DAVRANIŞ VE ÖĞRENME SORUNU OLAN ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ

Etkinlik temelli öğretim
Etkinlik temelli öğretim uygulamalı davranış analizi ilkelerini doğal ortamlarda, doğal olarak ortaya çıkan davranış öncesi ve sonrası uyaranların
kullanılmasıyla çocuğa sergilemekte olduğu etkinlikte öğretim yapılmasıdır.

Fırsat öğretimi ile öğretim denemelerinin gerçekleştirilmesinde izlenmesi önerilen basamaklar vardır. Bu basamaklar:

•çocuğu gözleme, 

• çocuğun iletişim girişimini kabul ederek daha üst düzeyde bir iletişimsel
davranış isteme,
• çocuğun girişimde bulunmasını bekleme,
• çocuğun tepkilerine uygun davranış sonrası uyaranlar sunma (doğru tepkileri onaylama),
• yeni denemeye geçmedir.

Fırsat öğretimi uygulamalarında doğru tepkiler çocuğun kendi ilgi ve istekleri kullanılarak pekifltirildiği için çocuğun gerçekleştirilmekte olan etkinlikten keyif alması çok önemlidir. Dolayısıyla, öğretim denemeleri çocuğun ilgisi dağıldığında ya da etkinlikten keyif almadığı gözlendiğinde sonlandırılmalıdır. Yeni denemeye geçilmelidir.

Fırsat Öğretimi

Öğretimde yetişkin-çocuk etkileşiminin çocuk tarafından başlatıldığı ve çocuğun iletişim girişiminin doğal sonucu olarak ortaya çıkan uyaranların
çocuğun davranışlarını pekiştirdiği öğretim uygulamasıdır.

Etkinlik temelli öğretim kavramsal temellerini sosyal psikoloji, gelişim psikolojisi, bilişsel psikoloji, dil ve konuşma patolojisi gibi farklı disiplinlerden yararlanarak oluşturan ve uygulama ortamlarında davranışsal yaklaşımın ifade ettiği öğrenme ilkelerini kullanan bir doğal öğretim yaklaşımıdır.

Uygulamalı davranış analizi ilkelerini doğal ortamlarda, doğal olarak ortaya çıkan davranış öncesi ve sonrası uyaranlar aracılığıyla kullanan etkinlik temelli öğretimin dört ana unsuru bulunmaktadır (Bricker, Pretti-Frontczak ve Mc Comas, 1998). Bu unsurlar; (a) etkinlik temelli öğretimde çocuk tarafından başlatılan etkileşimler kullanılması, (b) öğretimin rutinlerin, planlanmış ya da çocuk tarafından başlatılan etkinliklerin içine gömülmesi, (c) çevre ve davranışla doğal ve anlamlı bir ilişki içinde olan davranış öncesi ve sonrası uyaranların kullanılması, (d) işlevsel ve genellenebilir becerilerin öğretiminin hedeflenmesidir.

Doğal öğretimde yer alan doğal ifadesi öğretimin gelişigüzel yapılması
anlamına gelmez.

Etkinlik temelli öğretim uygulamalarının başarıyla sonuçlanabilmesi için ne tür davranış öncesi uyaranların kullanılacağı, davranışın hangi şekilde ve sıklıkta ortaya çıkmasının beklendiği, davranış sonrası uyaranların nasıl uygulanacağı gibi bilgileri gözlenebilir ve ölçülebilir bir biçimde ifade eden öğretim planları hazırlanmalıdır.

Öğretimin gömülmesi amacıyla kullanılabilecek rutinler çocuğun bulunduğu çevrede düzenli bir şekilde gerçekleşmekte olan okula ya da sınıfa geliş, kahvaltı saati, kahvaltının ardından el yıkama, diş fırçalama, oyun saati, okuldan ayrılış gibi etkinliklerdir. Örnek olarak, bir öğrenciye selamlama becerisinin öğretilmek istendiğini varsayalım. Çocuk okula geldiğinde diğer öğretmenlerle, sınıfına girdiğinde sınıf arkadaşlarıyla, kahvaltı saatinde ve oyun odasında diğer sınıflarda bulunan çocuklarla karşılaşacaktır. Dolayısıyla, bu karşılaşma anlarının tümü selamlama becerisinin öğretimi için uygun fırsatlar olarak düşünülebilir. Öğretimin gömülebileceği rutinleri belirlemek amacıyla bir bilgi formu hazırlamak öğretmenin işini kolaylaştırabilir.

Öğretimin çeşitli etkinlikler içine gömülmesinin edinimi tamamlanmış becerilerin genellenmesini kolaylaştırdığı düşünülmektedir. Dolayısıyla, bir hedef davranışın öğretimini gömmek üzere farklı etkinlikler seçilmeli; ancak, seçilen etkinliklerin çocuğun gelişimsel düzeyine uygun olması gerekmektedir. Ayrıca, bu etkinlikler mümkün olduğu kadar çocuğun tanıdık olduğu ortamlarda gerçekleştirilmeli ve çocuk için ilgi çekici olmalıdır.