DAVRANIŞ BİLİMLERİ II

Gestalt psikologlarına göre algılayıcı, nesneleri yakınlık, benzerlik, tamamlama, süreklilik ve ortak kader ilkeleri doğrultusunda gruplandırarak algılar. Uzaklık bu ilkelerden değildir.

Bu sebeple, doğru cevap E şıkkıdır.

Tamamlama ilkesi, duyusal girdilerde boşluk olsa bile şekli bir bütün olarak algılama eğilimini yansıtır.

Süreklilik ilkesine göre, insanlar nesneleri düz bir çizgi ya da düzenli bir eğri üzerinde yerleştirerek bir birim olarak algılama eğilimindedirler.

Benzerlik ilkesine göre, insanların, çeşitli açılardan birbirine benzer nesneleri bir grup olarak algılama eğilimi vardır.

Yakınlık ilkesi, uzayda birbirlerine yakın olan nesneleri bir grup olarak algılama eğilimini ifade eder. 

Ortak kader ilkesi ise, harekete dayanır. Bu ilkeye göre, aynı yönde hareket eden nesneler bir grup olarak algılanır.

Dolayısıyla, doğru cevap B şıkkıdır.

Tamamlama ilkesi, duyusal girdilerde boşluk olsa bile şekli bir bütün olarak algılama eğilimini yansıtır.

Benzerlik ilkesine göre, insanların, çeşitli açılardan birbirine benzer nesneleri bir grup olarak algılama eğilimi vardır.

Yakınlık ilkesi, uzayda birbirlerine yakın olan nesneleri bir grup olarak algılama eğilimini ifade eder. 

Ortak kader ilkesi ise, harekete dayanır. Bu ilkeye göre, aynı yönde hareket eden nesneler bir grup olarak algılanır.

Süreklilik ilkesine göre, insanlar nesneleri düz bir çizgi ya da düzenli bir eğri üzerinde yerleştirerek bir birim olarak algılama eğilimindedirler.

Bu sebeple, doğru cevap A şıkkıdır.

Benzerlik ilkesi, insanların, çeşitli açılardan birbirine benzer nesneleri bir grup olarak algılama eğilimiyken; tamamlama ilkesi, duyusal girdilerde boşluk olsa bile şekli bir bütün olarak algılama eğilimini yansıtır.

Süreklilik ilkesine göre, insanlar nesneleri düz bir çizgi ya da düzenli bir eğri üzerinde yerleştirerek bir birim olarak algılama eğilimindedirler.

Ortak kader ilkesi ise, harekete dayanır. Bu ilkeye göre, aynı yönde hareket eden nesneler bir grup olarak algılanır.

Dolayısıyla, doğru cevap D şıkkıdır.

Otokinetik etki, stroboskopik hareket ve fi fenomeni olmak üzere üç tür görünürde hareket vardır. 

Dolayısıyla, doğru cevap B şıkkıdır.

Uzaklık algısına kaynaklık eden tek göze bağlı ipuçları; göreli büyüklük, doğrusal perspektif, görsel alanda yükseklik, örtüşme ve görsel alanın dokum gradyanı ve netliğidir.

Retinal ayrıklık ve kavuşma derecesi ise derinlik ve mesafeyi algılamakta kullanılan çift göze bağlı ipuçlarıdır. 

Bu sebeple, doğru cevap B şıkkıdır.

Doğrusal perspektif, görsel alanda yükseklik ve örtüşme uzaklık algısına kaynaklık eden tek göze bağlı ipuçlarıdır. 

Retinal ayrıklık ise, bir nesneye bakıldığında, her iki gözün, nesneye ait birbirinden biraz farklı olan iki imge görmesini sağlar. Böylece sağ göz, nesnenin sağ yanı, sol göz de nesnenin sol yanı hakkında daha fazla bilgi alır. 

Dolayısıyla, doğru cevap C şıkkıdır.

Fiziksel dünyada gerçekleşen sürekli değişimler sonucu algılayıcının duyumlarında da sürekli bir değişim vardır. Bir uyarıcıyı farklı koşullarda görmek,
aynı uyarıcıya ait her defasında değişik görsel duyum alınması anlamına gelir. Algısal değişmezlik olgusu olmasa, görsel duyumlarda hiç durmaksızın devam eden bu değişme nedeniyle dünya sabit olarak algılanamazdı ve bu da dünyayı, insan açısından çok kaotik bir yer hâline getirirdi.

Bu sebeple, doğru cevap E şıkkıdır.

Kültürel açıdan farklı olan grupların algısal deneyimlerinin de farklılık gösterdiği ifade edilir. Bu soruda verilen olgu da, kültürel farklılıkların etkisine işaret etmektedir. 

Bu sebeple, doğru cevap A şıkkıdır.

