DEVLET BORÇLARI

Şekil 4.2 Dış Borçlanma Kaynakları

Parasal kuruluşlar:

Bankacılık dışı finansman kuruluşları,

Özel yatırım ve kalkınma bankaları,

Yabancı ticari bankalar ve yerli ticari bankaların yurt dışı şubeleri ve diğer kuruluşlar,

Kotalar genellikle her beş yılda bir gözden geçirilmektedir. Kotalar üye ülkenin oy gücünü, IMF’den sağlanan finansal desteğin miktarını ve SDR tahsisatlarında alınacak payları da belirlemektedir.

Niyet mektupları hükumetlerin izleyeceği ekonomik politikalara ilişkin olarak IMF başkanına hitaben yazılan politika beyanı niteliğinde metinlerdir. Niyet mektupları bir anlaşma metni ya da müeyyideler içeren bir sözleşme değildir. Dolayısıyla ülkeleri hukuki yükümlülük altına sokmamaktadır.

Dünya Bankası Grubu içindeki en büyük kuruluş Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankasıdır.

Dünyadaki en büyük yabancı tahvil piyasaları ABD, İsviçre, Japonya ve Lüksemburg’dur.

Dış borçlar;

1. Vadelerine göre,

2. Faiz durumuna göre,

3. Borçlularına göre,

4 Finansman türlerine göre,

Sınıflandırılabilir.

Uluslararası tahvil piyasalarında ihraç edilen üç tahvil türü bulunmaktadır. Bunlar; sabit faizli uluslararası tahviller, değişken faizli uluslararası tahviller ve hisse senedine dönüştürülebilir uluslararası tahvillerdir. Bu tahvil türleri hem yabancı tahvil piyasaları hem de euro tahvil piyasaları için geçerlidir.

Hazine Geri Ödeme Garantisi: KİT, özel hukuk hükümlerine tabi olmakla beraber sermayelerinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait olan kuruluşlar, fonlar, kamu bankaları, yatırım ve kalkınma bankaları, büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bunlara bağlı kuruluşlar ile sair yerel yönetim kuruluşları lehine bu kuruluşların dış finansman kaynağından sağladıkları dış borçların geri ödenmesi hususunda verilen garantilerdir.

Finansman türlerine göre dış borçlar; kalkınma kredileri, teknik yardımlar, bağışlar, savunma kredileri şeklinde dörde ayrılabilmektedir.

Program kredileri, özellikle Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası (AYB) ve Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) tarafından sağlanmaktadır.

Ülke içinde yerleşik bulunan kişi ve kuruluşların ülke dışındaki kuruluşlardan dış kredi sağlaması dış borçlanma olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dış borçların borç ve faiz ödemeleri de döviz ile yapılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ülkeler dış borçlanmaya birçok nedenle başvurabilmektedir. Bu nedenler; bütçe açıkları ve dış açıkların giderilmesi, savunma harcamalarındaki veya olağanüstü harcamalardaki (savaş, deprem vs.) artışlar, yatırımları karşılayacak yurt içi tasarruf düzeyinin düşük olması, vadesi gelen ve ödenemeyen borçlar, devletin dövize ihtiyaç duyması, milli gelirin ve gelir dağılımın iyileştirilmesi olarak sıralanabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Resmi kaynaklı dış borçlar iki taraflı ve çok taraflı borçlar olarak ayrılabileceği gibi, özel kaynaklı borçlar da parasal ve parasal olmayan kuruluşlardan sağlanan borçlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Hükumet kuruluşları (kamu finansmanı kuruluşları, merkez bankaları, merkezi hükumetler ve resmi kalkınma bankaları) ve uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlar yurt dışında yerleşik resmi alacaklıları oluşturmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir devletin başka bir devlete kredi vermesi şeklinde gerçekleşen dış borçlanma, iki yanlı kredi olarak tanımlamaktadır. Dolayısıyle doğru cevap C seçeneğidir.

IMF. Doğru cevap C seçeneğidir.

Stand-by düzenlemeleri ile üye ülkeye, kısa vadeli ödemeler dengesi sorunlarını aşabilmesi için, 36 ayı aşmayacak şekilde genellikle 12-18 aylık süre zarfında, ülkelerin kotasıyla ilişkilendirilen belli bir miktara kadar kaynak kullanabilme olanağı sağlanmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dünya Bankasının program kredileri; yapısal reformları destekleyici, bütçe finansmanı amaçlı 1-3 yıllık sürelerde kullandırılan kredilerdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Proje kredileri, kamu kesimindeki belirli projelerin yapımı için gerekli dış kaynakları (makine, araç gereç mühendislik ve müşavirlik hizmetleri gibi) karşılamaya yöneliktir ve yalnız bu amaç için yani projeye bağlı olarak kullanılabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Emtiaya olan bağımlılık, cari denge + net doğrudan yabancı yatırım, kamunun
brüt dış borç stoku, dış borç faiz ödemeleri, uluslararası rezervler dış denge kategorisinde ele alınmaktadır. Dolayısı ile doğru cevap A seçeneğidir.