DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 8

Çeşitli uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlar, ihtiyaç duyan ülkelere sağladıkları krediler yoluyla dış borçlanma olanağı sunmaktadır. Uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlardan sağlanan kredilere çok yanlı krediler denilmektedir.

IMF'nin açılımı Uluslararası Para Fonudur.

Uluslararası Para Fonu (IMF), küresel parasal iş birliğini teşvik etmek, finansal istikrarı sağlamak, uluslararası ticareti kolaylaştırmak, yüksek istihdamı ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve dünyadaki yoksulluğu azaltmak için çalışan 189 ülkeden oluşan bir uluslararası kuruluştur.

1945 yılında oluşturulan IMF’ye üye 189 ülke bulunmaktadır.

Stand-by düzenlemeleri ile üye ülkeye, kısa vadeli ödemeler dengesi sorunlarını aşabilmesi için, 36 ayı aşmayacak şekilde genellikle 12-18 aylık süre zarfında, ülkelerin kotasıyla ilişkilendirilen belli bir miktara kadar kaynak kullanabilme olanağı sağlanmaktadır.

Genişletilmiş Fon İmkânı: Temel ekonomik reformlar gerektiren orta ve uzun vadeli ödemeler dengesi sorunları yaşayan ülkeler için geliştirilmiştir. Bu nedenle düzenlemenin süresi stand-by düzenlemesinden daha fazla olup 3 ila 4 yıl olabilmektedir. Vade süresi ise 4 yıl 6 ay ve 10 yıl arasında değişmektedir.

Esnek Kredi Hattı: Güçlü ve istikrarlı ekonomik politikalara sahip ülkelerin herhangi bir koşul aranmadan yeterli miktarda fon kaynağına hızlı bir şekilde erişim sağlaması ve temel olarak krizlerin önlenmesi amacıyla uygulamaya konulmuştur. Her çeşit ödemeler dengesi ihtiyacı için kullanılabilmekte olup şoklarla mücadelede esnekliğin sağlanması için bir erişim sınırı öngörülmemekte, erişim miktarı belirlenirken ülke bazında potansiyel finansman ihtiyacı ve geri ödeme kapasitesi dikkate alınmaktadır. Kullanım süresi talebe göre 1 ya da 2 yıl olup faiz ve geri ödeme dönemi stand-by düzenlemesi ile aynıdır. Bir ülkenin esnek kredi hattı kredisinden yararlanabilmesi için uygunluk kriterlerini sağlaması gerekmektedir. Krizlerin önlenmesine veya etkilerinin hafifletilmesine yardımcı olmak ve risklerin yükseldiği dönemlerde piyasalarda güvenin tesis edilmesini sağlamak için, hâlihazırda güçlü politikaları olan üyelerin kullandığı bir mekanizmadır.

Günümüzde Dünya Bankası Grubunun temel amacı düşük ve orta gelirli ülkelerde yoksulluğun azaltılmasıdır. Dünya Bankası Grubu içinde;
• Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası
• Uluslararası Kalkınma Birliği
• Uluslararası Finans Kurumu
• Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu
• Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözümü Merkezi yer almaktadır.

Dünya Bankası kredi türleri şu şekilde sıralanabilir:
• Proje Kredileri: Çok çeşitli sektörlerde, ekonomik ve sosyal kalkınma projelerini desteklemek amacıyla, mal, iş ve hizmetlerin finansmanı için, ortalama 4-5 yıllık sürede kullandırılan kredilerdir. Sağlanan kredilerin ortalama vadesi 18 yıla kadar çıkabilmektedir.
• Program Kredileri: Yapısal reformları destekleyici, bütçe finansmanı amaçlı 1-3 yıllık sürelerde kullandırılan kredilerdir.
• Hibrid Krediler: Hem yatırım (proje) hem de program kredisi bileşeni olan kredilerdir.

Resmi kaynaklı dış borçlar iki taraflı ve çok taraflı borçlar olarak ayrılabileceği gibi, özel kaynaklı borçlar da parasal ve parasal olmayan kuruluşlardan sağlanan borçlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Hükümet kuruluşları (kamu finansmanı kuruluşları, merkez bankaları, merkezi hükümetler ve resmi kalkınma bankaları) ve uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlar yurt dışında yerleşik resmi alacaklıları oluşturmaktadır. Parasal kuruluşlar (bankacılık dışı finansman kuruluşları, özel yatırım ve kalkınma bankaları, yabancı ticari bankalar ve yerli ticari bankaların yurtdışı şubeleri ve diğer kuruluşlar) ve parasal olmayan kuruluşlar yurt dışında yerleşik özel alacaklıları oluşturmaktadır.

