DEPREM VE DEPREM GÜVENLİĞİ

Afete Hazır Türkiye Projesi ile; bireyden başlayarak toplumun tüm kesimine, afetlerin ilk 72 saatine hazırlıklı ol­maları için afete hazırlık kültürünü kazandırmak, bireylerde farkındalık yaratmak, bireylerle yaşa­dıkları mekânlarda alabilecekleri temel önlemleri paylaşmak, bireylerin afetlerde doğru davranış şe­killerini öğrenmelerini ve uygulamalarını sağlamak, afet ve acil durum planlarının yapılmasına yönelik bilgilendirme yaparak, alınabilecek temel önlem­leri paylaşmak, bireylerin afet eğitimi alabileceği mekânları yaygınlaştırmak ve kolay ulaşabilecekleri altyapıları kurmak, ülke genelinde çeşitli kanallar­la verilen afet eğitimlerini standart hale getirmek, uluslararası organizasyonlar tarafından gerçekleşti­rilen çalışmalardan da yararlanmak ve yeterli bilgi, tecrübeye sahip akredite olmuş eğitim yollarının oluşturulması amaçlanmaktadır.

AFADEM bünyesinde verilen eğitimlerin başlıcaları şu şekildedir:

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) bünyesinde hizmet veren Deprem Simü­lasyon Merkezi, katılımcılara fiziksel koşullar bire bir yaşatılarak deprem sırası ve hemen sonrasında­ki doğru davranışları ile bilinçlendirme sağlamak amacıyla kurulmuştur.

Afete Hazır Türkiye Projesi, Afete Hazır Aile, Afete Hazır Okul, Afete Hazır İşyeri, Afete Hazır Gençler başlıklarında top­lumun farklı kesimlerinin eğitim ve bilinçlendiril­mesini hedef almaktadır.

Projenin mali yönetimi Boğaziçi Üniversitesi Vakfı (BÜVAK) tarafından gerçekleştirilmiştir.

Temel Afet Bilinci Eğitimi (ABCD) , AHEB’ in afete hazırlık eğitimlerinin birincil seviyede olanıdır ve afet hazırlığı konu­suna giriş niteliğindedir. Toplumun tüm kesimleri bu programın hedef kitlesi dahilindedir.

Binanın yapısal elemanları temel, kolonlar, kirişler, döşemeler, taşıyıcı duvarlar, çatıdır. Bina ile fiziki olarak bütünleşmiş elemanlar   (tavan, kapı, baca, pencere, bölme-ara duvar, aydınlatma donanımı, dış giydirme, kaplama, saçak vd.) ise yapısal olmayan mimari-dekoratif elemanlardır.

Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması Eği­timinde önerilen yöntemler, 8 ay süren bir araştırma, deneme ve hesaplama sürecinin sonunda Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araş­tırma Enstitüsü’nde Amerikan Kızılhaçı ve Türki­ye Kızılay Derneği’nin desteği ile birçok eğitimci ve araştırmacı ile birlikte geliştirilmiştir.

Eğer aşağıdaki maddelerden birçoğu oturulan konut için geçerli ise profesyonel bir depreme da­yanıklılık testi yaptırılması uygun olacaktır. Aşağı­daki maddeler Tokyo Büyükşehir Hükümeti Afete Hazırlık El Kitabından, Türkiye’ye uyarlanmıştır.

Bütün dünyada felaketlerden görüldüğü üze­re ilk 72 saatte yardımın en büyük kısmı ya­kın çevremizde bulunan insanlardan gelmektedir.

Ülkemizde deprem bilincinin oluşturulması amacıyla birçok kurum, kuruluş, sivil toplum örgütleri, vakıf ve dernekler çalışmalar yapmaktadır.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının ve Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Afete Hazırlık Eğitim Birimi’nin yaptığı çalışmalar gelmektedir.

AFAD tarafından gerçekleştirilen Afete Hazır Türkiye Projesi ile; bireyden başlayarak toplumun tüm kesimine, afetlerin ilk 72 saatine hazırlıklı olmaları için afete hazırlık kültürünü kazandırmak, bireylerde farkındalık yaratmak, bireylerle yaşadıkları mekânlarda alabilecekleri temel önlemleri paylaşmak, bireylerin afetlerde doğru davranış şekillerini öğrenmelerini ve uygulamalarını sağlamak, afet ve acil durum planlarının yapılmasına yönelik bilgilendirme yaparak, alınabilecek temel önlem- leri paylaşmak, bireylerin afet eğitimi alabileceği mekânları yaygınlaştırmak ve kolay ulaşabilecekleri altyapıları kurmak, ülke genelinde çeşitli kanallarla verilen afet eğitimlerini standart hale getirmek, uluslararası organizasyonlar tarafından gerçekleştirilen çalışmalardan da yararlanmak ve yeterli bilgi, tecrübeye sahip akredite olmuş eğitim yollarının oluşturulması amaçlanmaktadır.

Bu amaç doğrultusunda 4 ana eğitim programı geliştirilmiştir.

Temel Afet Bilinci (ABCD)

Yapısal Olamayan Tehlikelerin Azaltılması Eğitimi

Depreme karşı Yapısal Bilinç Eğitimi

Sivil Savunma Görevlileri-Toplum Afet Gönüllüsü ve Halkın Afete Hazırlık Eğitim Programı (SSG-TAG)

Diğer Eğitimler AFAD tarafından verilmektedir.

