DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 4

Maastricht Kriterleri:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap C’dir.

Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve borç yönetiminde yapılan diğer düzenlemelerle birlikte Türkiye’de, kamu borç yükü 2003 yılından bu yana ciddi anlamda azalmıştır. Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi sayesinde;

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Türk mali mevzuatının temelini oluşturan 1050 sayılı ‘Muhasebe-i Umumiye’ Kanunu’nda borçlanmayla ilgili detaylı hükümler yer almamıştır. Kanun’da, her yıl düzenlenen genel bütçe kanunu ile izin verilen devlet borçlarının yönetimine ilişkin esaslar yer almıştır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 6. Maddesinde borçlanma işlemlerine ilişkin hüküm şöyledir: Her türlü iç ve dış borçlanma, yurt dışından hibe alınması, borç ve hibe verilmesi, bunlara ilişkin geri ödemeler, Hazine garantileri, Hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili diğer hususlarda 09.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı kanun ile 28.03.2002 tarihli ve 4749 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

Görüldüğü gibi ülkemizde borçlanmanın başlıca yasal dayanağını oluşturan kanun 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’dur. 09 Nisan 2002 tarihinde yürürlüğe giren 4749 sayılı Kamu Finansmanının Düzenlenmesi ve Borç Yönetimi Hakkındaki Kanun borçlanma yetkisi konusunda önemli değişiklikler getirmiştir. Bu Kanunla dağınık bir yapıya sahip olan kamu borçlanması mevzuatı tek ve temel bir yasa çatısı altında toplanmış, kamunun borç ve alacaklarına ilişkin kavramlar açıklanmış, borç yönetiminde etkinliğin artırılması hedeflenmiştir. 

Belirtilen Kanun’da Türkiye’de borçlanma yetkisi ve limiti belirtilmiş, borç yönetimi ile ilgili uygulamaların nasıl ve ne şekilde gerçekleştirileceği belirlenmiştir. 4749 sayılı Kanunla amaçlanan; mali disiplinin artırılması, borçlanmada şeffaflığın oluşturulması ve borç ve alacak yönetiminde etkinliğin sağlanmasıdır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de borçlanmanın başlıca yasal dayanağını oluşturan 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

4749 sayılı Kanun’a göre kamu kurum ve kuruluşları bütçe kanununda belirtilen başlangıç ödenekleri toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark kadar net borç kullanabilecektir.

Özel tertip devlet iç borçlanma senetleri; ilgili yıl bütçe kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde ihraç edilmiş olan ve karşılığında herhangi bir nakit girişi sağlanmayan devlet iç borçlanma senetleridir.

Garanti ücreti; Hazine garantileri nedeniyle lehine garanti verilen taraftan verilecek her garanti için bir defaya mahsus olmak kaydıyla alınan ücrettir.

Risk hesabı 4749 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri çerçevesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde oluşturulan hesaptır.

4749 sayılı Kanun’la borçlanmayla ilgili çeşitli bilgilerin yer aldığı borç yönetimi raporunun aylık ve yıllık hazırlanıp Kanun’da belirtilen ilgili yerlere (Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına, Cumhurbaşkanlığına, Sayıştay Başkanlığına) gönderilmesi hükme bağlanmıştır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Türkiye’de borç yönetiminin yasal çerçevesine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Hazine ve Maliye Bakanlığında borçlanmayla ilgili görevler Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü, Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü ve Borçlanma Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Doğru cevap C’dir.

Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü aşağıdaki hizmet birimlerinden oluşmaktadır:

Bu listeden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Seçeneklerde yer alan birimlerin tümü, Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü hizmet birimlerindendir.

