DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

Koşullanma koşullu uyaran ile koşulsuz uyaranın tekrar edilen birlikteliği sonrasında koşullu tepkinin ortaya çıkmasıdır. Buna göre koşullanmanın ortaya çıkmasında koşullu uyaran, koşulsuz uyaran ve koşulluk tepkiden söz edilebilir. Doğru cevap E'dir.

Guthrie, kuramını Watson’un “en son ve en sık tepki öğrenilir” ilkesinin üzerine inşa etmiştir.Bitişiklik ilkesine göre önceleri bir tepkiye neden olmayan bir uyaran belki de kazara bir tepkiyle aynı anda gerçekleşirse bu uyaran- tepki bağı öğrenilir. Belli bir tepkinin izlediği uyaran veya uyaran grubu yeniden ortaya çıktığında aynı tepkiyi oluşturma eğilimindedir. Böylece uyaran-tepki bağı tek denemede tam gücünü kazanır. Guthrie, bitişiklik ilkesinin istenmeyen davranışları değiştirme amacıyla kullanılabileceği yordama, eşik ve zıt tepkiler olmak üzere üç yöntem önermiştir. Bunların her biri eski uyaranın varlığında yeni davranışların ortaya çıkmasını sağlamaktadır.Köpekten korkan bir çocuğun korku davranışını düzeltmek için çocuk sevdiği bir yemeği yerken bir köpeğin yaklaştırılması ve hayvan ve sevilen yiyecek arasında bir bağ kurulmasını sağlanması durumu zıt tepkiler yöntemi ile ilişkilidir. Doğru cevap C'dir.

Olumsuz pekiştirmede davranışın sergilenmesi sonucunda ortamdaki olumsuz durum ortadan kalkar. Böylece davranışın tekrar olasılığı artar. Sürücünün emniyet kemeri ikaz sesi çalmaya başladığında emniyet kemerini takması ve ikaz sessinin sona ermesi ve sürücünün bunu ilerleyen zamanlarda tekrar etme olasılığını arttırması olumsuz pekiştirmeye örnek olarak verişebilir. Doğru cevap B'dir.

Guthrie-bitişiklik ilkesi; Tolman - gizil öğrenme kuramı; Köhler - içgörüsel öğrenme ve Thorndike ise deneme yanılma yoluyla öğrenme kuramını temsil etmektedir. Buna göre I ve IV maddelerdeki eşleştirmeler doğrudur. Doğru cevap C'dir.

Değişken oran aralıklı pekiştirmede kaç tane davranışa pekiştirme verileceği belli değildir.  Sınavda en yüksek not olan öğrenci sinema bileti ile ödüllendirme örneği değişken oranlı aralıklı pekiştirme uygulanmaktadır.Doğru cevap B'dir.

İçgörüsel öğrenmenin aşamaları sırasıyla; (1) gelişigüzel değil, problemin temel noktalarına odaklanan araştırma ve inceleme, (2)tereddüt, duraklama, yoğunlaşan dikkat, (3) akıllıca seçilmiş, tahmine dayalı birkaç deneme-yanılma davranışı, (4) başarılı olmayan bir çabanın ardından aniden bambaşka bir yol deneme, dikkati yoğunlaştırma, devam etme ve (5) ansızın doğrudan ve açık biçimde problemin kritik noktasını kavrama ve problemi çözme, bir başka deyişle içgörü kazanmadır. Buna göre aşamaların doğru olarak sıralanışı II-I-V-IV-III şeklindedir. Doğru cevap E'dir.

Çevreden gelen uyarıcılar ilk olarak bireyin duyu organlarına gelir ve duyu sinirleri gelen mesajı beyne iletir. Bilgi burada çok kısa süre kalarak “duyusal kayıt” adı verilen bir işleme girer ve hemen silinir. Beynin duyusal kayıt kapasitesi ise sınırsızdır. Doğru cevap E'dir.

Bilgi, uzun süreli bellekte anısal, anlamsal ve işlemsel bilgi olarak depolanır. Doğru cevap D'dir.

Üzerinde tam olarak uzlaşılmış tek bir tanımı olmamakla birlikte öğrenme, bir organizmanın davranış ya da yetenek- lerinde nispeten kalıcı değişim üreten deneyim sürecidir.

Öğrenmeden farklı olarak istemli ve bilinçli olarak değil de otomatik olarak gerçekleştirilen davranışlar refleksleri oluşturmaktadır. İç organların çalışması ve refleksler aracılığıyla ihtiyaçların karşılanması ve böylece yaşamın sürmesi amacına hizmet ederler. Örneğin soğuk bir havada titremeye başlarız ve tüylerimiz dikleşir. Kaslardaki bu hareket doğuştan bize yüklenmiş otomatik bir tepkidir ve amacı derimizin dış yüzeyini azaltarak ısı kaybını en aza indirerek iç dengenin (homeostasis) bozulmasını engellemektir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Öğrenme ve güdülenme birbirinden ayrılması güç karmaşık yollarla etkileşirler.

