DEPREM VE DEPREM GÜVENLİĞİ

Yer küre merkezinden dışa doğru; " İç çekirdek - Dış çekirdek - Manto -Alt Manto - Astonosfer - Litosfer " katmanlarından oluşur.

Manto: Yerkabuğunun hemen altında yer alır ve Çekirdeğe kadar uzanır. 2,900 km kalınlığa sahiptir. Alt ve üst manto diye ikiye ayrılır. Manto katmanının sıcaklığı çekirdeğe yakın yerlerde 4,000 0C iken, astenosferin en üst bölümünde 1,000 0C kadar düşer. Hacim olarak yeryuvarının %83 ünü oluşturur ve yoğunluğu 3,3 - 5,7 gr/cm3 arasında değişir.

Normal bir fayın kısımlarını gösterir blok diyagramda yer alan Milonit, fay breşini ifade etmektedir.

P dalgaları, en hızlı yayılan, bu yüzden deprem kayıt aletlerinde (sismograf ) en önce kaydedilen dalgalardır.P dalgalarına göre daha yavaş yayılma hızına sahip olan S dalgaları, kayıt aletlerinde ikincil olarak kaydedilir. Yüzey Dalgaları ise Cisim Dalgalarına göre daha yavaş olan ve diğer dalgaların yerin içinde yansımasından sonra yüzeye çıkması ve cismin serbest yüzeyi boyunca yayılması
ile meydana gelirler ve genlikleri daha büyüktür. Hızları yaklaşık 1,5 km/sn dir. Ölçüm istasyonlarına en son gelen dalgalardır.

Sığ depremler, odak derinliklerine göre deprem sınıflamasında yer almaktadır.

Depremler açısından Türkiye’yi beş bölgeye ayırıp inceleyebiliriz. Bunlar;
• Kuzey Anadolu Deprem Bölgesi
• Batı Anadolu Deprem Bölgesi
• Güney Anadolu Deprem Bölgesi
• Doğu Anadolu Deprem Bölgesi
• Orta Anadolu Deprem Bölgesidir.

Orta Anadolu Deprem Bölgesinde;
• Eskişehir Fay Zonu,
• Kırıkkale-Erbaa Fay Zonu,
• Tuz Gölü Fayı,
• Akpınar Fayı,
• Akşehir-Simav Fay sistemi yer almaktadır.

“Zelzele Mıntıkaları Muvakkat Yapı Talimatnamesi” 1939 yılında yaşanan Erzincan Depreminin ardından 1940 yılında çıkarılmıştır.

soru kökünde verilen III ve V maddelerde yanlış bilgiler yer aldığından tedbir olarak sayılamaz.

Yayılan çeşitli özellikteki dalgaların etkisiyle kabuğun o kesiminde meydana gelen hızlı hareketlere deprem adı verilir.

Yerkabuğunun hemen altında yer alır ve Çekirdeğe kadar uzanır. 2,900 km kalınlığa sahiptir. Alt ve üst manto diye ikiye ayrılır. Manto katmanının sıcaklığı çekirdeğe yakın yerlerde 4,000 0 C iken, astenosferin en üst bölümünde 1,000 0 C kadar düşer. Hacim olarak yeryuvarının %83 ünü oluşturur ve yoğunluğu 3,3 - 5,7 gr/cm3 arasında değişir. Bu özelleri taşıyan yerkürenin iç yapısı mantodur.

Depremlerin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryuvarı içinde ne şekilde yayıldığını, ölçü aletleri ve yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve depremlerin oluşum ve yayılımı ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına sismoloji denir.

Depremler kökenlerine yani oluşum mekanizmalarına göre 5 gruba ayrılır. Bunlar;
• Tektonik Depremler,
• Volkanik Depremler,
• Çöküntü Depremleri,
• Yapay Depremler (İnsanların neden olduğu depremler, nükleer patlatmalar vb)

Derin depremler: Odak derinliği 300 – 700 km arasında olan depremlerdir.

Herhangi bir yerde oluşan depremleri tanımlamak için kullanılan verilerdir. Bunlar sırasıyla;
• Oluş zamanı,
• Süresi
• Odak noktası (hiposantr, alt merkez)
• Odak derinliği,
• Üst merkez (episantr, dış merkez)
• Büyüklük (magnitüd) tür.

Türkiye batıda Ege Denizi’nden başlayıp Van Gölü’ne kadar uzanan sağ yönlü doğrultu atımlı Kuzey Anadolu Fayı, güneyde Kızıldeniz’den başlayıp Hatay’a kadar uzanan Ölü Deniz fayı, Hatay’dan başlayıp Erzincan civarında Kuzey Anadolu Fayı ile kesişen Doğu Anadolu Fayı ve batıda Ege Graben Sistemini oluşturan fay sistemleri tarafından kontrol edilmekte, adı geçen fay sistemlerini oluşturan faylara bağlı büyük depremlere sahne olmaktadır. Ayrıca Niğde civarından başlayıp Mersine doğru uzanan Ecemiş Fayı yine Niğde’den başlayıp Ankara civarına kadar uzanan Tuz Gölü Fayı, kuzeyde Niksar-Erbaa Fayı, Keskin Fayı, Sultandağ Fayı, Eskişehir Fay Zonu gibi büyük deprem yaratacak potansiyelde pek çok aktif fay tarafından örümcek ağı gibi sarılmıştır.

Çekirdek: Dünyanın yoğunluğu en yüksek ve en sıcak kısmıdır. Dış ve iç çekirdek diye ikiye ayrılır. 2,300 km kalınlığa sahiptir. Ergimiş haldeki demir ve nikel’den oluşmuştur. Ortalama sıcaklığı 5,500 santigrattır. Çekirdek mantoya oranla iki kat daha yoğundur. Hacim olarak yeryuvarının %16 lık bir kısmını kaplamakta olup yoğunluğu 10 – 13 gr/cm3 tür.

Depremi yaratan ve birikmiş enerjinin büyük bir kısmının boşaldığı ve genellikle kırılmanın oluştuğu ilk anda gerçekleşen depreme ana şok denir. Enerjinin bir kısmı da, ana şok denilen asıl depremi izleyen artçı sarsıntılarla boşalabilir.

Prof. Rihter 700 km den daha derinde deprem oluşmadığını ilk belirten bilim insanlarında biri olmuştur. Bugüne kadar, 700 km den daha derinde oluşan bir deprem kaydedilmemiştir.