DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 2

Duyum basit uyarıcılar sonucu ortaya çıkan anlamsız yaşantılar yani basit uyarıcıların duyu organlarımızda oluşturduğu fiziksel süreçtir.

Algı, duyusal bilginin alınması, yorumlanması, seçilmesi ve düzenlenmesi anlamına gelir. Duyu organlarının fiziksel uyarıcılar vasıtasıyla uyarılması sonucu ortaya çıkan sinirsel elektrik akımının anlamlandırılması sürecidir.

Aynı uyarıcının etkisinde sabit bir şekilde ve uzun süre kalan bir birey artık o uyarıcıyı algılamazken aynı uyarıcıyla yeni karşılaşmış bir birey o uyarıcıyı sıkıntı yaşamadan algılayacaktır.

Algısal değişmezlik olgusunun önemi insanın sürekli olarak düzenlilik, tutarlılık, kararlılık arayışı içinde ve olması bu arayışını sürekli değişken bir çevrede yaşarken sürdürmesidir. Çevredeki sürekli değişkenliğe rağmen algıların düzenli, tutarlı ve kararlı olabilmesi algısal değişmezlik olguları sağlamaktadır.

Cevap: Duyum süreci çevreden gelen fiziksel enerjilerin özel alıcı hücreler tarafından sinirsel elektrik enerjisine dönüştürüldükten sonra ilgili beyin bölgesine iletilerek, bu bilgilerin beyne kaydedilmesi olarak tanımlanabilir.

Algılamanın gerçekleşmesi için dikkat ön koşuldur. Çevrede duyu organlarına ulaşan o kadar çok uyarıcı vardır ki bu uyarıcıların hepsini aynı anda işlemek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, algılama sürecinde bazı uyarıcılara öncelik verilirken bazı uyarıcılar geri plana atılmaktadır. Bu süzme işlemi seçici dikkat olarak adlandırılmakta (Wittig, 2001), bu süreç dar bir geçide benzetilerek açıklanmaktadır. Duyuları algıya dönüştürme sürecinde duyulardan gelen bilgileri algılamanın gerçekleştirildiği beyin bölgelerine ileten geçiş yolu duyusal verilerin fazlalığı nedeniyle daralmakta, bu daralan yoldan geçen bilgi diğer bilgilerin geçişini engellemektedir. Böylece, dikkat edilerek sadece belli uyarıcıların diğer uyarıcıların arasından ayrılması ve algılanması söz konusu olmaktadır.

algısal süreç iki yönlü olarak işlemektedir (Feldman, 2011). Algılama sürecinde öncelikle duyu organlarından gelen nesnel bilgiler dikkate alınmakta, örneğin retinaya düşen görüntü, bu görüntünün ışık dalga boyu, yaydığı ışık enerjisinin şiddeti işlenmekte, bu uyarıcının rengi, çizgileri, kenarları ve açıları gibi somut özellikleri nesneyi tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu aşama, aşağıdan yukarıya doğru işlemleme olarak tanımlanmaktadır. Bir sonraki aşamada ise nesneye ilişkin tanımlanan tüm bu özellikler hafızada bulunan diğer nesnelerin özellikleri ile karşılaştırılmakta ve bu karşılaştırmaya dayalı olarak da bu nesnenin ne olduğuna ilişkin çıkarımda bulunularak, karar verilmektedir. Bu aşamada anlamlandırma beynimizde saklamış olduğumuz bilgilere ve önceki öğrenme yaşantılarımıza dayalı olarak gerçekleştirildiği için yukarıdan aşağıya doğru işlemleme olarak adlandırılmıştır.

Herhangi bir uyarıcı şekil-zemin ilişkisi ilkesine göre şekil olarak belirlenip, fark edildikten sonra şeklin organize edilip, anlamlı bir bütüne dönüştürülmesi gerekmekte, bu süreçte de benzerlik, yakınlık, devamlılık, tamamlama ve basitlik gibi gruplama kuralları yada ilkeleri uygulanmaktadır.