Öğrenmeyi davranış kazanma olarak tanımlarsak, bizi davranışa iten nedenin de güdüler olduğunu söyleyebiliriz. Organizmada eksikliği olan herhangi bir şey ihtiyaç adını alır. İhtiyacın düzeyi arttığında varlığını bize hissettirir ve dürtü adını alır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Öğrenmenin nasıl gerçekleştiğine ilişkin çalışmalar da bu konuya değişik bakış açılarından yaklaşırlar. Bu yaklaşımlar temel olarak üç grupta ele alınabilir:

Davranışçı öğrenme yaklaşımı: Gözlenen davranış üzerine odaklanır.

Sosyal öğrenme yaklaşımı: İnsanların grup etkileşimi içinde öğrendiğini ifade eder.

Bilişsel öğrenme yaklaşımı: Öğrenmenin bilişsel/ nörolojik bir süreç olduğunu savunur.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Davranışçılık, düşünme, hissetme veya bilme ile değil nesnel ve gözlenebilen davranış ile ilgilenir. Tüm davranışçı kuramlar, öğrenme sürecini açıklamak için “uyaran-tepki” mekanizmasının değişik versiyonlarını kullanırlar.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Hiçbir öğrenmeye gerek olmadan doğal olarak koşulsuz tepkiyi harekete geçiren uyaran koşulsuz uyarandır. Örneğin et tozu, köpeğin tükürük salgısı vermesine neden olan doğal bir uyarıcıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Thorndike çalışmaları sonunda üç temel kanunun olduğunu öne sürmüştür:

1. Hazıroluşçuluk kanunu: Eğer bir organizma, belli bir konuda tepki vermeye hazırsa öğrenme kolay olacaktır. Ancak bu tepkiye hazır olmayan bir organizma öğrenmeye zorlanırsa sorun çıkacaktır.

2. Tekrar kanunu: Elde edilen uyaran-tepki bağlarının kalıcı olması bunların kullanılmasına bağlıdır. Ancak tekrar kanunu, etki kanunu ile birlikte anlam kazanır.

3. Etki kanunu: Etki kanununa göre, eğer bir davranışı tatmin edici bir sonuç (ödül) izliyorsa o davranış öğrenilir ve güçlenir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

İnsanların grup ortamında sosyal etkileşim içerisinde öğrendiğini ifade eden yaklaşım, sosyal öğrenme yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın temsilcilerinden Albert Bandura insanların diğerlerini gözleyerek ve diğer insanların davranışlarının sonucuna göre taklit edilerek öğrenildiğini savunmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Model alma yoluyla öğrenme kuramında şu süreçler yürürlüktedir:

Dikkat etme: Birey gözlediği kişinin, yani modelin davranışlarına ve sonuçlarına dikkat eder. 

Bilgiyi saklama: Birey sonradan gerektiğinde kullanmak üzere bunları zihnine kaydeder ve saklar.

Davranış oluşturma: Öğrenilen bilgi gerektiğinde performansa dönüşür.

Güdülenme veya pekiştirme: Modelin davranışının pekiştirilmiş olması bireyin bu davranışı tekrar etme olasılığını arttıracaktır.

Modelin özellikleri: Davranışının sonucunun yanı sıra modelin özellikleri de gözlem ve taklit yoluyla öğrenmeyi etkilemektedir. Modelin özelliklerinin bireyin özelliklerine benzemesi taklit davranışını arttırmaktadır. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

Öğrenildiği hâlde bireyin davranışlarında görülmeyen ancak teşvik edici bir ortamda ortaya çıkan davranışlar "gizil öğrenme" olarak tanımlanmaktadır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Davranışçı öğrenme yaklaşımı: Gözlenen davranış üzerine odaklanır. Sosyal öğrenme yaklaşımı, İnsanların grup etkileşimi içinde öğrendiğini ifade eder. Bilişsel öğrenme yaklaşımı ise öğrenmenin bilişsel/ nörolojik bir süreç olduğunu savunur. Yanıt B’dir.

Koşullu ve koşulsuz uyaranın birlikte verilmesine pekiştirme denir. Koşullu uyaran- koşullu tepki bağını kurmak için koşullu ve koşulsuz uyaran arasındaki bağı canlı tutmak gerekir. Bir başka ifadeyle koşullu uyarandan (zil) sonra koşulsuz uyaranın (et tozu) verilmesi zaman zaman yinelenmelidir. Öğrenmeyi sağlayan da budur. Cevap E'dir.