DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 17

Sosyoloji ile en yakın ilişkisi olan sosyal bilim kültürel antropolojidir. Doğru cevap E'dir.

Sosyolojik perspektif için gerekli temel kavramsallaştırmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir (Bilton vd.,2008: 5; An- dersen ve Taylor, 2010: 19);

Doğru cevap E'dir.

Sosyolojinin bilimsel olarak inceleme alanına giren konuları ya da başka bir ifade ile sosyolojik çözümlemenin alanlarını şöyle sıralayabiliriz;

Toplumsal örgütler

Sosyal psikoloji

Toplumsal değişme ve düzensizlikler.

Ekoloji.

Nüfus ve demografi.

Toplumsal teori ve grup teorisi.

Doğru cevap E'dir.

Sosyolojideki farklı kuramsal yaklaşımların kaynaklandığı üç büyük gelenekten söz edilebilir; işlevselcilik, çatışma kuramı ve sembolik etkileşim. Doğru cevap D'dir.

İlk dönemin önemli isimlerinden Saint-Simon (1760-1825) “endüstri toplumu” kavramını ilk ortaya atan düşünürdür. Doğru cevap C'dir.

İlk dönemin diğer bir özgün düşünürü ise ilk sosyoloji ders kitabı olan Sosyolojinin İlkelerini yazan Herbert Spencer’dır. Doğru cevap B'dir.

Durkheim’a göre üç tür intihar vardır. Bencil intiharlar, bireyin üyesi olduğu tolumsal yapı tarafından korunmamasından kaynaklanır. Özgeci intihar, toplumdan kopma so- nucu değil toplumla aşırı özdeşleşme sonucu ortaya çıkar. Anomik intihar ise toplumsal dönüşümler sonucunda bireylerin yaşam biçimleri ve değerlerinin altüst olması ile ortaya çıkar. Doğru cevap D'dir.

George Herbert Mead (1863-1931) tarafından geliştirilen sembolik etkileşimcilik insanların kendilerinin ve başkalarının davranışlarına yükledikleri anlamlara odaklanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Postmodern dünyanın en önemli yazarlarından olan Baudrillard elektronik medyanın insanların geçmişleri ile olan bağlarını yıkıma uğrattığını ve karmakarışık boş bir dünya yarattığını savunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

SOSYOLOJİNİN ORTAYA ÇIKIŞI
Toplumu konu edinen ve dünyanın farklı bölgelerinde geliştirilen çeşitli düşüncelerin varlığına karşın modern anlamda bir bilim dalı olarak sosyoloji, 19. yüzyılda Avrupa’daki özgün koşulların ürünü olarak ortaya çıkmıştır. On dokuzuncu yüzyılda endüstri devriminin ortaya çıkması ve siyasal, toplumsal çalkantıların yoğunlaşmasına kadar toplumu doğrudan bir inceleme nesnesi olarak görmek yaygınlaşmamıştır. Bilim olarak sosyolojinin kökenleri Aydınlanma ve Devrimler Çağı’na dayanmaktadır. 17. yüzyıldaki bilimsel keşiflerin ardından toplumsal yapıda hızlı değişimler yaşanmaya başlamıştır. 18. yüzyılda ABD, İngiltere ve Fransa’da yaşanan devrimler toplumsal yapıyı köklü biçimde dönüşüme uğratmıştır. r. Henri Saint-Simon (1760-1825) ve Auguste Comte (1798-1857) sosyoloji biliminin öncüleri olmuşlardır (Tischler, 2007: 12). Sosyoloji kavramı ilk olarak Auguste Comte tarafından 1838 yılında kullanılmıştır (Jenkins, 2010: 14). Saint-Simon sosyolojiden ‘‘insanın bilimi’’ ve ‘‘sosyal fizik’’ diye bahsederken, Comte, Saint-Simon’un ‘‘sosyal fizik’’olarak adlandırdığı bu alana sosyoloji adını vermiştir (Meriç, 1993: 20-21). Sosyoloji Latince üye, arkadaş, dost anlamındaki socius ile Yunanca bilim anlamındaki ‘‘logy’’ sözcüklerinden türetilmiştir (Marshall, 1999: 680). Societe (toplum) kelimesi 12. yüzyılda Fransızca’ya girmiş, bu sözcük ilerleyen dönemde İngilizceye Fransızcadan alınmış ancak 16. Yüzyılda social (toplumsal) anlamını taşıyan bir olgudan söz edilebilmiştir.

