DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

Eysenck, son zamanlarda zekâ çalışmaları ve bilişsel psikoloji arasında köprü kurulmaya çalışıldığından bahsetmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bilişsel sistemin önemli yapı taşlarından biri olan kavramlar; tüm nesne, canlı ve olayları gruplandırarak, devasa bir dünyayı zihinde temsil etme olanağı vermektedir. Doğru cevap A'dır.

İyi örnek modelinde, bazı psikologlar insanların, kavramları prototip gibi soyut yapılarla değil, gerçek yaşantıda o kavrama dair pek çok örneği görmekle geliştirdiklerine inanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Rosch, en doğal görünen kavramların bile bellekte bir özellikler listesi hâlinde saklanmadığını öne sürmüş ve bunun yerine kavramların prototipler aracılığıyla oluşturulduğunu iddia etmiştir. Doğru cevap B'dir.

Anagram, bir sözcükteki harflerin karıştırılmasıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Algoritmalar, bir problemin olası tüm çözümlerinin gözönüne alındığı sistematik bir yaklaşımı temsil eder. Algoritmaların kullanımına başka bir örnek anagramlar olabilir. Anagram, bir sözcükteki harflerin karıştırılmasıdır. Örneğin, “ugdyu”, “duygu” sözcüğünün anagramıdır. Bazı anagram problemlerinde, anagramdan kaç tane sözcük türetilebileceği sorulur. Örneğin “şheryie” gibi bir anagramdan kaç sözcük türetileceğini bulmak için sistematik olarak tüm olasılıkları deneyebilirsiniz.

Kestirmeler, problemi en etkili çözme stratejileri değildir. Ama işe yaradıklarında diğer stratejilerden daha hızlı çözüm üretilmesini sağlamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Uzmanlığın problem çözümünü nasıl kolaylaştırdığını görebilmek için şöyle bir anagram problemi kullanılabilir. Basit düzeyde İngilizce bilen Türk öğrencilerine biri Türkçe (“LASME”) ve diğeri İngilizce (“IASYD”) anagram verdiğinizi varsayın. Hangisini daha hızlı çözerler? İlki “SELAM”, ikincisi “ DAISY (PAPATYA)”dır. Herkes kendi anadilinde uzman olduğu için, Türk öğrencilerin tümü Türkçe anagramı diğerinden daha hızlı ve kolay çözecektir.

Algoritmalar, belirli türde problemleri çözmek için geliştirilmiş özgül problem çözme yollarıdır. Doğru cevap C'dir.

Whorf, Hopi yerlilerinin diline “zamansız dil “ adını vermiştir çünkü diğer dillerin aksine, bu dilde konuşurken geçmiş, gelecek ya da şimdiki zamanın ayırt edilmediğini ifade etmiştir. Doğru cevap D'dir.

Zekaya ilişkin faktör kuramlarından ilki, faktör analizi tekniğini de geliştiren Spearman tarafından ortaya konulmuştur. Spearman, her bireyin g faktörü olarak adlandırılan genel bir zekâ faktörüne sahip olduğunu ileri sürmüştür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Bu zeka ölçeği Fransız Psikolog Alfred Binet tarafından 19. yüzyılın sonlarında geliştirilmiştir. Binet meslektaşı Simon ile birlikte 1905’te bir zeka ölçeği geliştirmiştir. Binet-Simon Zeka Ölçeği 1908 ve 1911’de yeniden gözden geçirilmiştir. Binet, zeka ölçeğinin algısal yeterliliklerden ziyade, akıl yürütme ve problem çözme becerilerini içermesi gerektiğini varsaymıştır. Doğru cevap B'dir.

Dilin düşünceyi ya da aynı anlama gelmek üzere bilişi şekillendirdiği düşüncesinin en önde gelen
savunucularından biri Whorf ’tur. 1950’lerde Whorf, dilin dünyanın algılanış biçimini yapılandırdığını iddia etmiştir.

Spearman, her bireyin g faktörü olarak adlandırılan genel bir zekâ faktörüne sahip olduğunu ileri sürmüştür. Spearman’a göre, g faktörü kendini her alanda gösterir. Yani zeki insan tüm konularda zekiliğini gösterir.

Zekânın pek çok bağımsız yetenekten oluştuğuna inanan Gardner, kaç tane zekâ olduğunu belirlemenin güç olduğunu söylese de yedi farklı zekâ ayırt etmiştir: Dille ilgili zekâ, müzik zekâsı, mantıksalmatematiksel zekâ, uzamsal zekâ, kişiler arası zekâ, beden-kinestetikle ilgili zekâ ve içsel zekâ. Akıcı zekâ ise Cattell'in faktör analizinden elde edilen kanıtları kullanarak saptadığı zeka türüdür.

Thurstone, zekâyı yedi faktörün oluşturduğunu ileri sürmektedir.Bu faktörler uzamsal yetenek, algısal hız, sayısal yetenek, sözel yetenek, bellek, kelime bilgisi ve akıl yürütmedir. Doğru cevap C'dir.

Cattell, Thurstone tarafından gerçekleştirilen faktör analizinden elde edilen kanıtları kullanarak akıcı zeka ve kristalleşmiş zeka olmak üzere iki tür zekâ saptamıştır. Doğru cevap A'dır.

Akıcı yetenek ya da akıcı zekâ, yeni durum ya da problemlerle uğraşılırken kullanılan zekâ türüdür. Kabaca sözel olmayan akıl yürütme biçimine  karşılık gelir. Bu zekâ türü deneyim ve eğitimden çok az etkilenirler. Bunun tersine kristalleşmiş zekâ, daha önceden kazanılmış bilgiye ve düşünülme biçimlerine dayanılan zekâ türüdür ve sözel zekâya karşılık gelir. Genel olarak, kristalleşmiş zekânın akıcı zekâya bağımlı olduğunu söylemek mümkündür ama tersi mümkün değildir. Doğru cevap C'dir.

Wechsler Yetişkin Zekâ Ölçeği (WYZÖ) 1955 ve 1981’de tekrar gözden geçirilmiştir. Bu ölçek biri sözel ve diğeri performans olmak üzere iki alt ölçekten oluşur. Sözel bölüm bilgi sorularını, basit aritmetik sorularını ve yargı sorularını kapsar. Performans bölümü ise birkaç resmin öykü oluşturacak biçimde dizilmesi, resimdeki eksik parçanın bulunması gibi problemleri kapsar.

Gardner yedi farklı zekâ ayırt etmiştir. Bunlar; (1) dille ilgili zekâ, (2) müzik zekâsı, (3) mantıksal-matematiksel zekâ, (4) uzamsal zekâ, (5) kişiler arası zekâ, (6) beden-kinestetikle ilgili zekâ ve (7) içsel zekâdır. Doğru cevap B'dir.