Depo Yönetiminin Bileşenleri

Depoların yerine getirdiği en temel görev imalat bölümlerine kesintisiz hizmet vermektir. Ancak, bunun yanında depolar işletme için büyük önem taşıyan stoklama, ürün rotasyonu, konsolidasyon, çapraz sevkiyat ve benzeri pek çok fonksiyonu yerine getirmektedir.

Günümüzde depo yöneticisi artan sorumluluklarının yanında yönetim sürecinde birçok içsel ve dışsal sorun ile karşılaşmaktadır.

İçsel ve dışsal sorunların çözülememesi depo performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Depo performansı, hem tedarik zincirinin hem de işletmenin başarısı için oldukça önemlidir.

Depoların temel fonksiyonları; stoklama, ürün rotasyonu, ürün karıştırma, konsolidasyon, yığın bölme ve çapraz sevkiyat olarak sıralanabilir.

Stoklama (Stockpiling) depoların üretim sürecinden veya satın almalardan gelen ürünlerin saklanması amacıyla kullanımını ifade etmektedir.

Bazı işletmeler raf ömrü kısa olan ürünleri stoklamaktadır. Ürün rotasyonunun fonksiyonu, bozulma ve eskimekten kaçınmak için gıda, eczacılık, kimyasallar vb. ürünlerde ilk giren ilk çıkar işlemini sağlamaktır.

Farklı lokasyonlarda üretim noktalarına sahip olan bir üretici, tüm ürün grubunu bir araya getirmek için ürün karıştırma ile depolardan yararlanma olanağına sahiptir.

Konsolidasyon (Consolidation) fonksiyonu, nihai varış noktasına sevk edilecek malları bir araya getirmek için depoların kullanımını ifade etmektedir.

Yığın bölme (Bulk Breaking) işlemi konsolidasyon işleminin tersidir. İşletmeler genellikle fiyatlandırma avantajı sağlamak ve nakliye maliyetlerini düşürmek adına toplu mal alımına yönelebilmektedir.

Çapraz sevkiyat (Cross Docking) tedarikçilerden temin edilen ürünlerin bekletilmeden müşteri taleplerine uygun olarak ayrılması ve uzun süreli depolama yapılmaksızın sevkiyat araçlarına yüklenmesi işlemidir.

Başlıca depo operasyonlarından biri mal kabulüdür ve depoya gelen mallara ilişkin ilk süreci ifade etmektedir.

Depo içinde malların belirlenen yerlere koyulması yerleştirme olarak tanımlanmaktadır.

Maliyet açısından depolarda ürünlerin unutulmaması, kaybedilmemesi ve envanter sistemine göre işlem görebilmesi oldukça önemlidir. Diğer bir ifadeyle, depolarda ürün takibinin olabilecek en kısa zamanda doğru bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bu noktada barkod sistemi ön plana çıkmaktadır.

Bir ürünün hangi ülkede üretildiğini anlamada barkodun ilk üç sayısı belirleyici olmaktadır.

Türkiye’nin barkod içinde yer alan ülke kodu 868 ve 869 olarak belirlenmiştir. Yani bir ürünün barkodunun ilk üç hanesinde 868 ya da 869 sayısı yer alıyorsa, bu ürün “Türkiye’de üretilmiş” yani “Türk Malı”dır demektir.

Büyük işletmelerde depo ve stok yönetimi farklı kişilerin sorumluluğundadır. Küçük işletmelerde ise depo yöneticileri stok yönetimi görevini de üstlenmektedir.

Depo performansını yönetim tarzı, şirket kültürü, çalışan motivasyonu ve depo düzeninin yanında görev karmaşıklığı ve belirsizlik/talep öngörülemezliği etkilemektedir.

Depo yönetim sürecinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülüp yürütülmediğinin analiz edilmesi amacıyla geliştirilmiş bazı göstergeler bulunmaktadır. Bu göstergeler şunlardır; operasyonel etkinlik, Depo içi taşıma maliyetleri, ürün kayıp endeksi, depolama alanı kullanım endeksi, hizmet düzeyleri veya stokların yüzdesi, depo güvenliği ve bakım endeksi.

Operasyonel etkinlik göstergesi siparişin alınmasından talebin gerçekleştirilmesine kadar geçen ortalama süreyi ifade etmektedir.

Depolama alanı kullanım düzeyi, raflar arasında yer alan koridorlar da dahil olmak üzere, depolama alanının deponun toplam alanı içerisindeki payını ifade etmektedir. Ancak, ana trafik alanları, ürün kabulü yapılan alanlar, ürünlerin depodan çıkarıldığı alanlar ve yükleme için ayrılan bölgeler depolama alanı kullanım düzeyi içerisinde değerlendirilmez.