DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

İlgili uyaranlar arasındaki farkları algılamaya ayırt etme denir. Farklı tonlardaki zillere koşullu tepki veren köpeğin bir süre sonra sadece ardından et tozu gelen zil sesine tepki vermesi ayırt etmedir. Köpek, bu ses tonunun diğerlerinden farkını anlayıp yalnızca bu uyarana tepki vermeye başlamıştır. Bir tepki önce genellenir ancak daha sonra ayırt etme gerekli hâle gelebilir.Cevap D'dir.

Edvin Ray Guthrie kuramını Watson’un “en son ve en sık tepki öğrenilir” ilkesinin üzerine inşa etmiştir. Ancak Guthrie’nin kuramına göre öğrenme, “tek deneme”de tamamlanır. Bu kuramın temel ilkesi zaman olarak yakın uyarıcıların öğrenildiği biçimindedir. Aristoteles’ten bu yana iki olay zaman ve zemin içinde birbirine yakın bir şekilde gerçekleşirse aralarında bir ilişki olduğu düşünülür. Bir uyaran ve tepkinin yan yana gelmesi öğrenme için yeterlidir. Guthrie’ye göre ödül, öğrenmeye mekanik bir düzen dışında hiçbir katkıda bulunmaz. Doğru cevap B'dir.

Edward L.Thorndike (1874-1949), pekiştirme ve uyum mekanizmaları arasındaki ilişkiyi keşfeden ilk psikologtur ve ünlü etki kanununun yaratıcısıdır. Hayvanlarda da insanlarda da öğrenmenin “deneme-yanılma” ya da sonradan verdiği isimle “seçme-birleştirme” süreciyle gerçekleştiğini söylemiştir. Doğru cevap A'dır.

Belli bir uyaran tarafından başlatılmayan tepkiler de vardır: Dikiş dikmek, resim yapmak, caddenin karşısına geçmek gibi... Bunlar istemli davranışlardır. Bu davranışların sıklık ve gücü, onları takip eden olaya göre değişiklik gösterir. Skinner, bu tepkilere “edim” adını vermektedir.

Model alma yoluyla öğrenme, çocuğun yaşamının tüm alanlarında güçlü bir etkiye sahiptir. Onun yaşamında anne-baba kuşkusuz en önemli yere sahiptir. İnsanlar da model almanın gücünü sezgisel olarak bilirler ve çocuklarına “yaptığımı değil, söylediğimi yap” derler. Gene de gerçek şudur ki çocuklar anne-babalarının söylediklerini değil, yaptıklarını yaparlar. Örneğin, çocuğuna sigara içmenin kötülüğünü anlatan bir anne-babanın çocuğu büyük olasılıkla yetişkinliğinde sigara içecektir.

Wertheimer davranışın birimlerini ayrı ayrı incelemenin insan davranışını anlamada yetersiz olduğunu fark etti. Görüşünü en iyi ifade eden Almanca bir kelimeydi: “Gestalt”. Gestalt “organize bir bütün” anlamına geliyordu. Wertheimer ve ondan sonra gelen Gestalt psikologları, duyu organlarının beyne bilgi parçaları getirdiğini, beynin bunları toplayıp düzenleyerek bir anlam yüklediğini savundular. Bir başka ifadeyle bütün, daima parçalarından daha fazlasını ifade ediyordu. Yanıt D’dir.

En basit öğrenme bile karmaşık değişkenlerin bir araya gelmesinin sonucu olduğunu öne süren ve gizil öğrenme çalışmasıyla tanınan bilim insanı Edward Tolman'dır. Doğru cevap C'dir.

İlk davranışçının John Locke (1632-1704) olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.  Davranışçılık Tüm davranışların koşullanmalar yoluyla elde edildiğini öne süren bir kuramsal yaklaşımdır. Koşullanma, çevre ile etkileşim sonucu ortaya çıkar. Davranışçılar, çevredeki uyaranlara yönelik tepkilerimizin davranışlarımızı biçimlendirdiğine inanır. Biliş kuramcılarına göre tüm davranışlar amaçlıdır. Davranış, kişinin çevresini algılamasına ve amaçları doğrultusunda yorumlamasına bağlıdır.

