DEPREM VE DEPREM GÜVENLİĞİ

Ülkemizde 1900 yılından itibaren meydana gelen büyük deprem olayları arasında Dinar depreminde 96 kişi, Kocaeli depreminde yaklaşık 17.000 kişi, Erzincan depreminde 32.962 kişi, Malazgirt depreminde 2626 kişi ve Erbaa depreminde yaklaşık 3000 kişi hayatını kaybetmiştir. Doğru yanıt C'dir.

Depremlerin, yerleşim yerlerinde afete dönüşmesine neden olan başlıca faktör depreme dayanıklı olmayan binaların, yıkılarak can ve mal kayıplarına neden olmasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Tekil, sürekli ve radye temeller, yüzeysel temeller olarak adlandırılırken kazıklı temel, derin temel tipine örnektir. Doğru yanıt D'dir.

Zayıf zeminler için en uygun temel tipi olan radye temelde farklı oturma riski çok düşüktür. Güvenlik açısından kirişli radye, kirişsiz radyeden daha uygun bir temel tipidir. Doğru yanıt A'dır.

Kolonun binadaki görevleri; kiriş ve döşemeleri taşıyarak bu elemanlardan gelen düşey yükleri temel sistemine aktarmak, kirişlerle birlikte düzenli çerçeveler oluşturularak yatay deprem kuvvetlerine direnmektir. Doğru yanıt E'dir.

Betonarme karkas tipi binalarda duvarların taşıyıcı özelliği yoktur. Yalnızca hacimleri (odaları, daireleri) bölmek, birbirinden ayırmak
amacıyla kullanılmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Bazı cephe kolonlarının konsol kirişlere ya da guselere oturtulması, bazı kolonların aşağı katlarda kaldırılarak kirişlere oturtulması, perdenin alt kat kolonlarına oturtulması ve perdenin alt kat kiriş açıklığına oturtulması taşıyıcı sistem düşey elemanların süreksizliğine örnektir. Doğru yanıt E'dir.

Üst yapı elemanları kolonlar, perdeler, kirişler, döşemeler ve duvarlar olarak sıralanabilir. Doğru yanıt E'dir.

Çok zayıf zeminlerde sağlam zemine ulaşılıncaya kadar çakılan veya delip yerinde dökülen kazıkların üstüne zemin seviyesinde bir platform oluşturulmakta ve kolonlar bu platforma oturtulması kazıktı temel uygulaması olarak isimlendirilebilir. Bu temel türü daha çok köprü ve liman inşaatında uygulanmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Zemininde farklı oturma gerçekleşen binalara en iyi örnek bir tarafa doğru eğilmiş görüntsüyle İtalya’daki Pisa Kulesi’dir. Doğru yanıt C'dir.

Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yer içinde ne şekilde yayıldıklarını, ölçü aletleri ve yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına sismoloji denir.

Ülkemizde kaydedilen 7.9 büyüklüğündeki deprem 1939 yılında Erzincan'da meydana gelmiştir.

Depremde enerjinin açığa çıktığı odak noktasının yeryüzünden en kısa uzaklığı,depremin odak derinliği olarak adlandırılır.

Temeller, binaların ayaklarına benzemektedir. Uzun boylu bir insanın ayakta durabilmek için büyük ayaklara ihtiyaç duyması gibi, çok katlı binalar da ayakta kalabilmek için yeterince sağlam temellere ihtiyaç duymaktadır. Temelin bir diğer amacı da binanın oturduğu zeminde oluşacak farklı oturmaların önlenmesidir. Zemininde farklı oturma gerçekleşen binalara en iyi örnek İtalya’daki Pisa Kulesi’dir. Eğikliğiyle birçok turistin ilgisini çeken bu bina, aslında inşaat mühendisleri için oldukça önemli bir çalışma alanıdır. Çünkü zemindeki farklı oturma, binalar üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır.

Tekil temel:Binanın düşey taşıyıcı elemanlarının altında, bu elemanların kesitlerinden daha büyük bir betonarme pabuç yapılarak oluşturulan temel tipidir. Deprem kuvvetini aktarması için pabuçlar, bağ kirişleri ile birbirine bağlanmaktadır. Bu temel tipi sağlam ve oturma tehlikesi olmayan zeminlerde inşa edilecek az katlı binalarda tercih edilmektedir.

Kazıklı temel: Çok zayıf zeminlerde sağlam zemine ulaşılıncaya kadar çakılan veya delip yerinde dökülen kazıkların üstüne zemin seviyesinde bir platform oluşturulmakta ve kolonlar bu platforma oturtulmaktadır. Maliyeti çok yüksek olduğundan apartman tipi binalar için uygun değildir.

Üst yapı elemanlarını; Kolonlar/Perdeler, Kirişler, Döşemeler ve Duvarlar olarak sıralayabiliriz. Ülkemizdeki en yaygın bina tipi olan betonarme karkas bina sisteminde; duvarları kiriş ve döşemeler, döşemeleri kirişler ve kirişleri de kolon ve perdeler taşımaktadır.

Perdeler, bina içinde elden geldiğince simetrik yerleştirilmeli binanın her iki yönünde en az ikişer, toplamda en az dört perde bulunmalıdır. Perdelerin binanın bir kenarında toplanmasından kaçınılmalı mutlaka karşılıklı yerleştirmeye çalışılmalıdır. Perdeler bina cephelerine yakın yerleştirilmelidir. Perdeler temelden-çatıya kesit değiştirmeden devam etmelidir.

Kütle merkezi ile rijitlik merkezinin üst üste çakışmaması binada dönmeye neden olmaktadır. Buna eksantrisite adı verilmektedir.

Ağır çıkmalı binalar: Bazı binalarda üst katlar, bodrum ve zemin katlara nazaran daha büyük alana sahiptir. Deprem açısından sakıncalı olan bu mimari “çıkma” olarak adlandırılmaktadır. Çıkmalı binalarda, üst kat yükleri daha fazla olduğundan binanın kütle merkezi çıkmalı katlara kaymaktadır. Ayrıca alt katlar yumuşak kat gibi davranmakta, bu kattaki taşıyıcı elemanlar, düşey yükler altında dahi zorlanmaktadır. Bu binalarda kısa kolon, köşe kolon ve çerçeve süreksizliği problemleri de oluşmaktadır.