DESTİNASYON YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 9

Genellikle sıralanan bu faktörlerin bir ya da birkaçı planın türü ve ölçeği konusunda belirleyici olmaktadır. Yukarıda belirtilen planlama alanlarına göre başlıca plan türleri ise şu şekilde sıralanmaktadır :

Kısmi ve genel planlar

Uzun, orta, kısa dönemli planlar

Ulusal ve bölgesel planlar

Makro ve mikro planlar

Tek merkezli ve çok merkezli planlar

Tek hedefli ve çok hedefli planlar

Büyüme tipi ve kalkınma tipi planlar

Yol gösterici ve emredici planlar

Bbölgesel ve ulusal düzeyde turizm planlamasının neden gerekli olduğu şu şekilde özetlenebilir :

Turizmin hammaddesi sayılan doğal ve kültürel kaynakların gelecek kuşakların da kullanımı için korunması

Ulusal ve bölgesel kalkınma politikalarıyla turizme ait politikaların uyumlaştırılarak sektörler arası bağlantıların kurulması

Turizmin geliştirilmesini amaçlayan kararların alınmasında özel ve kamu sektörü olmak üzere konuyla ilgili tüm kesimlerin yan yana getirilebilmesi

Turistik çekim unsurları, turistik faaliyetler, olanaklar, hizmetler ve turizm pazarlarını geliştirecek düzenlemelerin yapılması

Turizmin neden olabileceği olası sorunların azaltılması ve turizmden elde edilecek ekonomik getirilerin olabildiğince eşit bir şekilde dağıtılması

Turizmin gelişmesine katkıda bulunacak altyapı faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi

Özel turizm alanlarına ait ayrıntılı planların hazırlanması ve turizme uygun düzenlemelerin belli standartlara sadık kalınarak hayata geçirilmesi

Gerekli kurumsal düzenlemeleri gerçekleştirerek turizm gelişim planları ve politikalarının etkili bir şekilde uygulanmasının sağlanması

Geliştirme yöntemlerinin devamlı izlenmesi

Destinasyonlarda planlama yapılmasını gerektiren nedenleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Bölgede turizmin kontrolsüz gelişmesini önlemek

Arazi kullanımını olumlu olarak geliştirmek

Çevrede pozitif değişim yaratmak

Toplumsal kültürde olumlu değişim yaratmak

Bölgede taşıma kapasitesinin zorlanmasının önüne geçmek

Aşırı turist sayısını sınırlandırmak

Hizmet kalitesindeki düşüşü önlemek

Fiziksel Taşıma Kapasitesi: Üst yapılar için gerekli olan uygun alan miktarı ve sınırlı kapasiteyi kapsar ( park alanları, konaklama işletmelerindeki yataklar vb.). Kapasite ölçüleri planlama ve yönetimin kontrolü için kullanılabilir (Duyarlı bölgelerde araba parklarının kısıtlanması gibi.). Topluma açık olan yeşil alanlar vb. yerler olmasa da müze, tarihî yerler, konulu parklar, oteller vb. gibi yerlerin kullanıcılarını belirlemek daha kolaydır. Bu yerler için kullanan sayısı, konaklama yapılan oda veya yatak sayısı vb. gibi bilgilere ulaşmak mümkündür.

Bir destinasyonun planlayıcıları, destinasyonun her kesimindeki turist sayılarını belirlemek zorundadırlar. Bu da aşağıdaki kavramlarla mümkündür

Biyolojik Taşıma Kapasitesi: Eko sistem içinde doğal tahribat olmadan dayanılabilecek düzey olarak tarif edilir. Çevresel bir tahribat olduğunda veya kabul edilemeyecek düzeyde bir rahatsızlık verme durumu söz konusu olduğunda bir yerin biyolojik kapasitesi aşılmış olur. Her destinasyonun geleceğinin var olmasının sağlanmasında çevresel kalitenin önemi çok büyüktür. Bu nedenle destinasyon yöneticileri düşük maliyet, yüksek gelir ve kâr stratejileri ile çevresel ölçütleri birleştirerek daha geçerli stratejiler belirlemektedirler. Artan çevre bilinci ile turistlerin daha kaliteliye yönelik oluşturduğu talep ve destinasyonlar arasındaki artan rekabet, çevresel kalite kavramını daha geçerli bir konuma getirmiştir

Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Turist deneyimlerinde (destinasyonda kaldıkları süre boyunca) önemli ölçüde bozulma olduğu zaman bir yerin psikolojik kapasitesi aşılmış olur. İnsanların bir bölümü kalabalık yerlerden hoşlansa da diğerleri kalabalıktan kaçabilir. Bu nedenle psikolojik taşıma kapasitesi bireysel bir kavramdır. Bir bölgedeki coğrafi oluşumlar kalabalığın baskısını azaltmak için kullanılsa da psikolojik taşıma kapasitesinin planlama ve yönetim ile etkilenmesi zordur.

Sosyal Taşıma Kapasitesi: Sosyal taşıma kapasitesi turizm planlaması ve sürdürülebilirlik gibi toplumsal fikirlerden türemiştir. Yerel halkın turist davranışlarına ya da tam tersi turistlerin yerel halkın tutum ve davranışlarına tahammül etme sınırı olarak tanımlanabilir. Yerel halk ve işletmeler için kabul edilebilir gelişim düzeylerini tanımlamaya ve yöre sakinlerinin kabul edebilecekleri değişimin alt ve üst sınırlarını ölçmeye çalışır. Sosyal taşıma kapasitesi sayılar ve faaliyet bakımından maksimum kullanım düzeyi olarak tanımlanabilir. Bu düzey turistlerin kalitesinde kabul edilemeyen bir düşüş olmadan ve o yerdeki toplum üzerinde kabul edilemeyen olumsuz etkiler olmadan o yerin tolere edebildiği maksimum sayı ve aktivitelerdir. Sosyal taşıma kapasitesi iki bileşenden oluşur. Bunlar; Turistlerin alternatif destinasyonlar aramadan önce kabul edecekleri deneyimlerin kalitesi ve yerel halkın mevcut olan turistlere dayanma derecesi olarak tanımlanabilir.

Planlama yapılmayan bir destinasyonu bekleyen ve taşıma kapasitelerini zorlayan olumsuz etkileri Mill (1990) beş temel grupta toplamıştır. Bunlar; fiziksel etkiler, insan üzerindeki etkiler, pazarlama ve tanıtım konusundaki etkiler, örgütsel etkiler ve diğer et- kiler olarak sıralanmaktadır :

Fiziksel Etkiler

Fiziksel çevrede tahribat ya da kalıcı değişimler

Tarihsel ve kültürel yapılar ve kaynaklar üzerinde kalıcı hasar ya da değişiklikler

Çevre kirlenmesi

Trafik sorunları İnsanlar Üzerindeki Etkiler

Yerel halkın hizmetlere ve turistik çekiciliklere ulaşamaması ya da çok az yararla-

nabilmesi gibi nedenlerden dolayı turistlere karşı olumsuz tepki gösterilmesi

Yerel halkın turistleri sevmemesi

Kültürel kimlik kaybı

Turizm sektöründe çalışanlarda eğitim eksikliği

Turizmin destinasyona sağladığı katkıların önemsenmemesi Pazarlama ve Tanıtım Konusundaki Etkiler

Turizmin pazarlanması ve gelişimi konularında birbirleri ile uyumsuz yaklaşımla-

rın ortaya çıkması

İşletmeler arasında koordinasyon eksikliği

Turizmin faydalarının yeterli bir şekilde tanımlanamaması

Yerel kamu otoritelerinin desteklenmemesi

Toplumu ilgilendiren önemli konular, sorunlar ve fırsatlar ile ilgili doğru yakla-

