DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 7

Devlet maliyesinin dış mali kontrolünün bu ilk uygulaması, 1881’de Osmanlı İmparatorluğu’na Düyûn-ı Umûmiye ismiyle kopyalanan bir model olmuştur.

1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti’nin dış borçlarından payına düşeni, taksitlerini aksatmadan ödeyerek ancak 1954 yılında tasfiye etmiştir.

Genel olarak bütçe açığının nedeni, kamu harcamaları artış eğiliminde iken
kamu gelirlerinde azalma meydana gelmesidir.

Bütçe açığının oluştuğu durumlarda devletler, tasarrufların yetersiz kalması ve vergi politikalarında değişiklikler yoluyla geliri artırmanın zaman alıcı olması nedeniyle borçlanma seçeneğini kullanmaktadır.

Bütçenin uygulanması; bir taraftan gelirlerin toplanması, diğer taraftan harcama yapılması demektir. Bu iki işlemin birlikte yürütülebilmesi ve gelirlerle giderler arasında yer ve zaman bakımından uyum sağlanması için yapılan işlemlere hazine işlemleri denir.

Finansman ihtiyacının Merkez Bankasından kısa vadeli avans imkânı kullanılarak karşılanması, Merkez Bankasının karşılıksız para basması anlamına gelmekte olup, enflasyonist baskıları artırarak uzun vadede ekonomik istikrara zarar veren bir uygulamadır.

Patent hakkı, şerefiye ve imtiyazlık gibi elle tutulup gözle görülmeyen sermaye unsurlarıdır.

Hükumetin vergi oranlarını, ekonomideki ve kamu harcamalarındaki değişikliklere bağlı olmaksızın istikrarlı bir biçimde uygulamasını ifade eden bir kamu borç yönetimi teorisidir.

Mali illüzyon vatandaşlar tarafından kamu kesiminin maliyetlerinin olduğundan düşük algılanması nedeniyle harcama artışlarına itiraz edilmemesidir.

Devlet iç borçlanmasının kaynaklarını özel kişi ve kuruluşlar, bankalar, Merkez Bankası, sosyal güvenlik kuruluşları ve sigorta şirketleri oluşturmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Cari yıl bütçesinde geçici gelir-gider dengesizliği oluşması durumunda Merkez Bankasından sağlanan kısa vadeli krediye kısa vadeli avans denir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal güvenlik kuruluşları ve sigorta şirketlerinin topladıkları fonları değerlendirirken uymaları gereken ilkeler güvenilirlik, verimlilik, likidite ve dolaşım kolaylığıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

DİBS’ler vadelerine, ihraç edildikleri para birimi cinsine, üzerlerinde kupon taşıyıp taşımamalarına, faiz ödeme türlerine, ihraç yöntemlerine, ihraç amaçlarına göre farklı açılardan sınıflandırılabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İç borçlanmada vadelerin kısa oluşmasının nedenleri;
• ekonomideki güven bunalımları,
• uzun vadeli fon arz eden kurumların var olmaması ya da yetersiz oluşu,

• gelir seviyesinin düşüklüğü,
• etkin ikincil piyasaların olmayışı,
• enflasyon

Doğru cevap D seçeneğidir.

İhraç yöntemleri açısından devlet iç borçlanma senetleri dört farklı şekilde sınıflandırılmaktadır. Bunlar; ihale yöntemi, TAP yöntemi, doğrudan satış yöntemi, halka arz yöntemidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

DİBS ihalelerinde, ihale sistemine göre ihalede oluşan veya ortalama fiyattan teklife rekabetçi olmayan teklif denir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hazine, 1996 yılından itibaren doğrudan satış yöntemiyle DİBS ihraç etmeye başlamıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Devlet iç borçlanma senetlerine ödenecek reel faizlerin yüksek olarak gerçekleşmesinin nedenleri;

• Borçların GSYH’ye oranının yüksekliği
• Faiz dışı açık
• Enflasyon
• İç piyasadan yüksek oranda borçlanılması
• Siyasi istikrarsızlıklar
• Kamu harcamalarındaki yüksek artışlar
• Borçlanmada birincil ve ikincil piyasaların
etkin olmaması
• Uluslararası şoklar
• Sağlam bir mali yapının olmamasıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkemizde 01.01.2006 tarihinden itibaren ihraç edilen DİBS’ten elde edilen faiz gelirleri ve alım satım kazançları üzerinden yapılmakta olan yüzde 15’lik tevkifat oranı, 27.9.2010 tarih ve 2010/926 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 1.10.2010 tarihinden geçerli olmak üzere tam ve dar mükellef gerçek kişiler için yüzde 10 olarak belirlenmiştir. Söz konusu tevkifat oranı, Kanun’da sayılmış tam ve dar mükellef sermaye şirketleri için yüzde 0 iken diğer mükellefler için yüzde 10 olarak uygulanmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kamu Gelirleri