Binanın yapısal olarak depreme karşı dayanıklılığın belirlenmesi için ev sakinlerinin, evlerinin depreme karşı dayanıklılığını öncelikle kendileri- nin kontrol etmesi uygun olmaktadır. Bunun için binanın depreme karşı dayanıklılığı konusunda fikir verebilecek bazı maddeler aşağıda verilmekte- dir. Eğer aşağıdaki maddelerden birçoğu oturulan konut için geçerli ise profesyonel bir depreme da- yanıklılık testi yaptırılması uygun olacaktır. Aşağı- daki maddeler Tokyo Büyükşehir Hükümeti Afete Hazırlık El Kitabından, Türkiye’ye uyarlanmıştır.

1. Bina 1999 yılından önce mi yapılmış?

2. İki ya da üç kere yeni eklemeler yapılmış mı?

3. Binada genişletme amacıyla bir duvar kaldı- rılmış mı? Kolon kesilmiş mi?

4. Bina sel, yangın veya deprem den dolayı önemli bir hasar almış mı?

5. Bina, betonarmeden başka bir yapı malzemesi kullanılarak mı yapılmış?

6. Pencerenin en az bir tanesi tavandan yere kadar mı?

7. Ağır çatı malzemesi mi kullanılmış?

8. Yapı L veya T şeklinde mi?

9. Kapılar ve Pencereler kötü şekilde takılmış görünüyor mu, kolonlarda ve tabanda eğri- lik var mı?

10. Duvarda kırıklar var mı? Balkon hasarlı mı?

Bu şehirler içinde en az hatta hiç deprem riski barındırmayan şehrimiz Konya'dır. Diğer şehirlerimiz fay hatları üzerinde kurulmuştur.

Eğer deprem anında yatak odasında bulunuluyorsa, kişinin, kafasını yastık gibi yumuşak bir nesne ile kırık pencere camları veya tavan lambalarının camları tarafından yaralanmamak için koruması gerekmek- tedir (Şekil 7.8). Deprem anında hemen elbise dolapları ve lambaların kişinin üzerine düşmeyeceği bir yere gidilmesi uygun olacaktır. Sarsıntı dindiği zaman kalın bir çorap giyilmesi, ayakların, yerdeki kırılan cam- lar tarafından yaralanmasını önleyecektir. Daha sonra ise çıkış yolunun açılması gerekmektedir. Yatağın yanında fener bulundurulması, elektrik kesintisi sırasında, karanlıkta güvenli şekilde hareket edebilmeyi sağlamaktadır. Acil durum lambaları, elektrik kesintisinde otomatik olarak devreye girdiğinden dolayı yatak odasında bir tane acil durum lambası bulundurulması iyi bir fikir olabilir.

Paniklemeden durum kontrol edilir

Hareket kabiliyeti kısıtlanmışsa çıkış için hayatı riske atacak hareketlere kalkışılmamalıdır.

Bilinmelidir ki kurtarma ekipleri en kısa zamanda enkaz altında kalan kişiye ulaşmak için çaba gösterecektir.

Enerjinin en tasarruflu şekilde kullanılması için hareketler kontrol altında tutulmalıdır.

Kişi el ve ayaklarını kullanabiliyorsa su, kalorifer, gaz tesisatlarına veya zemine vurmak suretiyle enkaz altında kaldığını duyurmaya çalışmalıdır.

Enkaz altında kalan kazazede sesini kullana-biliyorsa kurtarma ekiplerinin seslerini duy- maya ve onlara seslenmeye çalışılmalıdır.

Bu eğitimler AFAD tarafından gerçekleştirilmektedir.

Deprem sırası yapılması gerekenler

Öncelikle kişinin kendisini koruması gerekmektedir.

Büyük bir depremde sakin olunmalıdır. Eğer kişi bir mobilyanın altında kalırsa veya pencerenin camı gibi düşen bir nesne kişinin kafasına isabet ederse büyük bir ihtimalle yaralanır veya hayatınızı kaybedebilir. Bu nedenle, etrafda olanlara dikkat edilirken, hızlıca koşarak düşen veya devrilen eşyalardan korunulabilecek bir yer bulun- ması gerekmektedir.

Sarsıntılar geçene kadar beklemek gerekmektedir

Kişinin kendisini hemen dışarıya atmaması gerekmektedir. Sarsıntı sırasında kaçarken düşen ve devrilen nesneler veya kırık camlar tarafından yararlanılabilinir. Sarsıntılar en fazla 60 saniye kadar devam ederek yok olacaktır. Artçı sarsıntılar ilk sarsıntı kadar yüksek olmayacaktır ancak artçılar sırasında da güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir.

Yangın tehlikesine karşı önlem alınmalıdır

Deprem anında ocak kullanılıyorsa, sakin olunmalı ve sarsıntı geçtikten sonra ocağın kaptılması uygun olmak- tadır. Eğer yangın çıkarsa, söndürme işlemi için sarsıntının geçmesi beklenmelidir.

Çıkış yolunun açılması gerekmektedir.

Sarsıntı dindikten sonra, bir odanın penceresini, kapısını ve dış kapıyı açarak her an çıkabileceğiniz bir çıkış yolu oluşturunuz.

Camlardan ve duvarlardan uzak durulmalıdır.

Eğer kişi dışarda ise, çatılardan düşen veya kırılan camlardan veya yıkılan duvarlar nedeniyle yaralanabilir. Bu nedenle camlardan ve duvarlardan uzak durulmalıdır.

Depremde ilk yapılması gereken ve en önemli hareket kendini korumaktır. Kesinlikle balkona veya merdivenlere yönelilmemelidir. Yangın varsa sarsıntı geçtikten sonra söndürülmeye çalışılmalıdır. Tesisatları da sarsıntı geçtikten sonra kapatmak gerekir. Deprem anında kişi önce kendi güvenliği ile ilgilenmelidir.