DEPREM VE DEPREM GÜVENLİĞİ

Türkiye'nin depremlerden de etkilenirliğini artıran neredeyse yerleşim yerlerinin tamamı alüvyal ovalar üzerine kurulmuştur. Doğru yanıt 'B'.

Adı geçen şehrimiz Erzincan'dır. Yanıt 'D'.

Deprem yönetmeliğine uymak depremin olumsuz etkilerini artırmaz, azaltır. Diğer seçenekler ise olumsuz etkileri artırmaktadır. Doğru yanıt 'C'.

Belirtilen özellikler Astenosfer'e aittir. Doğru yanıt 'C' şıkkıdır.

Uzaklığı ölçüsünde etki düzeyi azalan ve ülkemizi daha az etkileyebilecek levha Avustralya Levhasıdır. Doğru Yanıt 'E'.

Gel-git etkisi levhalara etkiyen nispeten cüz-i bir etkidir. Diğer doğrudan etkilerden sayılmaz. Doğru yanıt 'C'.

Filizlenme adı altında bir gerilme türü yoktur. Doğru yanıt 'A'.

Nükleer Patlatmalar insan eliyle yapılmış, deprem üreten suni olaylardır. Doğru yanıt 'D'.

1939 Erzincan depremi ile de bir örneği görülen en faal ve tehlikeli yer Kuzey Anadolu Deprem Bölgesi'dir. Doğru yanıt 'A'.

Mersin 5. derece ve en az deprem riski altında olan illerimizden biridir. Doğru yanıt 'B'.

Yerkabuğunun hemen altında yer alır ve Çekirdeğe kadar uzanır. 2,900 km kalınlığa sahiptir. Alt ve üst manto diye ikiye ayrılır. Manto katmanının sıcaklığı çekirdeğe yakın yerlerde 4,000 0C iken, astenosferin en üst bölümünde 1,000 0C kadar düşer. Hacim olarak yeryuvarının %83 ünü oluşturur ve yoğunluğu 3,3 - 5,7 gr/cm3 arasında değişir.

Faylarda fay düzleminin üzerinde bulunan bloka tavan bloku, altında bulunan bloka ise taban bloku adı verilir.

P dalgaları, en hızlı yayılan, bu yüzden deprem kayıt aletlerinde (sismograf) en önce kaydedilen dal- galardır. P dalgalarında, titreşim hareketi dalganın yayılma doğrultusu ile aynıdır. Bu dalgalar katı, sıvı ve gazların içinde yol alabilirler. P dalgaları içerisinden geçtikleri cisimlerin taneciklerini birbirine yaklaştırır ya da uzaklaştırır. Bu dalgaların hızları 6-13 km/sn (ortalama 8 km/sn) arasındadır. P dalgalarının hızı, dalganın yayıldığı ortamın rijidite, yoğunluk ve elastik özelliklerine göre değişmektedir. İsmini birincil ya da ilk gelen dalga anlamındaki latince primer kelimenin baş harfinden almıştır

Depremler kökenlerine yani oluşum mekanizmalarına göre 5 gruba ayrılır. Bunlar;

Tektonik Depremler,

Volkanik Depremler,

Çöküntü Depremleri,

Yapay Depremler (İnsanların neden olduğu depremler, nükleer patlatmalar vb)

A sismik Bölgelerde hemen hiç deprem olma- maktadır. Buralar; Dünya’nın en yaşlı, tektonik bakımdan gelişimini tamamlamış masifleri olup, levha sınırlarından uzaktaki iç bölgelerinde bulu- nan yerlerdir.

• Kanada Kalkanı,

• Brezilya,
• Orta Avustralya,

• Kuzey Almanya,

• Kuzey Rusya,

• Sibirya

Orta ve güney Anadolu'nun büyük bir bölümü Anadolu levhasının üzerinde bulunmaktadır. Akdeniz levhası adında bir levha bulunmamaktadır.

Kuzeyde Avrasya Levhasıyla güneyde Anadolu Levhacığı’nın sınır kesiminde bulunan ve yaklaşık 1500 km uzunluğundaki Kuzey Anadolu Fay Sisteminin (KAF) kaynaklık ettiği, en tehlikeli deprem bölgelerin- den biridir. Kuzey Anadolu Fayı, Bingöl Karlıova’dan başlar Kuzey Anadolu’dan Ege denizine kadar uzanır (Şekil 1.15).

Türkiye’yi doğu-batı yönde kat eden Kuzey Anadolu Fayı, sağ yönlü doğrultu atımlı diri bir faydır.

KAF Zonu’nun genişliği ise 10-100 km arasında değişir.

KAF boyunca sığ odaklı, yıkıcı depremler oluşur.

Türkiye’nin yıkıcı depremlerinin önemli bir kısmı bu fay üzerinde meydana gelmiştir.

Bilinen en büyük depremlerinden biri 1939 yılında Erzincan’da meydana gelmiştir.

8.0 büyüklüğündeki bu depremde 33 000 kişi hayatını kaybetmiştir

Bu depremde yaklaşık 350 km yüzey kırığı meydana gelmiştir.

Adıyaman ili 4. derece deprem bölgesinde yer almaktadır.

Haritada yer ivmesinin 0,40 g ve daha büyük olacağı bölgeler birinci derece, yer ivmesinin 0,30 – 0,40 g arasında olması beklenen bölgeler ikinci derece, yer ivmesinin 0,20 – 0,30 g arasında olması beklenen bölgeler üçüncü derece ve yer ivmesinin 0,10 – 0,20 g arasında olması beklenen bölgeler dördüncü derece deprem bölgesi ve yer ivmesinin 0,10 g den küçük olması beklenen bölgelerde beşinci derece deprem böl- gesi diye isimlendirilmiştir.

Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Deprem zararlarının azaltılmasına yönelik çalışmala- rı kapsayan ilk yasa 22 Temmuz 1944 tarihinde “Yersarsıntılarından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun” adı altında yürürlüğe girmiştir. 4623 sayılı bu yasa gereği Bayındırlık ve Milli Eğitim Bakanlıkları tarafından 1945 yılında ilk resmi “Yersarsıntıları Bölgeleri Haritası” ve buna paralel olarak ta “Deprem Yönetmeliği” hazırlanmıştır. Türkiye’de resmi olmayan ilk deprem bölgeleri haritası ise 1932 yılında Sieberg (1932) tarafından yapılmıştır