Borç yönetimi, devlet borçlarının en etkin şekilde yönetilmesi için uygun bir strateji geliştirilmesi ve bu stratejinin uygulanması sürecidir. En basit tanımı ile etkin borç yönetimi, düşük maliyet ve en az risk ile piyasalardan kamunun ihtiyacını karşılayacak fonların karşılanmasıdır. Devlet, etkin bir borç yönetimi sayesinde, borçlanmanın maliyetini azaltmaya,ve yukarıda da belirtildiği gibi borç politikası ile ekonominin
şartlarına müdahale etmeye çalışmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Borçların miktarı kavramı, devletin amaçlarına en etkin düzeyde ulaşabilmesi bakımından hangi büyüklüklerde borçlanması gerektiğini ve bununla ilgili ayarlama ve düzenlemeleri ifade etmektedir. Borçların bileşimi ise borçların vadesi, faiz oranları, borç kaynakları, piyasa olanakları ve garanti türleri gibi açılardan çeşitlilik yaratılmasını ifade eden bir kavramdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Borçların vade ve faiz oranlarında yapılacak değişikliklerle borç bileşiminde değişiklik yapılmış olacaktır. Bu değişikliklerden örneğin enflasyonist dönemlerde uzun vadeli, durgunluk dönemlerinde ise kısa vadeli borçlanmalar tercih edilerek ekonomiyi düzeltici kararlar alınabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ödemeler zorunlu ve ihtiyari şekilde yapılabilmektedir. Zorunlu ödeme borç sözleşmesi
gereği sözleşmede yer alan şartlar dâhilinde yapılan borç ödemesidir. Daha önce yapılan sözleşmelerde borcun hangi tarihte geri ödeneceği hüküm altına
alınmakta ve ilgili tarihte ödeme yapılmaktadır. İhtiyari ödeme ise devletin mali durumunun iyi olduğu dönemlerde henüz vadesi gelmemiş borçların ödenmesidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye’de uzun vadeli iç borçlar genellikle toplu olarak ödenmektedir. Bu ödeme yönteminde borcun toplu olarak bir defada ödenmesi ile ilgili anlaşma
borçlanmanın başlangıcında yapılarak faiz oranı da buna göre belirlenmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Dr. Price otomatik amortisman yöntemi: Devletin borçlarını ödeyebilmek için
oluşturduğu fondan elde edilen faizlerle borçlarının otomatik olarak ödendiği ödeme
yöntemine Dr. Price otomatik amortisman yöntemi denmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Konversiyon, devletin borç yükünün hafifletilmesi için yüksek faizli borçların düşük faizli borçlarla değiştirilmesi (takas edilmesi) işlemidir. Konversiyon işleminde borcun anapara tutarı ve vadesi değişmemekte, yalnızca borçlunun ödeyeceği faiz miktarı değişmektedir. Bu işleme borç yükünün hafifletilmesi amacıyla başvurulmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Konversiyon işleminin başarılı olabilmesi için de bazı şartlar bulunmaktadır:
• Para ve sermaye piyasasının konversiyona elverişli olması,
• Sermaye arzının sermaye talebinden fazla olup cari faizin düşük bulunması,
• Halkın devlet tahvillerine karşı büyük bir ilgi göstermesi gerekir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Konsolidasyonun devlet açısından etki ve sonuçları şu şekilde sıralanabilir:
• Konsolidasyon sonucu devlet, borçlarını
uzun süreli bir ödeme planına bağlama olanağı kazanır.
• İster isteğe bağlı olsun isterse devlet zoruyla yapılsın konsolidasyon işleminde alacaklıların kaybolan çıkarları karşılığında onlara yeni çıkarlar sağlanır,
• Faiz yükünün artması sonucu olarak konsolidasyon, devletin borç yükünü artırır.
• Konsolidasyonun belki de en önemli sonucu, bunun ekonomide deflasyonist bir etki
yapmasıdır. Piyasada talep eksikliği hissediliyorsa konsolidasyon yoluyla fertlerin eline
yeni satın alma gücü ve olanaklarının geçmesinin önlenmesi, deflasyon eğilimlerini
daha da şiddetlendirir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Gelir seviyesinin yüksekliği iç borçlanma vadelerinin kısa oluşmasının nedenlerinden biri değildir.

Ülkemizde borç yönetimi ve borçlanma işlemlerine ilişkin temel bir mevzuatın oluşturulması amacıyla atılan en önemli
adım 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 2002 yılında yürürlüğe konulması olmuştur.

Bu ölçüt ve  göstergeler şunlardır:

Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi sayesinde;
• AB tanımlı brüt kamu borç yükü, AB-28
ortalamalarının çok altına çekilmiş (bkz.
Şekil 8.1 ve 8.2),
• Net kamu borç stokunun milli gelire oranı
önemli ölçüde azaltılmış (bkz Şekil 8.3),
• Faiz harcamalarının, vergi gelirlerine oranı
keskin şekilde düşürülmüş (bkz. Şekil 8.4),
• Borcun vade ve döviz kompozisyonunda
önemli iyileştirmeler sağlanmıştır.

Ekonomik kalkınma doğrudan bu kazanımlar arasında yer almamaktadır.

Borçlanmada şeffaflığın artırılması ile ilgili olarak Kanun’un getirdiği yeniliklerden bazıları şunlardır:
• Risk hesabının oluşturulması,
• Borç yönetimi raporunun yayınlanması,
• Raporun gerekli yerlere iletilmesi