DEPREM VE DEPREM GÜVENLİĞİ

Depremin konumunu ifade eden kavramlardan “Odak Noktası” (Hiposantr) yerin içinde depremin enerjisinin ortaya çıktığı noktadır.

Türkiye’de bugüne kadar çeşitli büyüklüklerde depremler meydana gelmiştir. Ülkemizde, ölçümlerin yapılmaya başlandığı 1900 yılından bu yana en büyüğü 7.9 olarak kaydedilen 90 büyük depremde, resmi verilere göre 82 bin 372 kişi hayatını kaybetmiştir.

23.10.2011 yılında Van'da meydana gelen 7.2 şiddetindeki depremde 604 kişi hayatını kaybetmiş ve 2262 bina yıkılmıştır.

Binanın düşey taşıyıcı elemanlarının altında, bu elemanların kesitlerinden daha büyük bir betonarme pabuç yapılarak oluşturulan temel tipidir. Deprem kuvvetini aktarması için pabuçlar, bağ kirişleri ile birbirine bağlanmaktadır. Bu temel tipi sağlam ve oturma tehlikesi olmayan zeminlerde inşa edilecek az katlı binalarda tercih edilmektedir.

Kirişler, üstlerinde bulunan duvarları ve döşemeleri taşıyarak duvar ve döşeme yüklerini kolonlara aktarırlar. Kirişler, kolon ve perdeleri birbirine bağlayarak çerçeve oluşumunda rol oynar ve döşemelerle birlikte yatay deprem kuvvetlerinin kolon ve perdeler arasında güvenle aktarılmasını sağlarlar

Binanın kat planında, merdiven ve asansör boşlukları dâhil, boşluk alanlarının toplamı, o katın brüt
alanının üçte birini geçtiği takdirde o binada döşeme süreksizliğinden söz edilebilir. Binadaki bu boşluklar,
deprem yüklerinin kolon ve perdelere düzenli bir şekilde aktarılmasını engellemektedir.

Zayıf kat -yumuşak kat düzensizliği, kısa kolon problemi, köşe kolon problemi düşey doğrultudaki düzensizlikler arasında yer almaktadır. Burulma düzensizliği ise planda düzensizlik problemidir.

Genellikle salonun köşede olduğu binalarda, bina sahibinin salon tavanında sarkan kiriş istememesi ve mimarın bu doğrultuda yaptığı tasarım nedeniyle köşe kolon problemi oluşmaktadır. Köşe kolon problemi; deprem yüklerinin diğer kolonlara aktarımının zorlaşmasına, binanın bu bölgesinin esnek davranmasına, yatay yüklerin etkisiyle köşe kolon uçlarının zarar görmesine neden olmaktadır.  Köşe kolon problemi sadece düşey yükler altında bile binanın yıkılmasına neden olabilmektedir. 2004 yılında Konya’da yıkılan Zümrüt apartmanında da köşe kolon problemi olduğu bilinmektedir

Geçtiğimiz yüzyılın sonunda meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki Kocaeli depreminde 17000’den fazla insan hayatını kaybetmiş ve 20 milyar dolarlık ekonomik kayıp meydana gelmiştir

Dep. Yön. 2007’ye göre minimum kiriş boyutları 25cm/30cm’dir. Ancak uygulamada minimum kiriş boyutlarının 25cm/50cm yapılması önerilmektedir. 25cm kirişin genişliği, 50cm ise yüksekliğidir. Kiriş açıklığı ve üzerindeki yük arttıkça kiriş boyutları da büyütülmelidir.

Deprem, Yerkabuğu içindeki kırılmalar ne­deniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamla­rı ve yer yüzeyini sarsma olayına denir. Doğru cevap B’dir.

Binanın zemine oturduğu alanı boydan boya kaplayan betonarme temellere “radye temel” adı verilmek­tedir. Zayıf zeminler için en uygun temel tipi olan radye temelde farklı oturma riski çok düşüktür. Doğru cevap A’dır.

Üst yapı elemanlarını; Kolonlar/Perdeler, Kirişler, Döşemeler ve Duvarlar olarak sıralayabiliriz. Ülke­mizdeki en yaygın bina tipi olan betonarme karkas bina sisteminde; duvarları kiriş ve döşemeler, döşeme­leri kirişler ve kirişleri de kolon ve perdeler taşımaktadır. Doğru cevap D’dir.

Döşemeler; kirişli döşemeler, kirişsiz (mantar) döşemeler, dişli (nervürlü) döşemeler, asmolen döşemeler ve kaset(ızgara)-kiriş döşemeler olmak üzere sınıflandırılabilirler. Doğru cevap C’dir.

Etriye, kolon ve kirişlerin içinde bulunan ve boyuna donatıları saran donatılar olarak tanımlanmakta­dır. Etriyeler, düşey ve yatay taşıyıcı sistem elemanlarında boydan boya yerleştirilmekte, uçlarda ise sıklaştırılmaktadır. Etriye sıklaştırması, kolonlarda en az kolon uzun kenarı kadar, kirişlerde ise en az kiriş yüksekliğinin iki katı kadar bir bölgede yapılmalıdır. Kolonlar ile kirişler bağlantı bölge­leri, deprem sırasında etkiye en fazla maruz kalan yerler olduklarından bu bölgelerin, daha sık etriye ile sarılması gerekmektedir. Doğru cevap E’dir.