Dalış Turizmi ve Su Sporları İşletmeciliği

Suyun altında uzun bir zaman aralığında kalınabilmesi, 16. yüzyılda yüzeyde hava ile doldurulan dalış çanlarının keşfiyle olmuştur. Bu yüzyılda İngiltere ve Fransa’da deriden yapılmış dalış giysisi, 20 metre derinlikte denenmeye başlanmıştır.

1959 yılında Dünya Sualtı Federasyonu kurulmuş ve su altı dalış turizmi ilk defa kurumsal olarak bu federasyon ile tanınmaya başlanmıştır. 

Kişilerin ilgi alanları doğrultusunda başlıca tüplü su altı dalış türleri; batık dalışı, duvar dalışı, derin dalış, sürüklenme dalışı, mağara dalışı, köpek balığı dalışı ve gece dalışı vb. olarak sıralanabilmektedir.

Dünyadaki dalgıçların ilgisini çeken dalış turizm destinasyonları olarak; “Yongala Batığı (Avustralya), Bahama Adaları (Bahamalar), Kanada-Baffin Adası-Bonaire (Kanada), Florida Keys, Papua New Guinea, Galapagos Adaları (Ekvador), Little Cayman (Karayipler), Mikronezya Adaları, Maldiv Adaları, Cozumel (Meksika), Kızıldeniz (Mısır), Büyük Set Resifi Deniz Parkı (Avustralya) ve Frenado de Noronha (Brezilya)” sayılabilir.

Dalış turizm sistemindeki temel unsurları, bir diğer deyişle paydaşları dalgıçlar, dalış turizm endüstrisi, ev sahibi topluluk ve deniz ortamı olarak sıralayabiliriz.

Dalış turizmi pazarı heterojendir. Dalıcılardan oluşan pazar, dalış deneyimine ve kişilerin demografik özelliklerine, isteklerine ve ihtiyaçlarına göre değişmektedir. Belirli bir dalış yapma motivasyonu, dalgıç demografisi, cinsiyet ve dalış uzmanlığı düzeyi gibi çeşitli faktörlerden etkilenmektedir.

Profesyonelliğe ve güvenliğe odaklanan dalış operatörleri, dalgıçlarda güven duygusu oluşturarak memnuniyetin oluşmasında etkili olmakta ve tekrar eden dalışlara sebebiyet vermektedir. Bu güven duygusu dalgıçlar arasında arkadaşlık bağlarının kurulmasını sağlamaktadır. Bu nedenle dalgıç memnuniyeti hem somut hem de soyut yönlerle ilişkili olabilmektedir. Bireylerin çiftler veya gruplar hâlinde dalışı ve birbirlerini izlemeleri su altı arkadaşlığını oluşturmaktadır. 

Dalış turizm sistemi içerisindeki etkileşim, teknolojinin gelişimi ile sosyal medya vb. ağlar üzerinden sağlanmaktadır. Sosyal medya, ağızdan ağıza pazarlamayı genişleterek daha dinamik olarak dalış
destinasyonları, dalış deneyimleri vb. alanlarda algı oluşumu konusunda farkındalık yaratarak kişileri
teşvik etmede son derece önemli ve etkilidir.

Paydaş teorisi, dalış turizmindeki tüm paydaşların dikkate alınması gerektiğini ve bu sayede dalış turizm sisteminin sürdürülebilir olacağı görüşündedir.

Güçlü Yönler;
• 12 ay boyunca dalış yapılabilecek iklim koşulları
• Su altı fauna ve flora çeşitliliğinden kaynaklanan eşsiz su altı manzaraları
• Dalışın yanında turizm amaçlı su sporları (rüzgâr sörfü, jet-ski, uçurtma sörfü vb.) ve denizcilik aktiviteleri (tekne gezileri, deniz balıkçılığı vb.) imkânlarının bulunması
• Türkiye’deki dalış alanlarının bir kısmının Özel Çevre Koruma Bölgeleri içinde yer alması
• Dalış noktalarına kolay ulaşım imkânlarının bulunması
• Dalış noktalarında turistik konaklama tesislerinin yeterliliği
• Dalış konusunda uzman ve deneyimli eğitmenlerin ve tesislerin bulunması 

Zayıf Yönler;
• Dalgıç sayısının fazlalığı durumunda dalış bölgelerinin olumsuz etkilenme ihtimali
• Dalış turizmi her ne kadar deniz turizmi içerisinde yer alsa da özellikle dalış için gelenlerin sayısının az olması  

• Tur düzenleyicilerin dalışa yönelik tatil paketlerinin sınırlı sayıda olması
• Artan yapılaşma sonucu dalış bölgelerinin doğal görünümünde bozulma olma olasılığı
• Deniz çevresini koruma ve yönetimi konusunda uzman ve denetimi sağlayabilecek iş gücü ihtiyacının artma olasılığı
• Su altı dalış yapılan yerlerde tekne trafiğinin yoğun olmasının tehlikeli ve olumsuz bulunması

Kaş Flying Fish (Uçan Balık) (Antalya), B-24 Amerikan Savaş Uçağı Batığı, Uluburun Antik Batığı, Kalkan, Gelidonya Antik Batığı, Fransız (Sosyete) Batığı, Falezler (Antalya), Sıçan Adası, Kaş Uçak Batığı, Gök Mağarası, Paris Batığı, Suluin Mağarası, Ayvalık, Datça, Marmaris, Bodrum, Saros, Gökçeada, Bozcaada ve Mersin

Su sporlarının gelişiminde etkili olan üç temel faktör; boş zaman değerlendirme algısı, kişilerin gelir düzeyinin artması ve teknolojik gelişmeler olarak sıralanmaktadır.

