DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

Davranış potansiyelinde yaşantı sonucu ortaya çıkan kalıcı davranış değişikliğine Öğrenme adı verilir.

Tüm davranışların koşullanmalar yoluyla elde edildiğini öne süren kuramsal yaklaşım Davranışçı Öğrenme Yaklaşımıdır.

Soğuk havada titremek içten gelen bir davranıştır. Doğuştan bizde olan bir davranış şeklidir.

Bir dış uyarıcı tarafından düzenli olarak başlatılan doğuştan gelmiş refleks koşulsuz tepki olarak tanımlanmaktadır.

Bir davranış, canlı üzerindeki etkisine bağlı olarak işlem görmektedir. Bu doğrultuda davranışın dört olası sonucu Olumlu Pekiştirme, Olumsuz Pekiştirme, I.tip ceza ve II.tip cezadır.

Bireyin sonradan gerektiğinde kullanmak üzere bilgileri zihnine kaydederek ve saklaması model olma sürecindeki bilgiyi saklama basamağıdır.

Soruda bahsedilen yaklaşım Bilişsel yaklaşımdır.

Başarısız olunduğunda aniden başka bir yol denemek İçgörüsel öğrenmenin aşamalarından birisidir. Dolayısıyla E şıkkı yanlıştır.

Öğrenmenin nasıl gerçekleştiğine ilişkinçalışmalar da bu konuya değişik bakış açılarından yaklaşırlar. Bu yaklaşımlar temel olarak üç grupta ele alınabilir:
1. Davranışçı öğrenme yaklaşımı: Gözlenen davranış üzerine odaklanır.
2. Sosyal öğrenme yaklaşımı: İnsanların grup etkileşimi içinde öğrendiğini ifade eder.
3. Bilişsel öğrenme yaklaşımı: Öğrenmenin bilişsel/ nörolojik bir süreç olduğunu savunur

İlk davranışçının John Locke (1632-1704) olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Locke, insanın dünyaya boş bir levha (Tabula rasa) gibi geldiğini ve çevre tarafından üzerine ne yazılırsa o olduğunu söylemiştir.

Tolman: Gizil Öğrenme Kuramı Edward Tolman (1886-1959), fareler ve labirentler kullanarak yaptığı deneyler nedeniyle davranışçılara yakın görülmekle birlikte, yorumları açısından bilişsel kuramcıdır. Tolman’a göre farenin labirentte yolunu bulması basit zincirleme uyaran tepki bağlantıları kurmakla değil, bilişsel süreçleryoluyla gerçekleşir. Fare, labirentin alan haritasını geliştirir, davranışı ile amacı arasında bir bağ kurar, uyarıcıların anlamını kavrar, beklentiler doğrultusunda hipotezler geliştirir. Bu işaret uyarıcıları sayesinde fare, labirentin “bilişsel harita”sını zihninde oluşturur. Tolman’a göre en basit öğrenme bile karmaşık değişkenlerin bir araya gelmesinin sonucudur. Değişkenlerden biri de bireysel farklılıklardır. Kalıtım, yaş, geçmiş öğrenmeler ve bireyin o andaki fizyolojik koşulları öğrenmeyi önemli ölçüde etkiler.

1. Dikkat etme: Birey gözlediği kişinin, yani modelin davranışlarına ve sonuçlarına dikkat eder. Bu öğrenmeyi başlatan en önemli basamaktır.
2. Bilgiyi saklama: Birey sonradan gerektiğinde kullanmak üzere bunları zihnine kaydeder ve saklar.
3. Davranış oluşturma: Öğrenilen bilgi gerektiğinde performansa dönüşür. Ancak bireyin kimi psikomotor becerileri yeterli değilse davranış ortaya çıkmaz.
4. Güdülenme veya pekiştirme: Modelin davranışının pekiştirilmiş olması bireyin bu davranışı tekrar etme olasılığını arttıracaktır (Smith ve Lusterman, 1979).
5. Modelin özellikleri: Davranışının sonucunun yanı sıra modelin özellikleri de gözlem ve taklit yoluyla öğrenmeyi etkilemektedir. Modelin özelliklerinin bireyin özelliklerine benzemesi taklit davranışını arttırmaktadır. Ancak bireyin pozisyonundan daha yüksek statüde ve daha güçlü modelin taklit edilme olasılığı çok daha yüksektir.

Bu öğrenmenin aşamaları şu şekilde ifade edilebilir:
1. Gelişigüzel değil, problemin temel noktalarına odaklanan araştırma ve inceleme.

Köklerini geleneksel davranışçı yaklaşımdan almakla birlikte sosyal öğrenme kuramı doğrudan pekiştirmenin tüm öğrenmeleri açıklayamayacağı görüşündedir. Bu yaklaşımın en önemli temsilcisi olan Bandura, gözlem ve taklit yoluyla davranışların öğrenildiğini savunmaktadır.

Belli bir durumda tatmin edici bir sonucun izlediği tepki yinelenir

Bir davranış, canlı üzerindeki etkisine bağlı olarak işlem görmektedir. Bu doğrultuda davranışın dört olası sonucu olabilir:
1. Olumlu pekiştirme: Davranış yapılır, ortaya olumlu bir durum çıkar. Bu davranışın tekrar olasılığını arttırır. Çocuğun harçlığının arttırılması olumlu pekiştirmedir. Bu sonucu getiren davranış yine yapılacaktır.

Pekiştirme tarifeleri ikiye ayrılır:
1. Sürekli pekiştirme: İstenen davranış her ortaya çıktığında pekiştirme alınmasıdır. Bu tarifede canlı, davranışı pekiştirme aldığı sürece gerçekleştirecek ve pekiştirme kesildiğinde çok kısa sürede sönme ortaya çıkacaktır.
2. Aralıklı pekiştirme: Aralıklı pekiştirmeyle elde edilen davranışlar sönmeye daha dirençlidir. Aralıklı pekiştirme oran ve zaman aralıklı olmak üzere sabit ve değişken bazda uygulanabilir. Böylece aralıklı pekiştirme dörde ayrılır:

Aralıklı pekiştirme:

Aralıklı pekiştirmeyle elde edilen davranışlar sönmeye daha dirençlidir.
Aralıklı pekiştirme oran ve zaman aralıklı olmak üzere sabit ve değişken bazda uygulanabilir. Böylece aralıklı pekiştirme dörde ayrılır:

-Sabit zaman aralıklı pekiştirme

-Değişken zaman aralıklı pekiştirme

-Sabit oranlı pekiştirme

-Değişken oran aralıklı pekiştirme

Üzerinde tam olarak uzlaşılmış tek bir tanımı olmamakla birlikte öğrenme, davranış potansiyelinde yaşantı sonucu ortaya çıkan görece kalıcı değişikliğe verilen isimdir. Davranış ile kastedilen insanın her türlü etkinlikleridir. Ancak doğuştan gelen refleksler, içgüdüsel tepkiler, uyku durumu, yorgunluk, koma durumu, kimi ilaçlar ve içkilerin etkisi altındaki davranış değişiklikleri öğrenme olarak kabul edilmez.

Koşulsuz Tepki; Bir dış uyarıcı tarafından düzenli olarak başlatılan doğuştan gelmiş reflekstir.