalanabilme,

Halka arz yoluyla yapılacak DİBS ihraçlarına aracılık etme,

Geri alım ve değişim ihalelerine katılabilme,

Piyasa Yapıcılığı Danışma Kurulu toplantılarına iki temsilci ile katılabilme,

TCMB bünyesinde kurulmuş olan DİBS Ödünç İşlemleri Piyasası’nda DİBS ödünç alma ve verme işlemlerine taraf olabilme.

Doğru cevap B'dir.

Piyasa yapıcılığı uygulaması çerçevesinde piyasa yapıcı bankaların DİBS birincil piyasalara ilişkin yükümlülükleri arasında genellikle ihalelere kabul edilebilir teklifler vererek, DİBS’lerin satılmasını garanti etmek vardır. ayrıca;

Her üç aylık dönem için asgari olarak Müsteşarlık tarafından ihale yoluyla ihracı programlanan veya ihraç edilen DİBS’lerin net tutarının 0.6 ile çarpılması ve piyasa yapıcı sayısına bölünmesi ile bulunan tutarı,

Aylık asgari olarak Müsteşarlık tarafından ihale yoluyla ihracı programlanan veya ihraç edilen DİBS’lerin net tutarının 0.36 ile çarpılması ve piyasa yapıcı sayısına bölünmesi ile bulunan tutarı birincil piyasadan almakla yükümlüdür.

Doğru cevap A'dır.