DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ

Ekonomi sosyolojisinin inceleme alanına giren konuları şöyle sıralayabiliriz;

Toplumsal sınıflar,

Meslek gruplarının gelişimi,

Kentler, köyler gibi gruplaşmalar,

Ekonomik etkinliği yönlendirebilen sendika, işveren örgütleri gibi toplumsal eylemli gruplar.

Doğru cevap E'dir.

Raymond Aron’a göre ise endüstri toplumlarının ekonomik bağlamda tipik özellikleri şunlardır;

Üretim örgütleri, firmalar aileden bütünüyle ayrılmıştır. Sonuç olarak üretim ve tüketim etkinlikleri de ayrıdır.

İşbölümü ve iş düzeni teknolojik zorunluluklara göre yönlendirilir, teknolojik yenilikler işdüzenine ve örgütsel yapıya yansır.

Firmalar sermaye birikimi üzerine kuruludur ve temel amaç bu sermayenin büyütülmesidir.

Ekonomik hesap amaca ulaştıran temel yöntemdir.

Geniş kitlelerden işgücü talebi söz konusudur, işgücünün kentlerde toplanması ile bir işgücü pazarı oluşur.

Doğru cevap E'dir.

Farklı mesleklerin söz konusu olduğu ve üretimin bölünmesine dayalı bir işbölümü olan modern toplumlarda işbölümünün dört temel biçiminden söz edilebilir;

Cinsiyet ve yaşa göre işbölümü.

Yetenek ve ustalığa göre işbölümü.

Dini ve mistik esaslara göre işbölümü.

Çeşitli imtiyazlara göre işbölümü.

Doğru cevap E'dir.

Üretim sürecinin temel etkenlerini şöyle sınıflandırabiliriz;

Toprak: Yer altı kaynakları, su, hava, ışık gibi doğada yer alan madde ve doğal kaynaklar.

Emek: İnsanın ekonomik gücü, kas ve kafa gücü.

Sermaye: Maddi malların üretimi için bütün depo edilmiş stoklar ve mevcutlar. Sermayenin büyük bölümü bilgi ve organizasyondan oluşur.

Doğru cevap C'dir.

Günümüzde çağdaş dünyanın karşı karşıya bulunduğu hava kirliliği, su kirliliği, katı atıkların yarattığı sorunlar, toprağın niteliğinin bozulması, çölleştirme, ormansızlaştırma, küresel ısınma, genetik olarak değiştirilmiş besinler vb. birçok küresel tehdit söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Rönesans’tan bu yana kabul gören ve teknolojiye ilişkin düşünceleri biçimlendiren teknolojik ilerleme anlayışının temel varsayımları şunlar olmuştur;

Teknolojik buluş, değişim geçiren üründe her zaman ilerlemeye yol açar.

Teknolojik gelişmeler, maddi, toplumsal, kültürel ve manevi yaşamın iyileşmesine katkıda bulunur.

Teknolojideki ve dolayısıyla uygarlık alanındaki ilerleme hız, verim, güç vb. nicel ölçülere başvurularak kesin olarak ölçülebilir.

Teknolojik değişmenin yönü ve etkisi bütünüyle insan kontrolü altındadır.

Teknoloji doğayı fethederek insanların amacına hizmet etmeye zorlanmıştır.

Teknoloji uygarlaşmış ve endüstrileşmiş Batı toplumlarında en üst düzeye ulaşmıştır.

Doğru cevap E'dir.

Çevre sosyolojisinin temel konuları şöyle sıralanabilir;

Endüstrileşmenin çevrenin bozulmasındaki etkisi.

Çevre hareketlerinin yapısal ve toplumsal kökenleri.

Yeşil-çevreci politika.

Kentleşme ve küreselleşmenin çevreye etkileri.

Sürdürülebilir kalkınma.

Doğal dengenin bozulmamasını ve çevrenin kirletilmemesini hedefleyen düşünce ile ilerlemeci anlayış arasındaki çatışmalara ilişkin kuramsal tartışmalar.

Doğru cevap C'dir.

Çevre sosyolojisi alanındaki temel yaklaşımlar, İnsan İstisnai Paradigma, Yeni Ekoloji Paradigması, Eko-marksist Perspektif, Rasyonalitenin Rasyonelsizliği Teorisi, Risk Toplumu Teorisi, Derin Ekoloji ve Sürdürülebilir Kalkınma olarak sıralanabilir. Doğru cevap A'dır.

Sürdürülebilir kalkınma, 1987 Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu Raporu’nda, bugünün gereksinimlerini gelecek kuşakların gereksinimlerini giderme yeteneğini tehlikeye atmadan karşılamak biçiminde tanımlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yeni Ekolojik Paradigmanın temel özellikleri şunlardır;

İnsan ayrıcalıklıdır ancak bununla birlikte insan, karşılıklı bağımlılık içinde olan çok sayıdaki canlıdan sadece biridir.

İnsan ilişkileri ile insanın toplumsal yaşantısı, toplumsal ve kültürel güçlerin yanı sıra biyolojik ve fiziksel çevre tarafından da etkilenir.

İnsan eylemlerine etkide bulunan biyolojik ve fiziksel çevre önem taşır.

İnsanı üstün gören dünya görüşü kalkınmanın sürdürülmesinin sınırsızlığını ifade eder. Buna karşılık Yeni Ekolojik Paradigma, insanoğlunun buluş yeteneği ile bilim ve teknolojinin, termodinamiğin yasaları gibi ekolojik ilkeleri aşamayacağını; bundan dolayı insan toplumlarının büyümesinin kesin sınırları olduğunu öne sürer.

Doğru cevap E'dir.

