DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 11

Sürdürülebilir Kalkınma: Sürdürülebilir kalkınma, 1987 Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu Raporu’nda, bugünün gereksinimlerini gelecek kuşakların gereksinimlerini giderme yeteneğini tehlikeye atmadan karşılamak biçiminde tanımlanmıştır. Bu tanımlamada vurgulanan, çevrenin giderek daha fazla bozulmasından daha çok doğal kaynakları koruyan ve bu eğilimi yaygınlaştıran politikalara dayalı yeni bir kalkınmadır. Söz konusu gelişmeler, ekonomik büyümeyi dizginleyerek çevre sorunlarının çözümü görüşünün dışında daha çok sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayanmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma kavramı ilk olarak BM’nin öncülüğünde hazırlanan Ortak Geleceğimiz başlıklı raporda yer almış, daha sonra gerek çevreciler gerekse hükümetler tarafından yoğun olarak kullanılmaya başlamıştır. Sürdürülebilir kalkınma en azından idealist düzeyde, fiziksel kaynakların azaltılması yerine yeniden çevrimlenmesi ve kirliliğin en az düzeyde tutulması anlamına gelmektedir. Sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı çeşitli eleştirilere maruz kalmış, daha çok zengin ülkelerin gereksinimlerine odaklandığı ve yoksul ülkelerin kendilerine özgü gereksinimlerini göz ardı ettiği öne sürülmüştür.  Bu kapsamda doğru cevap C'dir.

Modern kapitalizmin babası olarak görülen Adam Smith, Ulusların Zenginliği adlı kitabında günümüz Batı dünyasındaki ekonomik sistemin analizinde halâ kullanılan kapitalizmin dört temel özelliğini tanımlamıştır (Tischler, 2007: 402).

Ekonominin sözlük anlamı, insanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bütünü, iktisat olarak ifade edilmektedir.

Endüstri Devrimi: 18.yüzyılın ortalarında önce İngiltere’de ve ardından Kuzey Amerika’da gerçekleşmiştir. Endüstrileşmenin geniş kapsamlı, köklü sonuçları söz konusudur. Bunları kısaca şöyle sıralayabiliriz;
Endüstrileşme,
a. iş ve çalışmanın doğasını,
b. demografik değişimlere yol açması nedeniyle nüfusun niteliklerini,
c. insan ilişkilerini ve
d. toplumun değerlerini değiştirmiştir.

Yeni Ekolojik Paradigmanın temel özellikleri şunlardır;
• İnsan ayrıcalıklıdır ancak bununla birlikte insan, karşılıklı bağımlılık içinde olan çok sayıdaki canlıdan sadece biridir.
• İnsan ilişkileri ile insanın toplumsal yaşantısı, toplumsal ve kültürel güçlerin yanı sıra biyolojik ve fiziksel çevre tarafından da etkilenir.
• İnsan eylemlerine etkide bulunan biyolojik ve fiziksel çevre önem taşır.
• İnsanı üstün gören dünya görüşü kalkınmanın sürdürülmesinin sınırsızlığını ifade eder. Buna karşılık Yeni Ekolojik Paradigma, insanoğlunun buluş yeteneği ile bilim ve teknolojinin, termodinamiğin yasaları gibi ekolojik ilkeleri aşamayacağını; bundan dolayı insan toplumlarının büyümesinin kesin sınırları olduğunu öne sürer.

Psikoloji, doğa olaylarının insan davranışlarını nasıl etkilediğini ve insanın nasıl tepki verdiğini incelemek için genetik, fizik, kimya, biyoloji, yer bilimleri gibi bilim dallarının bulunduğu doğa bilimlerinden yararlanır. İnsanın öfke, kızgınlık, mutluluk gibi duyguları yaşarken vücudunda oluşan biyo-kimyasal değişiklikler biyoloji ve kimya biliminin, hareket ederken vücudunu doğru kullanabilmesi ve çevresini düzenleyebilmesi fizik biliminin, doğadaki oluşumların insan sağlığına etkileri astronomi ve yer biliminin bulgularıyla araştırılmaktadır. Bu nedenle psikoloji, biyokimyasal değişikliklerin insan davranışlarına etkilerini araştırırken doğa bilimlerinden faydalanır. Ayrıca davranışların ölçülmesi, araştırmalarda formülasyonların yapılması boyutunda matematik, istatistik gibi formal bilimlerden de faydalanır.