1. Bilgi

2. Beceri

3. Deneyim

4. Ekipman

5. Eğitim Materyali

6. Yasal Gereklilikler

7. Tıbbi Gereklilikler

8. Güvenlik Unsurları

9. Eğitmen Faktörü

10. Teknolojik Yenilikler ve Çevreye Duyarlılık

Rüzgâr Sörfü (Windsurf), Uçurtma Sörfü (Kitesurf), Kablolu Su Kayağı (Cable Wakeboard), Dalga Sörfü (Wave Surf), Deniz Paraşütü (Parasailing).

Türkiye’de dünyaca da bilinen sörf merkezleri İzmir ili Çeşme (Alaçatı) ve Muğla ili Akyaka’dır. 

Türkiye’de Alaçatı ve Akyaka dışında rüzgâr sörfü yapılan kıyılar arasında; Zonguldak ili Karadeniz Ereğlisi kıyıları, İstanbul ili Ataköy ve Büyükçekmece kıyıları, Edirne ili Keşan (Erikli) kıyıları, Çanakkale ili merkez ilçe Güzelyalı, Bozcaada ve Gökçeada kıyıları, İzmir ili Urla (Çeşmealtı), Muğla ili Datça ve Bodrum (Yalıkavak) kıyıları ve Antalya ili sayılabilir (Yaşar, 2014). Dünyada ise İspanya-Tarifa, Yunanistan-Lefkada, İtalya-Porto Pollo ve Fransa-Wissant kıyıları rüzgâr sörfü için tercih edilen destinasyonlardır

Fırsatlar;
• Sosyal medya ağları ve iletişim teknolojilerinin kullanılmasıyla potansiyel kişilere tanıtım amaçlı kolay erişim imkânı
• Dünyaya en çok turist gönderen ve aynı zamanda dalış pazarı olan Avrupa ülkelerine yakın olması
• Çevreye duyarlı ve kaliteli ürünler isteyen turist pazarının talebini karşılayabilmesi
• Federasyon ve dalış merkezlerinin diğer ülkelerdeki kuruluşlarla iş birliği sonucu diğer ülkelerin kuruluşlarının dalış turlarına Türkiye’yi ilave etme olasılığı
• Kanarya Adalarının dalış turizmindeki rakibi olarak Türkiye’nin ve Tunus’un gösterilmesi
• Dalış turizm alanında istihdam edilebilecek genç nüfusun bulunması

Tehditler;
• Dalış turizminin kitlesel hâle dönüşmesi durumunda çekim merkezi durumundaki destinasyonlarda nüfusun artması ve plansız yer kullanımının dalış turizmini olumsuz yönde etkileme ihtimali
• Çekim unsuru olan deniz flora ve faunasının korunması için sürdürülen çevre politikalarının iyileştirilmesi çabalarının sonucu olarak nüfusun artma endişesi

• Kıyı alanlarının kullanımı konusunda hassasiyet gösterilmemesi
• Gerekli yasal düzenlemelerin yapılmaması ya da yapılan yasal düzenlemelere uyulmaması
• Nüfus artışına bağlı olarak oluşabilecek çevre ve deniz kirliliği
• İhtiyaç fazlası dalış okulunun açılması

Türkiye’de dalış turizmi, 1980 yılı sonrası gelişme göstermiştir. 1980 yılında Beden Terbiyesi
Genel Müdürlüğüne bağlı olarak “Türkiye Sualtı Sporları, Cankurtarma, Sukayağı ve Paletli Yüzme
Federasyonu” kurulmuş, 2004 yılında federasyonun adı “Türkiye Su Sporları Federasyonu (TSSF)”
olarak değiştirilmiştir. 2006 yılında ise idari ve mali yönden özerklik kararı alınmıştır. Federasyonun
misyonu, Türkiye’de su altı spor kültürünü yaymak ve benimsemek amacıyla, su altı sporları ile ilgili
ulusal ve uluslararası düzeyde etkinlikler düzenlemek, uluslararası su altı sporları ve dalış etkinlikleri ile ortaklaşa eğitim, belgelendirme, denetim koşullarını oluşturmak ve yürütmektir.

Dünyada en önemli 50 dalış merkezinden biri olan Antalya, Kaş ilçesi batıklar, mağaralar, kanyonlar, resifler, tüneller, uçaklar ve su altı canlılarının çeşitliliğinden dolayı önemli bir dalış merkezidir.