Ekonominin sözlük anlamı, insanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bütünü, iktisat olarak ifade edilmektedir. Ekonominin karşılığı olarak Osmanlıcada kullanılan Arapça kökenli iktisat kelimesinin sözlük anlamı ise tam hedefe yönelmek, amaca uygun ve itidal üzere hareket etmek, harcamalarda tasarruflu olmaktır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Ekonomi mal ve hizmetlere dayalı olarak üç sektör biçiminde yapılanır:

Birinci sektör: Hammaddenin doğal çevreden alındığı sektörleri kapsar. Ziraat, hayvancılık, balıkçılık ve madencilik vb. alanların dahil olduğu birinci sektör endüstri öncesi toplumlarda görülmüştür.

İkinci sektör: Hammaddenin imalat yoluyla mamul edilmiş mallara dönüştüğü sektördür. Petrolün gazoline, metallerin otomobile dönüştürüldüğü süreçleri içerir.

Üçüncü Sektör: Mallardan çok sekreterlik, memuriyet, gıda hizmeti, pazarlama, hukuk, reklam ve eğitim alanı vb. hizmetleri kapsar.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Ekonominin sosyolojik çözümlenmesinde merkezi bir öneme sahip olan ekonomik olgu ise üretim ilişkileridir. Bir toplumda üretimin gerçekleşmesi için insanlar arasında kurulan temel ilişkiler ‘üretim ilişkileri’ olarak adlandırılır. Bu ilişkiler aynı zamanda toplumsal ilişkilerdir ve bu nedenle sosyolojik açıdan önem taşır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Ekonomi her toplumda var olan temel toplumsal kurumlardan biridir. Ekonominin toplumları ve toplumsal yaşamı nasıl etkilediği konusu sosyolojinin önemli ilgi alanlarındandır. Ekonomi insanların yaşamlarıyla birlikte aynı zamanda kimliklerini de etkileyerek biçimlendirmektedir. Ekonominin toplumsal yaşam açısından önemini vurgulamak üzere birçok sosyolog ekonominin sadece ekonomistlere terk edilemeyecek kadar önemli olduğunu ifade etmişlerdir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Ekonomi sosyolojisi kavramı ilk olarak 1879 yılında İngiliz ekonomist Jevons tarafından kullanılmış; 1890-1920 döneminde Weber ve Durkheim’ın çalışmalarında da yer almıştır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyolojide, temel sosyolojik yaklaşımlara paralel olarak ekonomiye ilişkin üç temel yaklaşım söz konusudur; İşlevselci Yaklaşım, Çatışmacı Yaklaşım, Sembolik Yaklaşım:

Doğru cevap E seçeneğidir.

Endüstrileşme ekonomiyi de beş biçimde köklü dönüşüme uğratmıştır:

Yeni enerji biçimleri: Tarih boyunca enerji hayvan ya da insanların kas gücü anlamına gelirken, 1765’te İngiliz mucit James Watt, buhar makinesini geliştirmiştir. İlk makineler kas gücünün yüz kat fazlası enerji üretebiliyordu.

Çalışmanın fabrikalarda toplanması: Buhar gücü ile çalışan makineler evlerden fabrikalara taşınmıştır.

İmalat ve kitlesel üretim: Hammaddelerin işlenerek ürüne dönüştürülmüş ve seri üretim ortaya çıkmıştır.

Uzmanlaşma: Fabrikalarda işçiler sürekli tek bir işi yapma konusunda uzmanlaşmışlardır. Ancak işçiler ortaya çıkan ürüne çok az katkı sağlamak durumunda kalmışlar ve bu süreç bir taraftan üretimi artırırken diğer taraftan ortalama işçinin sahip olması gereken beceri düzeyini düşürmüştür.

Ücretli işçilik: Küçük ev imalathanelerinde kendileri için çalışanlar fabrikalarda emeklerini satan ücretli işçilere dönüşmüş ve çoğu zaman kullandıkları makinelerden daha az dikkate alınmışlardır.

Kapitalizmin üç özgün niteliği şöyle ifade edilebilir:

Özel mülkiyet,

Kişisel kârın artırılmasının temel amaç olması,

Tüketim ve rekabetin egemenliği.

Ekonominin devlet tarafından kontrolü ise Sosyalizmin bir özelliğini ifade etmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Rönesans’tan bu yana kabul gören ve teknolojiye ilişkin düşünceleri biçimlendiren teknolojik ilerleme anlayışının temel varsayımları şunlar olmuştur:

Teknolojik buluş, değişim geçiren üründe her zaman ilerlemeye yol açar.

Teknolojik gelişmeler, maddi, toplumsal, kültürel ve manevi yaşamın iyileşmesine katkıda bulunur.

Teknolojideki ve dolayısıyla uygarlık alanındaki ilerleme hız, verim, güç vb. nicel ölçülere başvurularak kesin olarak ölçülebilir.

Teknolojik değişmenin yönü ve etkisi bütünüyle insan kontrolü altındadır.

Teknoloji doğayı fethederek insanların amacına hizmet etmeye zorlanmıştır.

Teknoloji uygarlaşmış ve endüstrileşmiş Batı toplumlarında en üst düzeye ulaşmıştır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Derin ekoloji ise doğayı ve insanı birbirinden ayıran insan- merkezci dualizmi reddeder ve insan ile doğayı bir bütün olarak ele alır. Derin ekoloji kavramına siyasi açıdan bakıldığında, yeryüzünün bütün alanlarında egemenlik kuran, bu alanları denetleyen ve yok eden, devlet ve özel bürokrasileri ortaya çıkaran ilerleme ve kalkınma yönelimlerinin aşırılıklarına karşı çıkıldığı görülür.

Doğru cevap A seçeneğidir.