Psikolojinin amaçları şu şekilde verilebilir. Psikolojik araştırmaların ilk adımı sorunu tanımlamakla başlar. Psikolojinin ikinci amacı, insan davranışlarının nedenlerini açıklamaktır. Psikolojinin üçüncü hedefi ise tahmin etmek, geleceğe yönelik kesin tahminlerde bulunmaktır. Psikolojinin son amacı ise kontrol etmektir. Doğru cevap E'dir.

İnsan davranışlarını açıklamaya çalışırken psikoloji pek çok bilimden yaralanmak durumundadır. Psikolojinin yakından ilişkili olduğu bilimler tıp bilimleri, sosyal bilimler ve doğa bilimleri gibi temel bilimlerdir. Doğru cevap D'dir.

Psikolojinin başlangıcı genç bir filozof olan Wilhelm Wundt’un Almanya Leipzig’de 1879 yılında ilk psikoloji laboratuarını açmasıyla başlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yapısalcılık, içe bakış yöntemini test ederek, uygun bilimsel yöntemin kullanılmasını ve bilimsel bir çaba olarak psikolojinin oluşmasını sağlayarak ve sonraki psikolojik sistemlerin araştırılması için başlangıç noktası oluşturduğu için psikolojinin bu günlere gelmesinde oldukça önemli katkıları vardır. Doğru cevap A'dır.

Davranışsal yaklaşım, insan davranışlarının nedenlerini onların gözlenebilen eylemlerine bakarak açıklamaya çalışır. Doğru cevap C'dir.

Psikanalitik yaklaşım, insan davranışlarının kökeninin bastırılmışyaşantılar ve çatışmalar olduğunu savunmaktadır. Freud’un önderliğinde 1900’lü yılların baslarında gelişen psikanalitik yaklaşım, insan davranışlarının ve düşüncelerinin çoğunun bilinç dışı süreçler tarafından yönlendirildiğini iddia etmiştir. Doğru cevap B'dir.

Araştırmacılar psikolojinin ayrı bir bilim olması ile birlikte pek çok çalışma konusuyla çalışmışlar ve araştırma yapmışlardır. Genellikle insanı ve davranışlarını anlamak için insan ve hayvanlar, kalıtım ve çevre, bilinç ve bilinçdışı yaşantılar, normal ve anormal kavramı, yaşam dönemleri alanlarında kuramsal ve uygulamaya dönük bilgiler üretmişlerdir. Doğru cevap D'dir.

Bu dönemler, bebeklik, ilk çocukluk, son çocukluk, ergenlik, genç yetişkinlik, ileri yetişkinlik, yaşlılık olmak üzere yedi dönemden oluşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kültürler Arası Psikoloji

Farklı kültürlerde yaşayan insanların davranışlarını karşılaştırılar. Sosyal psikolojiye benzemekle birlikte karşılaştırmalı psikolojide farklı kültürlerin özellikleri karşılaştırılır. Doğu kültüründe ve batı kültüründe yetişmiş insanların özellikleri pek çok bakımdan farklılık göstermektedir. Doğu kültüründe yetişmiş bireyler daha çok davranışlarını aile gibi ait olduğu gruba göre belirlemekteyken batıkültürlerinde ise daha bireysel karar verebilmektedirler. Yine doğu ve batı kültürlerinde cinsiyet ayrımcılığı yaşanması, cinsiyet rollerinin farklılaşması kültürler arası psikolojinin inceleme alanına girmektedir. Doğru cevap C'dir.

Araştırmacıların, davranışların doğasını ve nedenlerini objektif olarak açıklayabilmeleri bilimsel yöntemler aracılığıyla gerçekleşmektedir. Psikolojide objektif bilgilere ulaşmak için üç bilimsel araştırma yöntemi kullanılır. Bunlar; gözlem, ilişkisel çalışmalar ve deneylerdir. Doğru cevap E'dir.

Psikoloji biliminin nihai amacı insanlığa yararlı olmaktır. Bu amaçla psikoloji, insan davranışlarını tanımlayarak, nedenlerini açıklayarak, geleceğe yönelik tahminlerde bulunarak ve kontrol ederek sorunlara çözüm bulmaya çalışmaktadır (Coon ve Mitterer, 2010).

Sosyal Bilimlerle İlişkisi Psikoloji, insanoğlunun davranışlarına, geçmişinden bugüne kadar etki eden, içinde yaşadığı toplumların, kültürlerin, coğrafi bölgelerin etkilerini araştırmak için antropoloji, eğitim, ekonomi, çevre bilimleri, tarih, politika ve sosyoloji gibi bilim dallarının yer aldığı sosyal bilimlerden yararlanır.