DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 17

Türkiye’de 1980’li yıllara kadar kamu borç yönetimi konusunda önemli bir gelişme yaşanmamasının temel sebebi olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlıdan kalma başarısız borçlanma deneyimi gösterilebilir.

Türkiye’de borçlanmayı artıran başlıca nedenler bütçe açıkları, borç geri ödemeleri, hazine garantili borçlar, görev zararları, yüksek faiz oranları ve borçların tahkimidir.

Ülkemizde borç yönetimi ve borçlanma işlemlerine ilişkin temel bir mevzuatın oluşturulması amacıyla atılan en önemli adım 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 2002 yılında yürürlüğe konulması olmuştur.

Türkiye’de son yıllarda sürdürülen mali disiplin ve etkin kamu borç yönetimi sayesinde;

• AB tanımlı brüt kamu borç yükü, AB-28 ortalamalarının çok altına çekilmiş,

• Net kamu borç stokunun milli gelire oranı önemli ölçüde azaltılmış,

• Faiz harcamalarının, vergi gelirlerine oranı keskin şekilde düşürülmüş,

• Borcun vade ve döviz kompozisyonunda önemli iyileştirmeler sağlanmıştır.

Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü aşağıdaki hizmet birimlerinden oluşmaktadır:

• İkili Ekonomik İliş. ve Koord. İzl. Dairesi

• Çok Taraflı Kalkınma Bankaları Dairesi

• G-20 ve IMF Dairesi

• Ulusal Fon Dairesi

• Ulusal Yetkilendirme Görevlisi Destek Dairesi-I Dairesi

• Ulusal Yetkilendirme Görevlisi Destek Dairesi-II Dairesi

• Kamu Özel Sektör İşbirliği Dairesi

• Proje Finansmanı Dairesi

• Avrupa Birliği ve Uluslararası Kuruluşlar Dairesi

• Dünya Bankası Dairesi

• Uluslararası Sermaye Piyasaları Dairesi

Ülkemizde borç yönetiminden sorumlu olan Hazine Müsteşarlığı, 1983 yılından önce Maliye Bakanlığı bünyesinde yer almış, bu tarihten sonra Başbakanlığa bağlı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı şeklini almıştır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesindeki Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:

• Hazine işlemlerini yürütmek,

• Devlet giderlerinin gerektirdiği nakdi sağlamak,

• Merkezi yönetim bütçesi ile ilgili yurtdışı ödemelerini yapmak, iç ödemeler ve dış ödemeler saymanlıkları kurmak ve yönetmek,

• Devlete ait para, kıymetli maden ve değerleri muhafaza etmek, yönetmek ve nemalandırmak,

• Kamu borç portföyü, Hazine garantileri ve Hazine alacakları ile ilgili her türlü analiz ve risk değerlendirmesini yapmak,

• İlgili diğer Bakanlık birimleriyle işbirliği içinde borçlanma politika, ilke ve stratejilerinin belirlenmesi amacıyla çalışmalar yapmak

Özel tertip devlet iç borçlanma senetleri; ilgili yıl bütçe kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde ihraç edilmiş olan ve karşılığında herhangi bir nakit girişi sağlanmayan devlet iç borçlanma senetleridir.

4749 sayılı Kanun’a göre kamu kurum ve kuruluşları bütçe kanununda belirtilen başlangıç ödenekleri toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark kadar net borç kullanabilecektir.

Maastricht Kriterleri:

•Toplulukta en düşük enflasyona sahip (en iyi performans gösteren) üç ülkenin yıllık enflasyon oranları ortalaması ile ilgili üye ülke enflasyon oranı arasındaki fark 1,5 puanı geçmemelidir.

• Üye ülke devlet borçlarının GSYH’ye oranı %60’ı geçmemelidir.

• Üye ülke bütçe açığının GSYH’ye oranı %3’ü geçmemelidir.

Klasik iktisadi yaklaşımın temel varsayımları;
• Ekonomide tüm fiyatların sürekli tam esnek olduğu,
• Ekonomide gizli bir elin ekonominin hemen her zaman piyasayı temizleyecek (talep ve arzı eşitleyecek) ve dolayısıyla etkin
kaynak dağılımını sağlayacak şekilde tam
istihdamda faaliyette bulunacağı,
• İleri görüşlü kişilerin kendi yaşam döngülerine göre tüketim planlaması yaptıkları bugünkü gelirleri arttığında kişilerin bugünkü
tüketimlerini artıracakları,
• Paranın ekonomik işlemlerde yalnızca bir
örtü ve para talebinin faiz oranlarından bağımsız olduğu, bu nedenle para arzındaki
artışın malların göreli fiyatlarını değiştirmeksizin fiyatlar genel düzeyini artıracağı,
• Faiz oranının, tasarrufu temsil eden fon arzı
ve yatırımı temsil eden fon talebinin karşılaştığı ödünç verilebilir fonlar piyasasında
belirlendiğidir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Adam Smith 1723 -1790 yılları arasında yaşamış İskoç asıllı filozof ve iktisatçıdır. 1776 yılında yayımlanan “Ulusların Zenginliği (Wealth of Nations)” adlı eseriyle “liberal klasik okulun kurucusu olmuştur. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Kamu açıklarının borçlanma veya vergilerle finanse edilmesi sonucu bu finansman şekillerinin etkilerinin denk olacağının varsayılması, literatürde daha önce D. Ricardo tarafından da öne sürüldüğü için Ricardocu denklik teoremi olarak adlandırılmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Neoklasik yaklaşımın temel varsayımları;

- bireylerin belirli ölçüde ileri görüşlü ve rasyonel davrandığı

- bireylerin tüketimin zamanlararası bir optimizasyon sorunu olduğu,

- bireylerin yaşamlarının sınırlı olması,

-tüm zamanlarda piyasaların dengede olduğu.

Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Keynesyen yaklaşımın temel varsayımları şu şekilde sıralanabilir:
• Ekonomi eksik istihdamda dengeye geldiği
ve tam istihdamın istisnai bir durum olduğu,
• Fiyatların esnek değil yapışkan olduğu,
• Kişilerin ileri görüşlü olmadıkları,
• Kişilerin cari tüketimlerinin büyük oranda
cari gelirlerine bağlı olduğu, faiz oranlarından etkilenmediği,

Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

John Maynard Keynes’in ekonomik dalgalanmalara ilişkin temel düşünceleri, 1936 yılında yayımladığı “İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi” adlı eserinde yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Borçlanmanın Ekonomik Etkilerini Belirleyen Faktörler:
Borcun hangi kaynaktan elde edildiği
Borçlanma ile elde edilen kaynağın kullanım şekli
Borcun miktarı
Borcun vadesi
Borcun ödeme şekli.

Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Durgunluk dönemlerinde devlet toplam talebi artırabilmek için piyasadan kısa vadeli borçlanır, harcamalarını artırır ve yüksek borç servisi (vadesi gelen anapara ve faiz) ödemesi yapar. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Sermaye stokunun temel belirleyicisi tasarruflardır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Dış borçlanma ile ülkeye kaynak transferi yapıldığından kısa vadede ekonomik büyüme artar. Ancak bu kaynak transferi aynı zamanda ülkenin borç stokunun artması anlamına gelir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.