DEPOLAMA VE ENVANTER YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 9

Özel soğutma gerektiren depolarda veya farklı
aydınlatma ekipmanlarının kullanımını gerektiren ürünler söz konusu olduğunda iklimlendirme ve aydınlatma harcamaları değişken maliyetler kapsamında ele alınmalıdır.

İşletme envanterinde bulunan stok kalemleri hem stoklara bağlanan sermayenin alternatif maliyeti hem de stok bulundurma ve sipariş giderleri nedeniyle işletmeye mali anlamda yük getirmektedir. Dolayısıyla stokların, birim maliyetleri en aza indirecek miktarlarda sipariş edilmeleri, üretim ile talep arasında uyumu ve değişkenlik gösteren talebe uyarlanmayı sağlayacak düzeyde tutulması gerekmektedir.

İşletmelerin zamanla küçülmesi, envanter kontrolünün önem kazanmasında ve gelişmesinde rol oynayan faktörlerden birisi değildir. Tam tersine işletmelerin zamanla büyümesi önemli envanter kontrolü için önemli bir faktördür.

Sipariş noktası, sipariş miktarı ve talebin sık sık gözden geçirilmesi gerekir. Talep düzeyinde değişme olduğunda, daha önce belirlenmiş olan sipariş miktarı ve sipariş noktası güncellenmezse sistem gerekleri karşılanamayacaktır. Bu durumda sistem, talepteki artış ya da azalışlara uyum sağlayamayacaktır. Bu nedenle "talep düzeyindeki değişimlerde güncelleme yapılması zorunluluğu" bu sistemin sınırlılığıdır.

Sabit Zaman Aralıklı veya Sabit Sipariş Dönemli Envanter Sistemi olarak da adlandırılan dönemsel envanter sisteminde iki sipariş arasında geçen za- man sabittir.

Sürekli envanter isteminde stokların azalma hızı değişkenlik göstermekle birlikte sipariş miktarı sabittir ve her defasında q kadar sipariş verilmektedir. Sipariş süresi her dönem için farklılık göstermektedir. Sipariş düzeyi sabit olduğundan her dönemin tedarik süresi de farklıdır.

TZÜ, hammadde alımından üretilen mamullerin dağıtımına, bütün üretim süreci boyunca israfın ortadan kaldırılmasını ifade eden bir üretim yaklaşımıdır. TZÜ yaklaşımı, üretim faaliyetlerinde doğru parçayı, doğru yerde ve doğru zamanda temin ederek, ürüne değer katmayan her şey olarak nitelendirilen israfın kaynaklarını bulup yoketmeye çalışır.

Envanter kontrolünde kullanılan temel yöntemlerden biri olan ABC (Always Better Control- Her Zaman En İyi Kontrol) yönteminin esasını, envanteri oluşturan stok kalemlerinin önem derecelerine göre bir sıraya konulması oluşturur.

İki kutu yönteminde, sipariş miktarı kutu kapasitesi kadardır. Sipariş zamanı ise, kutunun boşaldığı andır. Asıl kutudaki stok bittiğinde sabit miktarda siparişin verildiği bu yöntem, sabit sipariş miktarı sisteminin bir uygulaması olarak ele alınmaktadır.

Sıralama K3, K1, K2 olmalıdır.

Talebin yapısına göre yapılan sınıflandırmada envanter karar destek modelleri, deterministik ve stokastik (olasılıklı) modeller olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

İşletme ihtiyaç duyduğu maddeleri kendi üretmek suretiyle veya diğer işletmelerden satın almak suretiyle temin edebilir. Eğer işletme ihtiyaç duyduğu maddeleri üretmek suretiyle kendi bünyesinden temin ediyor ise bu durumda makinelerin ayarlanması, teçhizatların hazırlanması gibi maliyetlere katlanır. Bu maliyetler, hazırlık maliyetleri olarak adlandırılır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

İşletme ihtiyaç duyduğu maddeleri satın almak suretiyle diğer işletmelerden temin ediyor ise, bu durumda her satın alma işlemi ile ilgili olarak katlandığı masraflar sipariş verme maliyetleri olarak adlandırılır. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Envanter bulundurma maliyetlerini oluşturan diğer maliyet unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Envanteri korumak ve saklamak için kullanılan depoların satın alınma veya kira bedelleri,
• Depo alanlarının ısıtma, soğutma ve aydınlatma giderleri,
• Envanter güvenliğinin sağlanması için yapılan harcamalar (sigorta primleri, güvenlik görevlisi ücretleri, alarm cihazı-kamera sistemi kurulum ve bakım harcamaları vb.),
• Envanterdeki stok kalemlerine ilişkin vergi giderleri,
• Eskimeden ve bozulmadan dolayı ortaya çıkan değer kayıpları,
• Envanter kalemlerinin çalınması,
• Envanterin kaydı, gözden geçirilmesi ve sayımı ile ilgili harcamalar,
• Stok kalemlerinin depoya nakli ve depodan çıkarılması ilgili masraflar vb.

Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Envanter bulundurma maliyetinin hesaplanmasında kullanılan iki farklı yöntem vardır. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Ekonomik sipariş miktarı modelinin varsayımlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
• Tek bir ürün için geçerlidir.
• Planlama dönemineilişkin talep bilinmektedir.
• Tüketim hızı sabittir.
• Sipariş miktarı sabittir.
• Tedarik süresi sabittir ve kesin olarak bilinmektedir.
• Sipariş edilen miktarda mal, tek seferde ve eksiksiz olarak teslim alınır.
• Envanter bulundurma ve sipariş verme maliyetleri bilinmektedir ve dönem boyunca sabittir.
• Envanter bulundurma maliyetiyle stok düzeyi doğrusal bir ilişki içindedir.
• Fiyat tüm planlama dönemi için sabittir.
• Miktara bağlı fiyat indirimleri (miktar iskontosu) söz konusu değildir.
• Stok dışı kalma (stoksuzluk maliyeti) söz konusu değildir. 

Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Ekonomik üretim miktarı modelinde kullanılan değişkenler ve sembolleri şöyledir;

t₁ = çevrim süresi içinde üretimin yapıldığı zaman aralığı

t₂ = çevrim süresi içinde üretimin yapılmadığı zaman aralığı

T = çevrim süresi (t₁+ t₂)

A = maksimum stok düzeyi (adet)

D = talep hızı (adet)

P = üretim kapasitesi (adet)

Q = üretim miktarı (adet)

c = birim üretim maliyet

S = üretime hazırlık maliyeti

h = birim envanter bulundurma maliyeti

Q_OPT = ekonomik üretim miktarı

T_OPT = optimum çevrim süresi

Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Temel ekonomik sipariş miktarı modelindeki sabit fiyat varsayımının kaldırılmasıyla, miktara bağlı iskonto modeline geçilmektedir. Miktara bağlı fiyat indirimleri iki farklı şekilde uygulanabilmektedir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Sürekli envanter sisteminde sipariş miktarının ne kadar olacağı sorusunun cevabını Ekonomik Sipariş Miktarı modeli vermektedir. Siparişlerin ne zaman verileceği sorusunun cevabını ise Yeniden Sipariş Verme Noktası (ReOrder Point-ROP) modeli vermektedir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.