DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ

Psikoloji davranış ve zihinsel süreçleri konu edinen birbilimdir. Bu tanım içindeki kavramlara odaklanacak olursak; davranış, eylemler, duygular ve biyolojikdurumları içerirken zihinsel süreçler ise zeka, problem çözme ve hafıza gibi süreçleri içermektedir(Pastorino ve Doyle-Portillo, 2010).

Titchner’e göre en karmaşık düşünceler ve duygular bile bu basit ögelere indirgenebilir. Psikologların rolü bu ögeleri belirlemek ve nasıl bir araya geldiklerini göstermektir. Yaşantıların temel birimlerini ve nasıl bir araya geldiklerini öne çıkardığı için bu yaklaşıma yapısalcılık denir (Morris, 2002). Yukarıda anlatılan durum yapısalcılık başlığında verilen bu ifadeyle bağdaştırılabilir ancak diğer şıklarda verilen yaklaşımlarda bağdaştırılamaz.

Psikolojide ele alınan konulardan biri de bilinçli ve bilinç dışı yapılan davranışlardır. Çoğu davranış bilinçli yapılmasına rağmen bazen farkında olmadan bilinç dışı süreçlerin etkisiyle davranışlarımız da ortaya çıkabilmektedir. Özellikle psikanalistler bilinç dışı süreçlerin davranışları etkilediğini vurgulamışlardır. Psikanalitik yaklaşım, insan davranışlarının kökeninin bastırılmış yaşantılar ve çatışmalar olduğunu savunmaktadır. Freud’un önderliğinde 1900’lü yılların baslarında gelişen psikanalitik yaklaşım, insan davranışlarının ve düşüncelerinin çoğunun bilinç dışı süreçler tarafından yönlendirildiğini iddia etmiştir. Güdüleri, davranışları ve arzuları içeren ve zihnin bir parçası olan bilinç dışı, insanlar farkında olmadan davranışlarını etkilemektedir. Şimdiye kadar ortaya çıkan psikoloji yaklaşımları bilinçli zihinsel süreçlere odaklanırken ilk defa Freud, bilinç dışı zihinsel süreçlere odaklanan psikoanalitik yaklaşımın gelişmesinde öncülük etmiştir.

Fizyolojik psikoloji ile benzerlik göstermelerine rağmen psikolojinin bu dalı, kalp ritim hızı, kan basıncı, derideki elektrik direnci, kas gerginliği, beynin elektriksel aktivitesi gibi insanların fizyolojik tepkilerini ölçmeye çalışırlar. Çoğu psikofizyologlar insanların stres altında iken gösterdikleri belirtileri saptamaya çalışırlar (Carlson ve Buskist, 1997).

Surey: İnsanların o konuda hazırlanmış sorulara verdikleri yanıtlara dayalı olarak belirli inanç, tutum ve davranışların yaygınlığını ölçmek için kullanılan araştırma yöntemidir. Bu yöntemde, kişilere kendi davranışları ve görüşleri hakkında bilgiler sorularak ve onların verdikleri tepkilere dayanarak bilgiler elde edilir. İlişkisel Araştırmalar: Survey ve gözlem araştırmaları, bir değişkenin diğeri ile ilişkisine yönelik bilgi verir. Değişkenler arasındaki ilişkinin yönü ve derecesi hakkında daha ayrıntılı bilgi ilişkisel araştırmalarla elde edilir. Bu tür araştırmalarda iki değişken arasında pozitif ya da negatif ilişki olduğu ya da hiç ilişki olmadığı sonucuna ulaşılır. Pozitif ilişki, bir değişken arttığında diğeri de bu değişkene bağlı artıyorsa iki değişken arasında pozitif ilişki olduğunu söyleyebiliriz.

Psikoloji alanında yapılan araştırmalarda araştırmacı bilimsel bir tutuma sahip olmalıdır. Araştırmacı öncelikle araştırma yapacağı kişilere karşı sorumluluğa sahiptir. Özellikle deneysel araştırmalarda deney yapılacak kişilerden onlara ne yapılacağı, kendilerini neyin beklediği, ne kadar süreceği gibi konularda aydınlatıcı k ısa bilgilendirmeler yapılarak işlemin yapılmasına dair izin alınmalıdır. Bazı özel durumlarda sadece kişinin kendisinden izin almak yeterli olmayabilir. Bu durumlarda kişinin en yakınından da izin alınmalıdır. Örneğin çocuklarla, kendisi hakkında bilinçli karar veremediğine inanılan ağır davranış bozukluğu olan kişilerle çalışılırken yakınlarından izin alınmalıdır (Myers, 2011; Kalat, 2008).