Ivan Petroviç Pavlov (1849-1936), Rus bir hekim ve fizyologdur. Sindirim sistemi salgılarını incelemek üzere başladığı çalışmalarında 1904 yılında Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü almıştır. Bu çalışma sırasında köpeklere et tozu verildiğinde mide ve
tükürük bezlerine kesi yapılarak konulmuş tüplere akan sindirim salgılarını ölçmüş, ancak bir gün köpeklerin sadece önlerine et tozu konulduğunda
değil, eti getiren görevlinin ayak seslerini duyduklarında da tükürük salgısı verdiklerini farketmiştir. Böylece Pavlov, yeni bir şeyle karşı karşıya olduğunu anlamış ve bu yeni durumla o kadar ilgilenmiştir ki dikkatini yiyeceklere verilen tükürük salgısını ölçmek gibi bir uğraştan öğrenme gibi karmaşık bir olguya çevirmiştir

Pavlov-Klasik Koşullanma,Guthrie-Bitişiklik İlkesi,Skinner- Bilimsel Koşullanma Kuramı, Thorndike-Deneme Yanılma Yoluyla Öğrenme doğruyken Bandura-  Gözlem ve taklit yoluyla öğrenme kuramını savunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Koşulsuz uyaran: Hiçbir öğrenmeye gerek olmadan doğal olarak koşulsuz tepkiyi harekete geçiren uyarandır. Örneğin et tozu, köpeğin tükürük salgısı vermesine neden olan doğal bir uyarıcıdır.

Edvin Ray Guthrie (1886-1959), kuramını Watson’un “en son ve en sık tepki öğrenilir” ilkesinin üzerine inşa etmiştir.

Organizmanın biyolojik ihtiyaçları için doğrudan kullanabileceği pekiştirmeler (su ve
yiyecek gibi...) “Birincil Pekiştirme” olarak
adlandırılırken bunlara dolaylı olarak bağlantılanmış olanlar (para gibi...) “İkincil Pekiştirme” adını alırlar.

Thorndike çalışmaları sonunda üç temel kanunun olduğunu öne sürmüştür bunlardan biri olan Tekrar kanunu, elde edilen uyaran-tepki bağlarının kalıcı olması bunların kullanılmasına bağlıdır. Ancak tekrar kanunu, etki kanunu ile birlikte anlam kazanır. Bir başka ifadeyle öğrenmeyi güçlendirecek olan uyaran-tepki bağının basitçe tekrarı değil, tepkiden sonra ödülün alınmasıdır. Sonunda ödül alınmayan tepki ne denli tekrarlanırsa
tekrarlansın öğrenme gerçekleşmeyecektir. Örneğin, notla değerlendirilmeyen bir konuyu öğrenci büyük olasılıkla pek çok kez okusa da çabucak unutacaktır.

Albert Bandura (1925-....); çivi çakmak, yemek yemek, çorap giymek, resim yapmak, çamaşır yıkamak gibi sayısız davranışı bize kimsenin özel olarak öğretmediğini, bunların sadece çevreyi gözleyerek ve diğer insanların davranışlarının sonucuna göre taklit edilerek öğrenildiğini savunmaktadır. Bu öğrenme kuramı klasik ve edimsel
koşullanmadan farklıdır. Bu kuramların her ikisinde de gözlenen davranışın çevredeki uyaran ya da sonuçlarla ilişkisi üzerinde durulur. Organizmanın içinde olup bitenler dikkate alınmaz.

Bu öğrenme kuramında şu süreçler yürürlüktedir: Dikkat etme: Birey gözlediği kişinin, yani modelin davranışlarına ve sonuçlarına dikkat eder. Bu öğrenmeyi başlatan en önemli basamaktır.Davranış oluşturma: Öğrenilen bilgi gerektiğinde performansa dönüşür. Ancak bireyin kimi psikomotor becerileri yeterli değilse davranış ortaya çıkmaz.Modelin özellikleri: Davranışının sonucunun yanı sıra modelin özellikleri de gözlem ve taklit yoluyla öğrenmeyi etkilemektedir. Güdülenme veya pekiştirme: Modelin davranışının pekiştirilmiş olması bireyin bu davranışı tekrar etme olasılığını arttıracaktır. Sabit oranlı pekiştirme ise Skinner’a göre davranış, pekiştirme biçimleri
kullanılarak öngörülebilinir

Doğru cevap C'dir. Diğer şıklar bilişsel öğrenme yaklaşımının savunduğu düşüncelerdir.