• Toplumsal yapı: Birlikte toplumu oluşturan toplumsal kurumlar ve toplumsal ilişkiler bütünü.
• Toplumsal kurumlar: Aile, din, ekonomi, evlilik, yönetim gibi belirli ve kabul
edilmiş amaçlara dönük kurulu ve organize toplumsal davranış sistemleri.
• Toplumsal değişme: Toplumsal yapıda, kurumlarda ve ilişkilerde yaşanan dönüşümler.
• Toplumsal etkileşim: İki ya da daha fazla insan arasındaki anlam atfedilen davranışlarla ortaya çıkan süreç.

KARL MARX: Sosyolojiye büyük etkisi olan ikinci klasik sosyolog Karl Marx’tır. Toplumsal değişmeye ilişkin kuramında ekonomiye öncelik vermiştir. Marx’a göre üretim araçları ve üretim ilişkilerinin oluşturduğu alt yapı; kültür, dil, din devlet, örf gibi unsurlardan oluşan üst yapıyı belirlemektedir. Başka bir deyişle bireylerin bilinçlerini maddi yaşamları belirlemektedir. Üretim biçimi kavramını geliştiren Marx, görüşlerinin merkezine sınıf analizini koymuştur. Güç toplumdaki sınıflar arasında eşitsiz biçimde dağılmaktadır ve ekonomik güç diğer güçlerin de temelidir. Marx’ın geliştirdiği diğer bir önemli kavram ise yabancılaşmadır. İşçilerin, emeklerinin ürünlerinden, birbirlerinden ve diğer sınıflardan uzaklaştırılmasını ifade eder. Sosyologlar yabancılaşmayı ekonomik bağlamın ötesinde daha geniş bir kapsamda kullanmışlardır.

Emile Durheim, Karl Marx, Max Weber klasik dönem, Talcott Parsons modern dönem, Saint-Simon ise ilk dönem sosyologları arasında yer alır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmiştir.

Bireyler belirli toplumsal rollerde bulunurlar. Eşitsizlik kaçınılmazdır ve toplumsal olarak işlevseldir. Toplumsal düzen uzlaşma ve kamu değerlerinden kaynaklanır. Toplumsal düzensizlik oluştuğunda toplum dengelenmeye gereksinim duyar. Topluma ilişkin muhafazakâr bir bakış açısıdır ve gruplar arasındaki güç farklılıklarını göz ardı eder.

Çatışma Kuramı 
Bireyler topluma bağımlıdırlar. Eşitsizlik sınırlı kaynaklar üzerindeki mücadelenin
ürünüdür. Toplumsal düzen güç ve zor ile sürdürülür. Kaynaklar için mücadele
eden bireylerin hareketliliği ile değişim oluşur.

Sembolik Etkileşim: Bireyler ve toplum karşılıklı olarak birbirine bağımlıdır. Eşitsizlik sembollerin önemi ile sergilenir. Toplumsal düzen, toplumsal
normlara bağlılık toplumsal etkileşim yoluyla sürdürülür. Değişmekte olan toplumsal ilişkiler setinden ve yeni anlam sistemlerinin yaratımından değişim evrilir.

Etkileşimcilik: Bireylerin toplumsal dünyayı nasıl anlamlandırdıkları ve yorumladıkları üzerine odaklanan bu yaklaşıma göre eğitim sistemi, aile, siyasi sistem ve bütün toplumsal kurumlar insanların birbiri ile etkileşimleri sonucunda oluşturulur, yaşatılır ve değiştirilir. Yaklaşım Mead, Garfinkel, Goffman vd. tarafından geliştirilmiştir.

İşlevselcilik: İşlevselcilik Yaklaşımının kökenleri Durkheim’ın çalışmalarına dayanmaktadır. Yapısal işlevselcilik olarak da adlandırılan bu yaklaşım Durkheim’ın yanı sıra Spencer, Parsons ve Merton gibi otoritelerin görüşleri çerçevesinde geliştirilmiştir. Bu yaklaşıma göre, toplum tıpkı biyolojik bir organizma gibi normal koşullarda denge konumunda ve istikrar içinde bulunur

Weber’in sosyolojiye yaptığı önemli katkılardan biri de egemenlik türleri sınıflandırmasıdır. Weber’e göre, akılcı, geleneksel ve karizmatik olmak üzere üç egemenlik türü söz konusudur (Aron, 1994: 385); Vergi memuruna itaat konusunda olduğu gibi, akılcı egemenlik uygular (Bu itaat bireylere değil meşru emirlere, yorumcularına ve uygulayıcılarınadır. Geleneksel egemenlik ise modern toplumlarda çok az görülmektedir. Geleneksel egemenlik sahibi olan bir kralın meşruluğu uzun bir geçmişe dayanır. Günümüzdeki krallıklar daha çok semboliktir. Karizmatik liderlikte ise, Lenin, Hitler ya da De Gaulle örneklerinde olduğu gibi, önder olağanüstüdür, onlara gösterilen bağlılık da öyledir.