şımların geliştirilememesi

Örgütsel Etkiler

Turizm gelişmesi ve pazarlaması konusunda birbirinden kopuk yaklaşımlar

Bölgesel turizm işletmeleri arasında iş birliğinin eksikliği

Turizm endüstrisinin olanaklarının yetersiz kalması

Bölgesel kamu kuruluşlarının yetersiz desteği

Turizmi ilgilendiren önemli sorunlar, konular ve fırsatlar için girişimlerin başarısız kalması

Diğer Etkiler

Yetersiz gelişme belirtileri

Çekiciliklerin ve faaliyetlerin eksikliği

Mevsimsellik oranında artış ya da kalış sürelerinde azalma

Tesis ve hizmetlerin kalitesinde azalma

Seyahat bilgilendirme hizmetlerinde zayıflama

En genel tanımıyla plan, bugünden gelecekte nereye ulaşılmak ve nelerin gerçekleştirilmek istendiğinin kararlaştırılmasıdır

Planlama bazı temel alanlarda uygulanabilir. Bunlar;

• Ekonomik kalkınma

• Coğrafi bölge
• Altyapı
• Sosyal tesisler

• Park ve koruma alanları
• İşletme
• Şehir ve bölgesel alanlar olarak sayılabilir.

Planlama alanlarına göre başlıca plan türleri ise şu şekilde sıralanmaktadır:

• Kısmi ve genel planlar
• Uzun, orta, kısa dönemli planlar
• Ulusal ve bölgesel planlar
• Makro ve mikro planlar
• Tek merkezli ve çok merkezli planlar
• Tek hedefli ve çok hedefli planlar
• Büyüme tipi ve kalkınma tipi planlar
• Yol gösterici ve emredici planlar

Turizm destinasyonlarında planlama tasarlanırken bazı temel adımlar olmalıdır. Bunlar:

1. Sponsorlar ve liderler tanımlanmalı,

2. Amaçlar belirlenmeli,
3. Güçlü ve zayıf yönler incelenmeli,

4. Öneriler geliştirilmeli,

5. Hedefler ve stratejiler tanımlanmalı,
6. Öncelikler ve sorumluluklar belirlenmeli,
7. Gelişim yönlendirilmeli ve teşvik edilmeli ve
8. Geri besleme gözlemlenmelidir.

Destinasyonlarda planlama yapılmasını gerektiren nedenleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• Bölgede turizmin kontrolsüz gelişmesini önlemek

• Arazi kullanımını olumlu olarak geliştirmek

• Çevrede pozitif değişim yaratmak
• Toplumsal kültürde olumlu değişim yaratmak

• Bölgede taşıma kapasitesinin zorlanmasının önüne geçmek
• Aşırı turist sayısını sınırlandırmak
• Hizmet kalitesindeki düşüşü önlemek

İdari taşıma kapasitesi bu türler arasında yer almamaktadır.

B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan etkiler insanlar üzerindeki etkilerdir. A seçeneğindeki ise fiziksel bir etki söz konusudur.

D seçeneğindeki yer alan etki pazarlama ve tanıtım konusunda iken, diğer tüm seçeneklerdeki etkiler örgütsel etkilerdir.

Yerel yönetimler ağırlıkla altyapı ve denetim gibi sorumluluklar almaktadır. Bunla- rın dışında organize edici rollerinden de bahsedilebilir.

Turizm strateji sürecinin birinci aşaması Fırsatları ve Kısıtları Belirlemektir.

Başlıca plan türleri şu şekilde sıralanmaktadır: Kısmi ve genel planlar; uzun, orta, kısa dönemli planlar; ulusal ve bölgesel planlar; makro ve mikro planlar; tek merkezli ve çok merkezli planlar; tek hedefli ve çok hedefli planlar; büyüme tipi ve kalkınma tipi planlar; yol gösterici ve emredici planlar.

Turizm planlaması, bir bölge ya da ülke için gerçekleştirilen kapsamlı planların içinde yer alan bir plan çeşididir ve ülkenin genel kalkınma plan ve programlarının bir parçasıdır