DEVLET BORÇLARI - Deneme Sınavı - 6

Vergi, devletin ya da devletin yetkilendirdiği kamu tüzel kişilerinin kamu harcamalarını karşılamak üzere yasalar çerçevesinde gerçek ve tüzel kişilerin ödeme gücü üzerinden zora dayanarak ve karşılıksız olarak aldığı parasal değerlerdir.

Vergi

• Devlet için sürekli ve kesin bir finansman kaynağıdır.
• Zorunlu olarak toplanır.
• Tüm kamu hizmetleri için kullanılır.
• Yükü şimdiki nesiller üzerindedir.
• Genellikle yurt içi kaynaklardan elde edilir.

Borçlanma

• Geçici bir finansman kaynağıdır.
• Gönüllü katılımlardan oluşur.
• Kullanım yeri genellikle bellidir.
• Yükü gelecek nesillere kayabilir.
• Yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan elde edilebilir.

Devlet Borcu

• Borçlanmanın nedeni topluma hizmettir.
• Miktarı büyüktür.
• Vadesi genellikle özel borçlanmaya göre daha uzundur.
• Zorunlu olarak alınabilir.
• Bazı durumlarda devlet, borcunu geri ödemeyebilir.

Özel Borç

• Borçlanma nedeni özel amaçlardır.
• Miktarı sınırlıdır.
• Vadesi devlet borçlanmasına göre daha kısadır.
• Gönüllüdür.
• Borç başlangıcında belirlenen şartlarda geri ödenmek zorundadır

Devletin Kısa Vadeli Borçlanmaya Başvurma Nedenleri

• Kısa süreli bütçe açıklarının kapatılması
• Uzun vadeli borçlanmaya hazırlık
• Koşulların kısa vadeli borçlanmaya uygun olması
• Olağanüstü giderlerin finansmanı
• Ekonomik istikrarsızlıkları giderme

Uzun vadeli borçlar, süresi belirli borçlar ve süresiz borçlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Süresi belirli borçlarda, anapara ve faizin ödenme zamanı başlangıçta bellidir ve ödeme belirli bir itfa planı çerçevesinde yapılmaktadır. İtfa süresi belirli borçlarda vade süresince faiz, vade sonunda da anapara ödemesi yapılarak borç kapatılmaktadır.

Devletin Uzun Vadeli Borçlanmaya Başvurma Nedenleri

• Bütçe açıklarının kapatılması
• Büyük bayındırlık ve altyapı yatırımlarının finansmanı
• Konjonktürel istikrarsızlıklar
• Olağanüstü giderlerin finansmanı

Borçlanmada genel kural borçlanmanın gönüllü olmasıdır. Devlet, bazı durumlarda bazı kesimlerden zorunlu borç alabilmektedir. Zorunlu borçlanmaların varlığı devlete duyulan güveni sarsar ve sonraki borçlanmalarda devletin sıkıntı yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle zorunlu borçlanmalar dikkatle kullanılması gereken borçlanma türleridir

Ülkeler dış borçlanmaya birçok nedenle başvurabilmektedir. Bu nedenler; bütçe açıkları ve dış açıkların giderilmesi, savunma harcamalarındaki veya olağanüstü harcamalardaki (savaş, deprem vs.) artışlar, yatırımları karşılayacak yurtiçi tasarruf düzeyinin düşük olması, vadesi gelen ve ödenemeyen borçlar, devletin dövize ihtiyaç duyması, milli gelirin ve gelir dağılımın iyileştirilmesi olarak sıralanabilir.

Dış borçlanma özel alacaklılar ve resmi alacaklılar olmak üzere iki kaynaktan sağlanmaktadır. Resmi Alacaklılar;

İki Yanlı Kredi; Bir devletin başka bir devlete kredi vermesi şeklinde gerçekleşen dış borçlanma, iki yanlı kredi olarak tanımlamaktadır. İki yanlı kredilerin uygulama biçimleri ile ilgili diğer özellikleri de şu şekilde sıralanabilir:

Uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlardan sağlanan kredilere çok yanlı krediler denilmektedir. Çok yanlı krediler uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlar ile bölgesel mali kurumların uygun şartlarda ve daha çok ekonomik kalkınma amaçlı verdikleri kredilerdir.

IMF’nin temel misyonu, uluslararası para sisteminin istikrarını sağlamaktır. Fon bu amacını üç yolla gerçekleştirmektedir: küresel ekonomiyi ve üye ülke ekonomilerini takip etmek (ekonomik gözetim), ödemeler dengesi güçlüğü çeken ülkelere borç vermek (borç verme) ve üyelere teknik destek sağlamak (kapasite geliştirme).

Ekonomik gözetim faaliyeti kapsamında IMF uluslararası para sistemini denetlemekte ve 189 üye ülkesinin ekonomik ve finansal politikalarını yakından izlemektedir.

IMF başkanına hitaben yazılan politika beyanı niteliğinde metinlere niyet mektubu denir.

IMF’nin farklı kredi türleri şunlardan oluşmaktadır:

Günümüzde Dünya Bankası Grubunun temel amacı düşük ve orta gelirli ülkelerde yoksulluğun azaltılmasıdır. Dünya Bankası Grubu içinde;

Sendikasyon kredisi için bankaların bir araya gelme nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Dış borçlar; vadelerine göre, faiz durumuna göre, borçlularına göre ve finansman türlerine göre sınıflandırılabilmektedir.

Ülke kredi derecelendirmesinin temelini oluşturan faktörler şunlardır:

Şekil 4.2 Dış Borçlanma Kaynakları

Parasal kuruluşlar:

Bankacılık dışı finansman kuruluşları,

Özel yatırım ve kalkınma bankaları,

Yabancı ticari bankalar ve yerli ticari bankaların yurt dışı şubeleri ve diğer kuruluşlar,