DEVLET BORÇLARI

Borç yönetiminin temel amacı devletin finansman ihtiyacının etkin bir biçimde karşılanmasıdır.

Borç ödemesinde olağan yol devletin almış olduğu borçları zamanı gelince ödemesidir. Borçların ödenmesi durumunda ekonomide enflasyonist bir etki meydana gelmektedir. Çünkü borç ödemeleri ekonomideki para miktarını artırmaktadır.

Devlet borçlarını ödeme yolları şunlardır:

1-Toplu Ödeme
2-Kademeli Ödeme
3-Dr Price Otomatik Amortisman Yöntemi ile Ödeme
4-Bütçe Fazlası Sağlayarak Ödeme.

Zorunlu ödeme borç sözleşmesi gereği sözleşmede yer alan şartlar dâhilinde yapılan borç ödemesidir. Daha önce yapılan sözleşmelerde borcun hangi tarihte geri ödeneceği hüküm altına alınmakta ve ilgili tarihte ödeme yapılmaktadır. İhtiyari ödeme ise devletin mali durumunun iyi olduğu dönemlerde henüz vadesi gelmemiş borçların ödenmesidir.

Konversiyon, devletin borç yükünün hafifletilmesi için yüksek faizli borçların düşük faizli borçlarla değiştirilmesi (takas edilmesi) işlemidir.

Konversiyon işleminin başarılı olabilmesi için de bazı şartlar bulunmaktadır:
• Para ve sermaye piyasasının konversiyona elverişli olması,
• Sermaye arzının sermaye talebinden fazla olup cari faizin düşük bulunması,
• Halkın devlet tahvillerine karşı büyük bir ilgi göstermesi gerekir.

Konversiyon işlemi borç sözleşmesinin değiştirilme şekilleri yönünden dört farklı biçimde  gerçekleştirilebilmektedir: Başa baştan yapılan konversiyon, başa başın altında konversiyon, kademeli
konversiyon, fark ödemeyi gerektiren konversiyon.

Başa baştan yapılan konversiyon, faiz oranlarının düşmeye başladığı dönemde yüksek faizli devlet iç borçlanma senetlerinin düşük faizli senetlerle değiştirilmesidir.

Devletin konsolidasyona başvurmasının asıl nedeni kısa vadeli borçların belli bir süre de olsa ödeme yükümlülüğünden kurtulmaktır.

Moratoryum, bir ülkenin dış borç servisini yerine getirmeyeceğini açıklamasıdır.

En basit tanımı ile etkin borç yönetimi, düşük maliyet ve en az risk ile piyasalardan kamunun ihtiyacını karşılayacak fonların karşılanmasıdır. Devlet, etkin bir borç yönetimi sayesinde, borçlanmanın maliyetini azaltmaya,ve yukarıda da belirtildiği gibi borç politikası ile ekonominin şartlarına müdahale etmeye çalışmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Borçların bileşimi ise borçların vadesi, faiz oranları, borç kaynakları, piyasa olanakları ve garanti türleri gibi açılardan çeşitlilik yaratılmasını ifade eden bir kavramdır.

İhtiyari ödeme ise devletin mali durumunun iyi olduğu dönemlerde henüz vadesi gelmemiş borçların ödenmesidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

117. sayfada bulunan şekil 6.3'e bakıldığında devletin borçlarını ödeme yolları bulunmaktadır. D seçeneğinde yer alan Avans ile Ödeme bunlardan biri değildir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Konversiyon, devletin borç yükünün hafifletilmesi için yüksek faizli borçların düşük faizli borçlarla değiştirilmesi (takas edilmesi) işlemidir. Konversiyon işleminde borcun anapara tutarı ve vadesi değişmemekte, yalnızca borçlunun ödeyeceği faiz miktarı değişmektedir.

Konversiyon işleminin başarılı olabilmesi için
de bazı şartlar bulunmaktadır:

• Para ve sermaye piyasasının konversiyona
elverişli olması,
• Sermaye arzının sermaye talebinden fazla
olup cari faizin düşük bulunması,
• Halkın devlet tahvillerine karşı büyük bir
ilgi göstermesi gerekir.

Ancak bu şartlar gerçekleştiğinde tasarruf sahipleri ellerindeki yüksek faizli tahvilleri verip bedellerini alacakları yerde cari faize göre daha yüksek bulunan düşük faizli tahvilleri almayı tercih edebilirler.

Moratoryum, bir ülkenin dış borç servisini yerine getirmeyeceğini açıklamasıdır. Moratoryumda borcun sona erdirilmesi söz konusu değildir. Borçların yeni şart ve koşullarının belirlenerek bir düzenlemeye
tabi tutulması söz konusudur.

Borcun reddi devletin tek taraflı bir kararla borcunun tamamını veya bir kısmını ortadan kaldırdığını ilan etmesidir. İç borcunu ödeme kabiliyetini kaybetmiş bir devletin tek taraflı
egemenlik gücünü kullanarak borcunu ödememesi söz konusu olabilmektedir. Bu duruma borcun reddi
denmektedir. Borcun reddi ile borç tamamen ortadan kalkmaktadır. Devletin genellikle kanun ile yaptığı
böyle bir tasarrufa karşı itiraz yolları da çoğunlukla kapalı olmaktadır.

Türkiye’nin 1958 Ağustos’unda ilan ettiği moratoryumda bu durum aynen söz konusu olmuştur. Dış borçlarını ödemekte güçlük çektiğini belirten Türkiye
Cumhuriyeti Hükümetine taahhütlerini yerine getirebilmesi için daha uygun bir ödeme planı tanınmıştır.

Borç yönetiminin hedefleri arasında şunlar yer alır:

I. Devletin gerek duyduğu finansmanın sağlanması

II. Borç yönetimi stratejisinin belirlenmesi ve uygulanması

III Etkin ve likit tahvil piyasalarının oluşturulması ve geliştirilmesi

IV. Maliyet ve risk hedeflerinin yerine getirilmesi

Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.