Depo, Depolama ve Tedarik Zinciri

Depolama, işletmelerin müşteri taleplerini istenilen düzeyde karşılamak üzere ürünleri hazır şekilde bulundurmalarını ifade etmektedir. Diğer bir deyişle depolama, işletmelerin müşteri taleplerini istenilen düzeyde karşılamak üzere ürünleri hazır şekilde bulundurmalarına olanak sağlamaktadır.

Temel olarak ürün akışının belirli nedenler ile durdurulduğu noktalar “Depo” olarak adlandırılmaktadır. Diğer bir ifadeyle tedarik zinciri kapsamında ürünlerin ilgili zincir aktörlerine taşınması amacıyla konuşlandırıldığı, dizildiği, korunduğu ve saklandığı alanlar depolardır.

Hammadde aşamasından başlayarak nihai kullanıcı olan müşterilere doğru taşınan ürünlere ilişkin tüm etkinlikleri kapsayan “Tedarik Zinciri”:

• kaynakların tedarik edilmesi,
• nakliyesi ve depolanmasının yanı sıra üretimin planlanması,
• envanterin yönetilmesi,
• sipariş süreci ve müşteri hizmetleri gibi birçok farklı faaliyeti içermektedir.

Depolarda genel olarak düşük katma değerli işlemler gerçekleşmekte ve operasyonel maliyetlerin en düşük seviyede olması hedeflenmektedir. Dağıtım Merkezleri ise en düşük miktarda ve çoğunlukla en fazla talep gören ürünlerin stoklandığı depolardır.

• Dağıtım Merkezleri  en düşük miktarda ve çoğunlukla en fazla talep gören ürünlerin stoklandığı depolardır.
• Dağıtım merkezlerinde genellikle sadece mal kabul ve sevkiyat süreçleri bulunmaktadır.
• Bununla birlikte yüksek katma değerli işlemler gerçekleşmektedir ve müşteri taleplerinin karşılanması ile maksimum kârın elde edilmesi amaçlanmaktadır

Depoları farklı kriterlere bağlı olarak sınıflandırmak mümkündür. Depolama faaliyetlerinin teknik ve ekonomik parametreleri şu şekilde sıralanabilir :

• Depo düzeyinde ürün devir hızı,
• Depo ürünlerinin taşıma devir hızı,
• Depo çalışanlarının işgücü verimliliği,
• Bir metrik ton yükün işlenmesinin öz maliyeti,
• Deponun etkin alan katsayısı,
• Deponun etkin hacimlerini kullanma kat- sayısı,
• Depolama faaliyetlerinin mekanikleşme seviyesi.

Kullanım amaçlarına ve gereksinimlerine göre depo çeşitleri :

• Klasik Depolar,
• Dağıtım Merkezi,
• Toplama Merkezi,
• Aktarma Merkezi,
• Sipariş İşleme Merkezi
• Terminal Depoları 

Klasik depo sınıflaması kapsamında, üretim sürecine göre farklı depo çeşitleri de bulunmaktadır. Bunlar:

• Hammadde Depoları
• Süreç İçi Stok Depoları
• Ürün Depoları
• Teknik Malzeme Depoları

Aktarma Merkezleri: Karayolu ve havayolu gibi farklı taşıma olanakları ile ürünlerin ya da paketlerin stoklara dahil edilmeden sevk edildiği, diğer bir ifadeyle ürünlerin çok kısa bir süre boyunca saklandığı depodur. Örnek:Kargo firmalarının kullandığı depolar aktarma merkezine örnek olarak gösterilebilir.

Terminal Depolar:

•  çok sayıda üreticiye yüksek depolama standartları ile hizmet veren kapasitesi oldukça yüksek tesislerdir
• aynı zamanda bu tür depoların sorunsuz altyapıları ve karayolu, demiryolu, havayolu gibi farklı ulaşım bağlantıları bulunmaktadır.

Mülkiyetine göre depolar:

• Özel Depo
• Genel Depo
• Anlaşmalı Depo
• Lisanslı Depo türleri bulunmaktadır.

Elleçleme, depo gibi stoklama ortamlarında depolanan malzemenin sınıflandırma, aktarma, istifleme, havanlandırma, yenileme, tamir etme, kontrol etme, başka bir malzemeyle birleştirme, yer değiştirme amaçlarıyla yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması işlemlerini ifade etmektedir.

Depolanan ürünlerin özellikleri kapsamında Depo Türleri:

• Dökme Ürün (Akışkan Ürün) Depoları
• Isı Kontrollü Depolar
• Parça Ürün Depoları
• Genel Eşya ve Ev Malzemeleri Depoları 

Dökme Ürün (Akışkan Ürün) Depoları, söz konusu ürünlerin stoklandığı ve paketlenmeden sevk edildiği depoları ifade etmektedir.

Dökme ürün depoları genellikle hava şartlarına bağlı olarak depolanacak ürünlerin hassasiyetine göre

• “Islah Edilmiş Açık Hava Deposu”,
• “Islah Edilmemiş Açık Hava Deposu”,
• “Yarı Kapalı Depo” şeklinde inşa edilmektedir,
• Bununla birlikte akışkan ürünlerde tank depolaması,
• kuru ürünlerde ise açık ya da korunaklı depolama yapılmaktadır.

Parça Ürünler; birbirlerinden hacim, boyut, ağırlık, biçim vb. farklı fiziksel özellikleri olan ve dökme ürünlere göre daha dikkatle depolanması gereken, sayılabilir ürünlerdir.

Depolar coğrafi dağılım ve lokasyon açısından temel olarak Merkezi Depolar ve Merkezî Olmayan Depolar şeklinde ayrılmaktadır.

Merkezî depolarda işletmeler sahip oldukları stokları tek bir depoda toplu bir şekilde tutmaktadır. Merkezî olmayan depolarda ise stoklar birden çok depoda yaygın olarak bulundurulmaktadır.

Depolar ürünlerin korunma esası ve yapısına göre;

• Açık Hava Depolar,
• Kapalı Depolar,
• Yeraltı Depoları,
• Betonarme Depolar,
• Çelik Konstrüksiyon Depolar,
• Silo Depolar olarak sınıflandırılabilir.

Depo İşletme Maliyetleri: deponun normal çalışması sırasında ortaya çıkan maliyetleri ifade etmektedir ve depoda sağlanan olanaklarla orantılıdır.

Bu maliyetler: taşıma ekipmanları ve diğer sabit varlıkların amortismanı, deponun bakımı için katlanılan giderler ve deponun işletilmesi için gereken insan kaynağı harcamaları, güç ve aydınlatma giderleri, vergiler, sigorta primleri vb. sabit ve değişken maliyetleri içermektedir.

İşletmelerin ihtiyaç duyduklarından daha fazla stok bulundurması, ürünlerin depolarda daha fazla tutulmasına neden olarak depolama maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır.