DAVRANIŞ VE ÖĞRENME SORUNU OLAN ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ

Uyarlama, hedeflenen davranış değişikliğini sağlamak üzere yapılan çalışmaların gözden geçirilmesi sonucu elde edilen veriye dayalı olarak çalışmada değişiklik, ekleme ya da çıkarmalar yaparak çalışmanın mevcut koşullara uyar hale getirilmesidir.

BDDP’nin silikleştirilmesi için benimsenecek ilk yaklaşım, BDDP’nin uygulama sürecinde yer alan öğeleri azaltmak ya da bu öğeleri daha az sıklıkla kullanmak; ikinci yaklaşım, hedef davranış için belirlenen ölçütü (süre/sıklık) yükseltmek; üçüncüsü, öğrenciye kendini yönetme stratejilerini öğretmektir. Doğru cevap A'dır.

Eşgüdümü sağlamak üzere; ortamlardaki değişkenleri değiştirmeye ya da eşlemeye çalışmak, gerektiğinde uygulamadan bazı ortamları çıkarmak ya da uygulamaya yeni ortamlar eklemek, BDDP’yi uygulayan kişiler arasında düzenli toplantılar yapmak ve uygulama güvenirliği verisi toplamak yapılabilecek uyarlamalar arasında yer almaktadır.BDDP uygulanırken zaman zaman, kısa işlevsel değerlendirmeler yapmak davranışı değiştirmek üzere kullanılan tekniklerde yapılan uyarlamalardır.Doğru cevap C'dir.

Geliştirilen BDDP, hedeflenen davranışların değiştirilmesinde çok etkili olabilmesine rağmen uygulamaya devam edebilmek için zaman, çaba, para ve personel açısından yüksek maliyetli olabilir. Geliştirilen plan daha fazla personel, para, zaman ve çaba gerektirdiğinde, kabul edilebilirlik azalacak ve uygulama güvenirliği düşecektir. Böyle bir durumda ekip üyeleri, planın etkililiğinin yanı sıra verimliliğini de değerlendirmelidir.

De¤erlendirmenin sistematik ve tutarlı olarak yapılabilmesi için de¤erlendirme planı hazırlanması gerekmektedir. De¤erlendirme planı hazırlanırken beş noktaya dikkat edilmelidir. Bunlar:

(a) Uzun ve kısa dönemli amaçların belirlenmesi,

(b) Amacın karşılanıp karşılanmadığının nasıl ölçüleceğine karar verilmesi,

(c) Değerlendirme verilerinin ve planın durumunun (devam etmesi, uyarlanması ya da sonlandırılması) raporlaştırılması,
(d) Toplantı (görüşme) tarihinin belirlenmesi 

(e) Planın kabul edilmesidir (imza).

Doğru yanıt C'dir.

BDDP tüm boyutlar açısından gözden geçirilip değerlendirildikten sonra zamanla
silikleştirilmeli ve gerektiğinde sonlandırılmalıdır. Silikleştirme, bireye sunulan
ipucunun, uyaranın ya da pekiştirecin zaman içinde türünün ya da miktarının
yavaş yavaş değiştirilmesi ya da bir kerede tamamen ortadan kaldırılmasıdır. Davranış değiştirmede temel amaç, öğrencinin kendini yönetmesini sağlamaktır. Doğru yanıt B'dir.

BDDP ile kazandırılan hedef davranışın genellenmesini sağlamak üzere, geliştirilen BDDP farklı ortamlarda ve farklı kişiler tarafından uygulanabilir. Bu uygulama sırasında,

- BDDP’yi uygulayan kişiler arasında iletişim kurulamaması 

- BDDP’yi uygulayan kişiler arasında işbirliği yapılamaması,

- BDDP’nin tüm ortamlarda farklı değişkenlere maruz kalması 

- Tüm kişiler tarafından farklı biçimde uygulanması gibi sorunlarla karşı karşıya gelinmesi halinde BDDP 'nin uygulandığı ortamlar ve uygulayan kişilerde uyarlama yapmak gerekebilir. Doğrı yanıt E'dir.

Arkadaşına vurma davranışında tutarlı bir biçimde azalmıştır. Bu BDDP'nin sonlandırılması yerinde olur. Öte yandan oyuncağını kırma davranışı önce azalmış, sonra yeniden bir artış göstermiştir. Buna yönelik BDDP'nın yeniden değerlendirilmesi, uyarlanması vb. yerinde olacaktır. Doğru yanıt D'dir.

