DEPREM VE DEPREM GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 21

Graben, Jeolojik olarak paralel faylar ile çevrili çöken bloklar olarak tanımlanmaktadır. Grabenin her iki tarafında normal faylar bulunmaktadır. Grabenlerin hemen yanında normal fay basamakları biçiminde yükselmiş bloklara ise horst adı verilmektedir. Horst ve grabenler genellikle yan yana bulunurlar.

Manto: Yerkabuğunun hemen altında yer alır ve Çekirdeğe kadar uzanır. 2,900 km kalınlığa sahiptir. Alt ve üst manto diye ikiye ayrılır. Manto katmanının sıcaklığı çekirdeğe yakın yerlerde 4,000 derece iken, astenosferin en üst bölümünde 1,000 dereceye kadar düşer. Hacim olarak yeryuvarının %83 ünü oluşturur ve yoğunluğu 3,3 - 5,7 gr/cm3 arasında değişir.

Dünya üzerinde şimdiye kadar belirlenen büyük levhalar; Avrasya (Avrupa-Asya) Levhası, Pasifik Levhası, Avustralya Levhası, Kuzey Amerika Levhası, Güney Amerika Levhası, Afrika Levhası ve Antartika levhasıdır. Küçük levhacıklar ise, Nazka Levhacığı, Cocos Levhacığı, Juan de fuca Levhacığı, Filipinler Levhacığı, Antiller Levhacığı, Anadolu Levhacığı, Arap Levhacığı, İran Levhacığı, Scotia Levhacığı ve Caribbean Levhacığıdır.

Faylarda kayma hareketinin meydana geldiği, kırık hattının her iki yanında kalan blokların aşağı-yukarı ve/veya sağa-sola yer değiştirdiği düzleme fay düzlemi adı verilir. Kayma anında parlak ve kaygan bir görünüm kazanmış olan bu düzleme, fay aynası adı da verilmektedir. Fay düzlemi üzerinde fay çiziği, fay kertiği vb. şekiller bulunmaktadır

Fay düzleminin yeryüzüyle arakesitine ise fay izi denir.

Deprem dalgaları dalgalar halinde yayılırlar. Periyodik hareket yapan dalgalarda, dalganın enerjisini ifade eden maksimum düzey olarak tanımlanabilir. Genlik, bir dalganın tepesinden çukuruna kadar olan düşey uzaklığın yarısıdır.

Derin depremler odak derinliklerine göre deprem sınıflaması içerisinde yer alan depremlerdir.

Odak derinliklerine göre deprem sınıflaması: Depremler çok değişik derinliklerde oluşabilir. Depremler derinliklerine göre sığ depremler, orta derinlikte depremler ve derin depremler olmak üzere üç gruba ayrılır. 
• Sığ depremler: Odak derinliği 0 - 60 km arası derinliklerde olan depremler sığ depremler olarak adlandırılır ve genelde kıtasal alanlarda (örneğin Türkiye) meydana gelir.
• Orta derinlikte depremler: Odak derinliği 60 - 300 km derinliklerde olan depremlerdir.
• Derin depremler: Odak derinliği 300 – 700 km arasında olan depremlerdir.

Prof. Rihter 700 km den daha derinde deprem oluşmadığını ilk belirten bilim insanlarında biri olmuştur. Bugüne kadar, 700 km den daha derinde oluşan bir deprem kaydedilmemiştir.

Odak derinliği: Odak noktasının yeryüzüne çıktığı en kısa mesafeye Odak derinliği denir. Başka bir ifadeyle alt merkezle üst merkez arasındaki mesafeye odak derinliği adı verilmektedir. Depremden sonra açığa çıkan enerji, sığ depremlerde derin odaklı depremlere göre daha fazla hasar yapıcı sonuçlar doğurur. Türkiye’deki depremlerin büyük çoğunluğu sığ odaklıdır.

Depremler açısından Türkiye’yi beş bölgeye ayırıp inceleyebiliriz. Bunlar;
• Kuzey Anadolu Deprem Bölgesi
• Batı Anadolu Deprem Bölgesi
• Güney Anadolu Deprem Bölgesi
• Doğu Anadolu Deprem Bölgesi
• Orta Anadolu Deprem Bölgesidir

Türkiye'nin depremlerden de etkilenirliğini artıran neredeyse yerleşim yerlerinin tamamı alüvyal ovalar üzerine kurulmuştur. Doğru yanıt 'B'.

Adı geçen şehrimiz Erzincan'dır. Yanıt 'D'.

Deprem yönetmeliğine uymak depremin olumsuz etkilerini artırmaz, azaltır. Diğer seçenekler ise olumsuz etkileri artırmaktadır. Doğru yanıt 'C'.

Belirtilen özellikler Astenosfer'e aittir. Doğru yanıt 'C' şıkkıdır.

Uzaklığı ölçüsünde etki düzeyi azalan ve ülkemizi daha az etkileyebilecek levha Avustralya Levhasıdır. Doğru Yanıt 'E'.

Gel-git etkisi levhalara etkiyen nispeten cüz-i bir etkidir. Diğer doğrudan etkilerden sayılmaz. Doğru yanıt 'C'.

Filizlenme adı altında bir gerilme türü yoktur. Doğru yanıt 'A'.

Nükleer Patlatmalar insan eliyle yapılmış, deprem üreten suni olaylardır. Doğru yanıt 'D'.

1939 Erzincan depremi ile de bir örneği görülen en faal ve tehlikeli yer Kuzey Anadolu Deprem Bölgesi'dir. Doğru yanıt 'A'.