DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

Uzaklık algısına kaynaklık eden tek göze bağlı ipuçları şunlardır: Göreli büyüklük, doğrusal perspektif, görsel alanda yükseklik, örtüşme ve görsel alanın dokum gradyanı ve netliği.

Sadece insan ve aslan, kaplan gibi avcı hayvanların anatomik yapıları derinliği algılamada iki gözün iş birliği yapmasına izin verir. Bu canlılarda gözler kafanın önündedir ve aralarında mesafe vardır. İnsanda 6 cm. olan bu mesafeye retinal ayrıklık denir. Retinal ayrıklık nedeniyle bir nesneye bakıldığında, iki göz nesneye ait birbirinden biraz farklı olan iki imge görür.

Eğer tamamıyla karanlık olan bir odada sessizce oturup, karşı duvardaki sabit ışık kaynağına sürekli bakılırsa, bir süre sonra ışığın hareket etmeye başladığı görülür. Gerçekte ışık sabit olduğu hâlde, hareket ediyormuş gibi algılanır. Otokinetik etki olarak adlandırılan bu olgu, psikolojinin çeşitli alanlarındaki deneylerde uyarıcı olarak kullanılmıştır.

Doğrusal perspektif, doğrusal çizgilerin uzaklaştıkça birbirlerine kavuşacakmış gibi görünmesidir. Örneğin yol gitgide daralır ve ufuk çizgisinde yolun konturları (kenarları) birleşir. Yolu oluşturan iki çizgine kadar birbirine yakınlaşırsa, mesafeyi o kadar uzak algılarız.

Benzerlik ilkesine göre, insanların, çeşitli açılardan birbirine benzer nesneleri bir grup olarak algılama eğilimi vardır. Nesneler şekilleri, büyüklükleri ya da renkleri açısından benzer algılanabilir

Kırmızı ışıkta arabanın içinde otururken yanınızdaki araba geriye doğru gittiğinde, bir an onun mu geriye, sizin mi ileriye gittiğini algılayamazsınız. Bu durumda, sadece binalar ya da ağaçlar gibi hareket etmeyen nesnelere bakarak (referans çerçevesi oluşturarak), hangi arabanın hareket ettiğinden emin olabilirsiniz.

Derinlik ve mesafeyi algılamak için çift göze bağlı iki ipucu kullanılmaktadır: Retinal ayrıklık ve kavuşma derecesi.

Algı bireye özgüdür ve duyum olmadan gerçekleşemez.

Algı, çok hızlı işleyen bilişsel bir süreçtir. Bu
süreçte algılayıcı, gördüğü (duyduğu, dokunduğu
vb.) şeyin anlamını bulmak için durup düşünmez
(Carlson, 1990). Ancak bu, algının otomatik olarak uyarıcıyı yorumladığı bir süreç olduğu anlamına gelmemelidir. Algı, algılayıcının aktif olarak
uyarıcıyı inşa ettiği bir süreçtir. Diğer bir deyişle
uyarıcıyla karşılaştığında, algılayıcı o uyarıcıdan aldığı duyumsal mesajları en mantıklı biçimde nasıl
yorumlanacağına karar vermek zorundadır. Bilişsel
psikologlar, analiz-sentez kuramı çerçevesinde bu
süreci hipotez test etme olarak adlandırırlar

Gestalt psikologlarına göre algılayıcı, nesneleri şu
ilkeler doğrultusunda gruplandırarak algılar: Yakınlık, benzerlik, tamamlama, süreklilik ve ortak kader.

Süreklilik İlkesi
Süreklilik ilkesine göre, insanlar nesneleri düz
bir çizgi ya da düzenli bir eğri üzerinde yerleştirerek bir birim olarak algılama eğilimindedirler. Şekil
2.7’de algılayıcı, noktalardan bazılarını düzgün bir
eğri oluşturacak biçimde gruplandırarak algılar.

Benzerlik İlkesi
Benzerlik ilkesine göre, insanların, çeşitli açılardan birbirine benzer nesneleri bir grup olarak algılama eğilimi vardır. Nesneler şekilleri, büyüklükleri ya da renkleri açısından benzer algılanabilir.

Algı, algılayıcının aktif olarak uyarıcıyı inşa ettiği bir süreçtir.

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.