DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ

Duyu organlarının duyarlı olduğu enerji türleri ve uyarılması için gerekli olan enerji düzeyi farklı olsa da her bir duyu organının uyarıcıyı fark etmesi için uyarıcının belli bir düzeyde uyarılması gerekmekte, duyu organını uyarabilen en düşük uyarıcı düzeyine ise eşik denmektedir.

Göz bebeğinden geçen ışığın ulaştığı sonraki nokta ise mercektir

Korneanın eğikliğinin kaybolması sonucunda göze gelen ışıkların tek bir noktada toplanamaması sonucunda astigmat adı verilen görme bozukluğu ortaya çıkmakta, retinada oluşan görüntü bulanık ve dağınık olmaktadır.

Orta kulak: Dış kulak ile iç kulak arasında yer alan orta kulağın temel işlevi kendisine ulaşan titreşimleri yükselterek iç kulağa aktarmaktır. Orta kulak çekiç, örs ve üzengi olmak üzere üç kemiği barındıran bir boşluktur.

Dermiste bulunan bir diğer alıcı hücre ise soğan dilimlerine benzeyen ve derideki en büyük alıcı hücre olan pasinyan yuvarı (Pacinian corpuscle) olarak adlandırılan yapıdır

Çevrede duyu organlarına ulaşan o kadar çok uyarıcı vardır ki bu uyarıcıların hepsini aynı anda işlemek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, algılama sürecinde bazı uyarıcılara öncelik verilirken bazı uyarıcılar geri plana atılmaktadır. Bu süzme işlemi seçici dikkat olarak adlandırılmaktadır.

Seçici dikkati yönlendiren bireye özgü faktörler, bireyin ilgi, istek, ihtiyaç, beklenti, motivasyon ve duygu durumu gibi özelliklerini içermektedir.

Herhangi bir uyarıcı şekil-zemin ilişkisi ilkesine göre şekil olarak belirlenip, fark edildikten sonra şeklin organize edilip, anlamlı bir bütüne dönüştürülmesi gerekmekte, bu süreçte de benzerlik, yakınlık, devamlılık, tamamlama ve basitlik gibi gruplama kuralları yada ilkeleri uygulanmaktadır.

Doku Değişimi: Nesnelerin üzerinde bulunan dokular uzaklığa bağlı olarak değişik algılanmaktadır. Yakındayken daha iri taneli, daha ayrıntılı ve daha net olarak algılanan doku uzaklaştıkça daha küçük parçalardan oluşan, daha sıkışık, daha az ayrıntılı ve daha flu olarak algılanmaktadır (Feldman, 2011; Franzoi, 2006, Kalat, 2008; Wittig, 2001). Doku değişimi de uzaklıkla ilgili veri sağlayarak derinlik algısı oluşumuna katkıda bulunan ipucudur.

Göz bebeği kendisine ulaşan ışığın düzeyini ayarlamak için büyüyüp küçülmektedir.

Mercek büzülüp gevşeme özelliğini kaybettiğinde nesnelerin görüntüsü ya retinanın önüne düşmekte ve bunun sonucunda bireyler uzağı (miyop) net bir şekilde görememekte ya da görüntü retinanın arkasına düşmekte ve bireyler yakını (hipermetrop) net bir şekilde görememektedirler.

Koklea

Eğer koku alma görevi yerine getirilemiyorsa, diğerlerinin hiç bir mümkün değildir. Bu nedenle burada yanır "koku alma görevi" olmalıdır.

Dildeki alıcı hücrelerin dört temel (tatlı, tuzlu, ekşi ve acı) tada duyarlılık gösterdiği kesinlik kazanmışken son yıllarda dilin umami ya da glutamat olarak adlandırılan farklı bir tada da duyarlılık gösterdiği ifade edilmeye başlanmıştır.

Dermis tabakası ise alıcı hücrelerin çoğunu (basınç, ısı, ağrı) barındırmaktadır.

Hareket Duyusu (Kinestetik Duyum): Baş, kol ve bacakların gövdeye ve birbirlerine göre pozisyonu ve hareketi konusunda bilgi veren duyu sistemidir.

Algılama süreci duyum süreci ile başlasa da algı duyu organları tarafından toplanan bilgilerin basit bir şekilde bir araya getirilmesi ile oluşmamaktadır. Eğer algı duyumla toplanan bilgilerin hiçbir işlemden geçirilmeden doğrudan bir araya getirilmesi ile oluşsaydı her birey aynı uyarıcılar karşısında aynı şeyleri anlar, olaylara ya da uyarcılara aynı anlamları yüklerdi. Oysa algılama süreci sadece toplanan parçaların basitçe bir araya getirilmesinden öte bir süreçtir. Çünkü algılamada bireyler kendisine gelen bilgileri hiçbir işlem yapmadan olduğu gibi almamakta, kendisine ulaşan uyarıcıları bir takım işlemlerden geçirmekte, algıyı oluşturmaktadırlar. Bu nedenle algılama sürecinde bireyler pasif değil son derece aktiftir

Algıyı yönlendiren ve oldukça önemli olan şekil-zemin ilişkisi algılama ile dikkat süreci arasındaki ilişkiyi de ortaya koymaktadır. Algılamanın gerçekleşmesi için dikkat ön koşuldur. Çevrede duyu organlarına ulaşan o kadar çok uyarıcı vardır ki bu uyarıcıların hepsini aynı anda işlemek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, algılama sürecinde bazı uyarıcılara öncelik verilirken bazı uyarıcılar geri plana atılmaktadır. Bu süzme işlemi seçici dikkat olarak adlandırılmaktadır.

Basit bir ifade ile uyarıcıların yanlış veya olduğundan farklı algılanması veya yorumlanması söz konusu olmakta ve bu süreç algı yanılsaması ya da ilüzyon olarak adlandırılmaktadır.