BDDP’nin sonlandırlması iki durumda gerçekleştirilir. Bunlardan birincisi, BDDP’nin hedef davranış üzerinde istendik değişikliği gerçekleştirmesi durumunda yeni hedef davranışlar belirlemek üzere sonlandırılması; ikincisi ise, BDDP’nin hedef davranış üzerinde hiçbir değişiklik yaratmaması durumunda yeni bir BDDP hazırlamak üzere sonlandırılmasıdır. Doğru yanıt B'dir.

Uygulanan BDDP, hedef davranıflta değişiklik sağlamadığında, kullanılan teknikler gözden geçirilmeli ve gerektiğinde bu tekniklerde uyarlamalar yapılmalıdır. BDDP geliştirilirken, davranışı değiştirmek üzere kullanılacak tekniklerin, işlevsel değerlendirme verilerine dayalı olarak belirlenmesi önemlidir. İşlevsel değerlendirme, bireyin içinde bulunduğu ortamdaki çevresel değişkenler ile uygun olmayan davranış arasındaki ilişkiyi ortaya çıkaran süreçtir. Doğru yanıt A'dır.

Bir planın belirlenen süre sonunda ulaşılmak istenen amaçları gerçekleştirmede ne denli etkili olduğunun belirlemek değerlendirmedir. Değerlendirme, kısaca bir planın etkililiğinin belirlenmesidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Bireyselleştirilmiş Davranış Değiştirme Planını (BDDP) değerlendirmek üzere  yanıt aranırken sorulabilecek sorular:

Doğru cevap E seçeneğidir.

Uygulamacının uygulamayı plana uygun olarak gerçekleştirip gerçekleştirmediğini ya da ne derece uygun gerçekleştirdiğini değerlendirmek için yapılan güvenirlik hesaplaması Uygulama güvenirliğini ifade etmektedir. 

Diğer bir ifadeyle uygulama güvenirliği, bir planın doğru ve tutarlı uygulanıp uygulanmadığının belirlenmesidir.

Bir şeyin gözlenebilir ve ölçülebilir terimlerle anlatımı işevuruk tanım olarak ifade edilmektedir. 

İşevuruk tanım, bir ifadeden herkesin aynı şekilde anlamasını sağlamak üzere yapılan açıklamadır.

Davranış değişikliğinin önemi ve kabul edilebilirliğine ilişkin görüşler sosyal geçerlik olarak tanımlanmaktadır.

Schwartz ve Baer (1991) tarafından, sosyal geçerlik olarak adlandırılan uygunluk ve kabul edilebilirlik, farklı biçimlerde belirlenebilir.

BDDP’nin hedef davranışta bir değişikliğe yol açıp açmadığı belirlenmelidir. BDDP’nin hedef davranış üzerindeki etkililiğini değerlendirmek üzere kullanılabilecek farklı teknikler vardır. Bu tekniklerden; (a) davranışın sıklığını kaydetmek ve (b) davranışın süresini kaydetmek en yaygın olarak kullanılanlardır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Hedef davranışta meydana gelen değişikliği değerlendirmek üzere kullanılacak tekniklerden ikincisi davranışın süresini kaydetmektir. Bu teknik özellikle başlangıcı ve bitişi arasında uzun zaman dilimi olan ve sayılamayan davranışlar için uygundur. Belirlenen zaman diliminde, öğretim etkinliğini kesintiye uğratmadan kullanılacak bir süre ölçer ile gerçekleşen her davranışın süresi ve gerçekleşen davranışların toplam süresi belirlenerek kaydedilir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Değerlendirmenin sistematik ve tutarlı olarak yapılabilmesi için değerlendirme planı hazırlanması gerekmektedir. Değerlendirme planı hazırlanırken beş noktaya dikkat edilmelidir. Bunlar:

yer almalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ekip üyeleri, hedeflenen davranışta istendik değişiklikler gerçekleştiğinde ya da BDDP hedef davranış üzerinde yeterince etkili olmadığında yapılacak uyarlamaların neler olabileceği konusunda çalışmalıdırlar.

BDDP’de yapılabilecek olası uyarlamalar,

(a) davranış ölçütünde,

(b) davranışta,

(c) davranışı değiştirmek üzere kullanılan tekniklerde,

(d) davranışı değiştirmek üzere kullanılan araç-gereçlerde ve

(e) planın uygulandığı ortamda ve planı uygulayan kişilerde olabilir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

BDDP tüm boyutlar açısından gözden geçirilip değerlendirildikten sonra zamanla silikleştirilmeli ve gerektiğinde sonlandırılmalıdır. Silikleştirme, bireye sunulan ipucunun, uyaranın ya da pekiştirecin zaman içinde türünün ya da miktarının yavaş yavaş değiştirilmesi ya da bir kerede tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

Doğru cevap C seçeneğidir.