DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 6

Vadelerinin dolmasına 9 aydan fazla süre kalan hazine bonoları karşılığında Merkez Bankası’ndan avans alınabilmektedir.

Borçlanma Araçları Piyasası (BAP), yatırımcıların sabit getirili menkul kıymetlere yaptıkları yatırımların fiyatlarının piyasada şeffaf ve rekabete açık bir ortamda oluşmasına imkan vermek ve söz konusu yatırımların likiditesini artırmak amaçlarıyla kurulmuştur. Bu piyasa bünyesinde aşağıda yer alan pazarlar bulunmaktadır.
• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı
• Kesin Alım-Satım Pazarı
• Repo-Ters Repo Pazarı
• Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı
• Pay Senedi Repo Pazarı
• Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı
• Uluslararası Tahvil Pazarı
• Taahhütlü İşlemler Pazarı
• Gözaltı Pazarı

Kamu borç yöneticileri, kamu borç yönetimini etkinleştirecek, kamu borçlanmasında istikrarı sağlayabilecek, devlet borçlanma araçları ikincil piyasasının derinleştirilmesi ve finansal sistemin geliştirilmesi amaçlarına hizmet edecek piyasa yapıcılığı uygulamasını 2000 yılı Mayıs ayında başlatmıştır.
Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin etkisiyle birlikte, uygulama askıya alınmıştır. Piyasa yapıcılığı sistemi 2 Eylül 2002’de tekrar yürürlüğe girmiştir.

Piyasa Yapıcılara Sağlanan Haklar

• “Türk DİBS Piyasa Yapıcısı” unvanını kullanma,
• İhalelere teminatsız katılma,
• İhalelerde rekabetçi olmayan teklif verebilme,
• İhale sonrası teklif verme,
• Hazine’nin para piyasalarında yapacağı nakit işlemlerini Piyasa Yapıcılar ile gerçekleştirmesi,
• “TAP” satışlarından faydalanabilme,
• Halka arz yoluyla yapılacak DİBS ihraçlarına aracılık etme,
• Geri alım ve değişim ihalelerine katılabilme,
• Piyasa Yapıcılığı Danışma Kurulu toplantılarına iki temsilci ile katılabilme,
• TCMB bünyesinde kurulmuş olan DİBS Ödünç İşlemleri Piyasası’nda DİBS ödünç alma ve verme işlemlerine taraf olabilme.

Borç yönetimi, devlet borçlarının en etkin şekilde yönetilmesi için uygun bir strateji geliştirilmesi ve bu stratejinin uygulanması sürecidir.

Borçların bileşimi ise borçların vadesi, faiz oranları, borç kaynakları, piyasa
olanakları ve garanti türleri gibi açılardan çeşitlilik yaratılmasını ifade eden bir kavramdır.

Olağan borç yönetimi, borçların miktarını azaltmanın normal yöntemi olan borçların normal yollarla ödenmesini de kapsamaktadır. Olağan borç yönetimi çoğu zaman vadesi gelmiş borçların ödenmesini de ifade etmektedir.

İhtiyari ödeme, devletin mali durumunun iyi olduğu dönemlerde henüz vadesi gelmemiş borçların ödenmesidir.

Dr. Price otomatik amortisman yöntemi: Devletin borçlarını ödeyebilmek için
oluşturduğu fondan elde edilen faizlerle borçlarının otomatik olarak ödendiği ödeme yöntemine Dr. Price otomatik amortisman yöntemi denmektedir.

Konversiyon, devletin borç yükünün hafifletilmesi için yüksek faizli borçların düşük faizli borçlarla değiştirilmesi (takas edilmesi) işlemidir.

Kısa ve orta vadeli borçların veya vadeleri gelen borçların uzun vadeli veya süresiz bir borç hâline dönüştürülmesi işlemine konsolidasyon denilmektedir.

Moratoryum, bir ülkenin dış borç servisini yerine getirmeyeceğini açıklamasıdır. Moratoryumda borcun sona erdirilmesi söz konusu değildir.

İç borcunu ödeme kabiliyetini kaybetmiş bir devletin tek taraflı egemenlik gücünü kullanarak borcunu ödememesi söz konusu olabilmektedir. Bu duruma borcun reddi denmektedir.

Türkiye’nin 1958 Ağustos’unda ilan ettiği moratoryumda bu durum aynen söz konusu olmuştur. Dış borçlarını ödemekte güçlük çektiğini belirten Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine taahhütlerini yerine getirebilmesi için daha uygun bir ödeme planı tanınmıştır.

Hazinenin kamu kurum ve kuruluşlarının bir dış finansman kaynağından sağlayacağı borca garanti vermesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilmektedir:

Borçların bileşimi ise borçların vadesi, faiz oranları, borç kaynakları, piyasa olanakları ve garanti türleri gibi açılardan çeşitlilik yaratılmasını ifade eden bir kavramdır.

Olağan borç yönetimi ve borçların ödenmesi ile ilgili ;

İhtiyari ödeme devletin mali durumunun iyi olduğu dönemlerde henüz vadesi gelmemiş borçların ödenmesidir.

Konversiyona başvurulmasının temel nedeni;

Konversiyon işlemi borç sözleşmesinin değiştirilme şekilleri yönünden dört farklı biçimde gerçekleştirilebilmektedir: Başa baştan yapılan konversiyon, başa başın altında konversiyon, kademeli konversiyon, fark ödemeyi gerektiren konversiyon. Başa baştan yapılan konversiyon, faiz oranlarının düşmeye başladığı dönemde yüksek faizli devlet iç borçlanma senetlerinin düşük faizli senetlerle değiştirilmesidir; başa başın altında konversiyonda piyasa faiz oranlarının düşmeye başladığı dönemde DİBS’lerin daha düşük faizli DİBS’lerle değiştirilmesinin yanında borcun nominal miktarında da artış sağlanmaktadır. Kademeli konversiyonda, borç senetlerinin faiz oranları piyasadaki faiz oranlarındaki düşüşe birdenbire değil kademeli olarak geçirilir. Fark ödemeyi gerektiren konversiyonda tahvil sahipleri hem faiz düşüşünden korunmakta hem de gelir düzeylerinde bir değişim olmaması için, piyasa faiz oranlarındaki düşmeye karşılık belirli bir ölçüde anapara fazlası ödemeye çağrılmaktadır.