DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

B şıkkı dışındaki tüm şıklar başımıza gelen olaylar temel alınarak oluşturulan yaklaşımlardır.

Hans Selye, Canon’un görüşlerine bezer bir biçimde fizyolojik reaksiyonları incelemiş ve bugün hâlen geçerliliğini koruyan genel adaptasyon (uyum) sendromunu ortaya koymuştur. Fareler üzerinde çalışan Selye, onların açlık, soğuk gibi stres verici durumlar karşısındaki tepkilerini incelemiş ve stresli
durumlarla karşılaşan organizmanın üç aşamadan geçtiğini belirlemiştir.

C şıkkı, adaptasyon sendromuna ilişkin terimlerdir. (S. 135)

Hans Selye, Canon’un görüşlerine bezer bir biçimde fizyolojik reaksiyonları incelemiş ve bugün hâlen geçerliliğini koruyan genel adaptasyon (uyum) sendromunu ortaya koymuştur. Fareler üzerinde çalışan Selye, onların açlık, soğuk gibi stres verici durumlar karşısındaki tepkilerini incelemiş ve stresli durumlarla karşılaşan organizmanın üç aşamadan geçtiğini belirlemiştir. İlk aşama alarm aşamasıdır. Bu aşamada organizma tehdide karşı harekete geç-mek için hazırlanır ve savaş-kaç tepkisi verir. Eğer stres devam ederse organizma direnme aşamasına geçer. Bu aşamada organizma devam eden stresörle (stres verici durumla) savaşır ve onu yenmeye çalışır. Bu esnada çok büyük enerji harcar. Organizma, söz konusu tehdidin üstesinden gelemezse üçüncü aşama olan tükenme aşaması ortaya çıkar. Bu aşamada devam eden stres organizmada enfeksiyonlar, ülser, bağışıklık siteminin zayıflaması gibi hastalıklara hatta ölüme yol açabilir. Diğer yandan bu bakış açısı araştırmacılar tarafından sadece fizyolojik faktörlerin ele alınması, psikolojik faktörlerin, kişiliğin, bireyin strese ilişkin değerlendirmelerinin dikkate alınmadığı gerekçesiyle eleştirilmiştir.

Önceleri iyimserlik nispeten kalıcı bir kişilik özelliği olarak ele alınırken Seligman (2007) tarafından ortaya atılan “öğrenilmiş iyimserlik” kavramı ile iyimserlik, açıklama (yükleme) biçimi olarak ele alınmaktadır. Bu bakış açısına göre, iyimserlik
insanların olaylara ilişkin yaptıkları açıklamalarla ilişkilidir ve sonradan öğrenilebilir.

Ruminasyon; kalıcı, yineleyen, kişinin kendine odaklandığı bir durumdur ve kişi, problemlerin yarattığı olumsuz sonuçları, duyguları analiz ederek çok uzun
zaman harcar ve defalarca aynı problemleri düşünmek kişiyi daha da olumsuz bir hâle getirir.

Diğer şıklar, diğer savunma mekanizmalarının tanımıdır. (Özdeşim kurma, yansıtma, bastırma, karşıt tepki geliştirme)

Bu tanım yüceltme savunma mekanizmasını anlatmaktadır.

Başa çıkma süreçleri durumlara ilişkin tepkilerdir, savunma mekanizmaları ise insanların göreli olarak kalıcı eğilimlerdir.

Bir insan iki çekici alternatif içeren bir durumda birini seçmek durumunda kalırsa yaklaşma-yaklaşma çatışması yaşar. Örneğin, çok sevdiğimiz bir arkadaşımızla buluşmak ya da çok istediğimiz bir filmi seyretmeye gitme alternatifleri arasında çatışma yaşama gibi. Bir kişi hem olumlu hem de olumsuz özellikleri içeren tek bir durumla başa çıkmak durumunda kalıyorsa yaklaşma-kaçınma çatışması yaşayacaktır. Yani kişi aynı hedefle ilgili hem çekilme hem de itilme hissedecektir. Örneğin, hoşlandığınız bir insanla samimi olmak istemek ancak bir taraftan da onun tarafından reddedilmekten çekinmek gibi. Kaçınma-kaçınma çatışması ise iki alternatifin de eşit derecede olumsuz sonuçlarla ilişkili olma durumudur.

Rekabet: Girişkenliğin yüksek, işbirliğinin düşük olduğu stildir. Bu stilde birey kendi ilgi ve ihtiyaçlarını diğer tarafın kaybetmesi pahasına ilk sıraya koyar.

Ortak çalışma: Yüksek düzeyde işbirliği ve girişkenliğin birlikte kullanılmasını içerir. Oldukça zaman, enerji ve bağlılık gerektiren bir stildir.

Kaçınma: Bir taraf ya da iki taraf için düşük düzeyde işbirliği ve düşük düzeyde girişkenliği içerir. Zaman kazandırma ve sakinleşmeye olanak tanıma gibi yararları vardır. Ancak çatışma ile başa çıkmada kalıcı bir yöntem olarak kullanıldığında yıkıcıdır.

Uzlaşma: İşbirliği ve girişkenliğin karşılıklı kabul edilebilir bir çözüm için orta düzeyde kullanılmasıdır. Bu noktada çatışmanın her iki tarafı da kendi ihtiyaçlarını bir miktar karşılar. Özellikle zamanın sınırlı olduğu ve kısa vadeli çözümler istendiğinde işlevseldir.

Stres konusunda zihin ve beden arasındaki etkileşimin incelenmesi
konusunda Walter Canon  öncülük yapmıştır.

Canon, organizma bir tehditle karşılaştığı zaman sempatik sinir sistemi aktivitesinde artma, merkezi sinir sisteminin uyarılmasında ve iskelet -kas sisteminin aktivitesinde artma gibi organizmada bazı fizyolojik değişiklikler olduğunu ortaya koymuştur

Hans Selye, Canon’un görüşlerine bezer bir biçimde fizyolojik reaksiyonları incelemiş ve bugün hâlen geçerliliğini koruyan genel adaptasyon (uyum)
sendromunu ortaya koymuştur.

Selye’nin ortaya koyduğu genel adaptasyon sendromundaki üç aşama alarm, direnme ve tükenmedir.

Holmes ve Rahe tarafından büyük yaşam olaylarına ilişkin sosyal yeniden
uyum ölçeği isimli bir değerlendirme listesi geliştirilmiş ve
söz konusu ölçeğe dayanarak birçok çalışma yapılmıştır.

Lazarus ve Folkman (1987), stresi bireylerin başlarına gelen dışsal olaylar temelinde ele almaktan ziyade, kişi ve çevre arasındaki ilişki bağlamında tanımlamışlardır

Strese ilişkin transaksiyonel modelde araştırmacılar iki faktörün belirleyici olduğunu ortaya koymuşlardır: Bilişsel değerlendirme ve Başa çıkma.

Lazarus ve Folkman (1987), Lazarus (1990,1993)
stresle başa çıkma konusunda problem odaklı ve
duygu odaklı başa çıkma stratejilerini aktarmaktadırlar.

Eğer stresör, kişi tarafından kontrol
edilebilir olarak algılanırsa problem odaklı; kontrol edilemez olarak algılanırsa duygu odaklı stratejiler tercih edilir.

Ruminasyon
Olumsuz fikirlerin sürekli tekrarlanmasıdır.