DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 9

Mal ve hizmet borçlanma araçlarından biri değildir.

Özel çekme hakkı, IMF tarafından yaratılan ve üyelerine rezerv varlıklarını desteklemek üzere tahsis edilen uluslararası rezerv varlık türüdür.

Devletin kamu harcamalarını finanse etmek amacıyla, kişi ve kurumlardan, bir karşılık olmaksızın ve hukuki yaptırım gücüne dayanarak aldığı ekonomik kaynaklara vergi denir.

Günümüzde devletler, kamusal faaliyetleri finanse etmek amacıyla ek kaynağa ihtiyaç duydukları zaman, borçlanmayı vergilemeye
bir alternatif olarak görmektedir. Ülkeleri bu duruma iten en önemli neden, kamu harcamalarının giderek artmasından dolayı bunları karşılayacak vergi kaynaklarının sınırlı duruma gelmesidir.

Vergi ve borçlanmanın her ikisi de kamu geliridir ve temel olarak kamunun finansman ihtiyacının karşılanması amacıyla kullanılır.

Vergi ve borçlanma arasındaki bir fark, vergilerin yükü doğrudan yaşayan nesiller üzerinde kaldığı hâlde, borçların yükü gelecek kuşaklar üzerine de yansıyabilmektedir.

Borçlanma nedeninin özel amaçlı olması özel borcun özelliklerinden biridir.

Devlet borçlarının sınıflandırılması
borçların türlerine göre ekonomide farklı etkileri olduğu için özellikle önem taşımaktadır.

Devlet borcunun vadelerine göre sınıflandırılması kısa vadeli borç, uzun vadeli borç olarak ifade edilir.

Düyûn-ı Umûmiye İdaresi: Osmanlı Devleti’nin dış borçlarını denetlemek üzere 20 Aralık 1881‘de onaylanan Muharrem Kararnamesi ile birlikte kurulmuş, İngiliz, Fransız, Alman, Avusturyalı, İtalyan ve Osmanlı temsilcilerinden oluşan komisyon.

Borcun süresinde ödenmemesi durumudur. Yazılı kayıtlar günümüzden yaklaşık 2500 yıl
öncesine kadar devlet borçlanmasının örneklerine işaret etse de yapılan son çalışmalar devletlerin borç sözleşmelerinin standart hâle geldiği durumların MS 1000-1400 yılları arasında gerçekleştiğini ortaya koymaktadır. Tarihte kaydedilen ilk borç temerrütlerinden biri, MÖ 377-373 yılları arasında Yunanistan’daki Delos Tapınağı ile kredi sözleşmesi yapan, bir deniz ticaret birliğini oluşturan Antik Yunan şehir devletlerinin kamu borçlanmasından kaynaklanmaktadır.

Eski borcun yeni borçla kapatılması yöntemi literatürde Ponzi tipi borçlanma olarak da adlandırılmaktadır. Saadet zinciri olarak da bilinen yöntemle ilk kez dolandırıcılık yapan kişinin adını taşıyan ve bir ülkenin mevcut borcunu ödeyebilmek için daha yüksek bir faiz oranından borçlanmasını ifade eden kavramdır.

Kısa Vadeli Avans: Cari yıl bütçesinde geçici gelir-gider dengesizliği oluşması durumunda Merkez Bankasından sağlanan kısa vadeli kredi.

Kaydi Para:  Bankalar tarafından kredi işlemleri sonucunda yaratılan ve üzerine çek yazılabilen vadesiz mevduat şeklindeki paraya verilen addır.

Maddi Olmayan Sermaye:  Patent hakkı, şerefiye ve imtiyazlık gibi elle tutulup gözle görülmeyen sermaye unsurlarıdır.

Dışlama Etkisi:  Devlet borçlanmasının faiz oranlarını artırması nedeniyle özel yatırımların maliyetli hâle gelmesi ve oransal olarak düşmesine monetaristler tarafından verilen addır.

Vergi Düzleştirilmesi:  Hükümetin vergi oranlarını, ekonomideki ve kamu harcamalarındaki değişikliklere bağlı olmaksızın istikrarlı bir biçimde uygulamasını ifade eden bir kamu borç yönetimi teorisidir.

Mali illüzyon:  Vatandaşlar tarafından kamu kesiminin maliyetlerinin olduğundan daha düşük algılanması nedeniyle harcama artışlarına itiraz edilmemesidir

Bir devletin başka bir devlete kredi vermesi şeklinde gerçekleşen dış borçlanma, iki yanlı kredi olarak tanımlamaktadır.