İki Yanlı Kredi: Bir devletin başka bir devlete kredi vermesi şeklinde gerçekleşen dış borçlanma, iki yanlı kredi olarak tanımlamaktadır.

Uluslararası Para Fonu (IMF), küresel parasal iş birliğini teşvik etmek, finansal istikrarı sağlamak, uluslararası ticareti kolaylaştırmak, yüksek istihdamı ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve dünyadaki yoksulluğu azaltmak için çalışan 189 ülkeden oluşan bir uluslararası kuruluştur. 1945 yılında oluşturulan IMF’ye üye 189 ülke bulunmaktadır. IMF’nin öncelikli amacı, uluslararası ödemeler sisteminin istikrarını sağlamaktır. Her ülke IMF’ye üye olabilir.IMF ülkelerin farklı ihtiyaçlarına ve özel durumlarına göre tasarlanan çeşitli kredi türleri sunmaktadır.

IMF ülkelerin farklı ihtiyaçlarına ve özel durumlarına göre tasarlanan çeşitli kredi türleri sunmaktadır. IMF’nin farklı kredi türleri şunlardan
oluşmaktadır:
• Stand-by Düzenlemeleri

• Genişletilmiş Fon İmkânı

• Genişletilmiş Kredi İmkânı

• Esnek Kredi Hattı

• İhtiyati Likidite Hattı

• Hızlı Finansman Aracı

İhtiyati Likidite Hattı: Güçlü ve istikrarlı ekonomik politikalara sahip ancak bölgesel veya küresel ekonomik ve finansal krizlerden etkilenen, fiili veya potansiyel ödemeler dengesi ihtiyacı bulunan ve Esnek Kredi Hattı İmkânı için uygunluk kriterini yerine getiremeyen ülkelerin yararlanması için oluşturulmuş bir imkândır. Kullanım süresi talebe göre 6 ay, 1 yıl veya 2 yıl olup vadeye göre değişen erişim limitleri bulunmaktadır. Faiz ve geri ödeme dönemi stand-by düzenlemesi ile aynıdır.

Dış borçlar; vadelerine göre, faiz durumuna göre, borçlularına göre ve finansman türlerine göre sınıflandırılabilmektedir.

Finansman türlerine göre dış borçlar; kalkınma kredileri, teknik yardımlar, bağışlar, savunma kredileri şeklinde dörde ayrılabilmektedir. Kalkınma kredileri; proje-program kredileri, serbest kredilerbağlı krediler, satıcı kredileri, borç ertelemeleri ve röfinansman kredileri şeklinde sınıflandırılabilir.

IMF gibi Dünya Bankasının da üye ülkelere sağladığı krediler çok yanlı krediler kapsamında uluslararası kuruluşlardan sağlanan dış borçlanma imkânlarıdır. Dünya Bankası 1944 yılında II. Dünya Savaşı sonrasında ülkelerin yeniden inşa ve kalkınma çabalarını desteklemek amacıyla kurulmuştur.

Kredi derecelendirme kuruluşları kredi notlarını harflerle ifade etmekte, bu kapsamda en yüksek kredi notu AAA/Aaa ile, en düşük kredi notu ise D ile ifade edilmektedir.

1. Makroekonomik: TÜFE, reel GSYH artış oranı, reel GSYH artış oranının değişkenliği
2. Kamu Maliyesi(Genel Yönetim): Bütçe dengesi, brüt borç stoku, faiz ödemeleri, kamunun döviz cinsi borç stoku
3. Dış Denge: Emtiaya olan bağımlılık, cari denge + net doğrudan yabancı yatırım, kamunun brüt dış borç stoku, dış borç faiz ödemeleri, uluslararası rezervler

4. Yapısal Para Arzı: Para arzı, kişi başına milli gelir, Bileşik Yönetişim Göstergesi (Dünya Bankası yönetişim göstergelerindeki sıralamanın ortalaması: ‘Hukukun Üstünlüğü’; ‘Hükümetin Etkililiği’; ‘Yolsuzluğun Önlenmesi’; ‘Fikir Özgürlüğü & Hesap Verebilirlik’), ülke para biriminin rezerv para birimi olma özelliği, son temerrütten bu yana geçen süre

"Satın alma" devletin faaliyetlerini finanse etme şekillerinden biri değildir.