Aç olan bir insanın aç olmayan bir insana göre belirsiz resimleri yorumlarken yiyeceğe daha çok benzetmesi algıda güdülenmenin önemini çok açık bir şekilde ortaya koyar. Aynı şekilde susuz kalmış bir insanın da benzer bir tepki göstermesi kuvvetle muhtemeldir. Bu, algılayıcının bireysel ihtiyaçları ve bu ihtiyaçların yarattığı güdülenme durumuyla, yani algılayıcının kişisel özellikleriyle ilgilidir. 

Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkıdır.

Gördüğümüz nesnelerin çoğu şekil ya da zemin olarak sınıflandırılabilir. Şekil, belirli biçimi olan ve uzayda yer kaplayan bir nesnedir. Zemin, herhangi bir biçime sahip değildir. Zemin, önünde gördüğümüz şeklin yerini belirlememize yardım eder. Bir nesnenin şekil ya da zemin olma hâli nesnenin sabit bir özelliği değildir, algılayıcının uyarıcıya verdiği bir tepkidir. Şekil-zemin ilişkisi görsel algıda çok belirgindir. Ancak diğer duyularda da şekil ve zemin ayırt edilebilir. Örneğin, bir bahçede diğer bütün sesler zemin iken, kuşların cıvıltıları şekil olarak algılanabilir. Doğru cevap C’dir.

Gestalt psikologlarına göre algılayıcı, nesneleri şu ilkeler doğrultusunda gruplandırarak algılar: Yakınlık, benzerlik, tamamlama, süreklilik ve ortak kader. Doğru cevap B’dir.

Süreklilik ilkesine göre, insanlar nesneleri düz bir çizgi ya da düzenli bir eğri üzerinde yerleştirerek bir birim olarak algılama eğilimindedirler. Doğru cevap D’dir.

Stroboskopik hareket, resimleri hareketlendirmeyi mümkün hâle getirir. Hareket, sabit nesne imgelerinin hızlı bir biçimde arka arkaya sunulmasıyla yaratılır. Sinemanın temeli olan bu hareket, gerçekte, izleyiciye saniyede 16 ile 22 resmin ya da çerçevenin gösterilmesidir.  Doğru cevap A’dır.

Eğer iki nesne aynı büyüklükteyse, büyük görünen nesne gözlemciye daha yakın olarak değerlendirilir. Doğru cevap E’dir.

Görsel alandaki nesnelerin dokum gradyanı (sıklığı) ya da netliği de uzaklık algısını yaratan ipuçlarından biridir. Görsel alanda tüm ayrıntılarının görülebildiği nesneler daha yakında algılanırken, ayrıntıları kaybolan, sıklaşan ve silikleşen nesnelerin uzak olarak algılanma eğilimi vardır. Doğru cevap E’dir.

Sadece insan ve aslan, kaplan gibi avcı hayvanların anatomik yapıları derinliği algılamada iki gözün iş birliği yapmasına izin verir. Bu canlılarda gözler kafanın önündedir ve aralarında mesafe vardır. İnsanda 6 cm. olan bu mesafeye retinal ayrıklık denir. Retinal ayrıklık nedeniyle bir nesneye bakıldığında, iki göz nesneye ait birbirinden biraz farklı olan iki imge görür. Sağ göz, nesnenin sağ yanı, sol göz de nesnenin sol yanı hakkında daha fazla bilgi alır. Birbirinden biraz farklı olan bu iki imge beyinde örtüştürülür ve nesnenin üç boyutlu algılaması gerçekleşir. Doğru cevap B’dir.

Farklı ışık, farklı perspektif ve farklı uzaklık koşullarında nesneden göze gelen retinal imge de farklı olacağı için, insan, aynı nesneyi her seferinde yeniden ve yeniden tanımak zorunda kalırdı. Oysa algısal sistem, tanıdık nesnelerin ne kadar farklı koşullar altında olursa olsun aynı nesne olarak algılamaya devam eder. Doğru cevap C’dir.

Kültürel açıdan farklı olan grupların deneyimleri de farklılık gösterir. Bu yüzden de algıda deneyimin rolü bu farklılıkların algıyı nasıl etkilediğine bakılarak anlaşılabilir. Çeşitli algısal olgular açısından yapılan kültürler arası karşılaştırmalar, algıyı biçimlendirmede, içinde yaşanılan çevre ve kültürün önemini gösterir. Uzaklık ipuçlarını kullanma açısından kültürel farklılıklara bir örnek olarak Zaire’de yağmur ormanlarında yaşayan Mbuti pigmelerin deneyimleri verilebilir. Yaşamları boyunca yağmur ormanlarından çıkmayan bu insanlar, uzakta nesne görme deneyimine sahip değillerdir ve buna bağlı olarak büyüklük değişmezliği deneyimini mümkün kılacak uzaklık yargıları yoktur. Doğru cevap D’dir.

Algıyı etkileyen kişisel özelliklerden biri, algılayıcının bireysel ihtiyaçları ve bu ihtiyaçların yarattığı güdülenme durumudur. Aç̧ olan bir insanın aç olmayan bir insana göre belirsiz resimleri yorumlarken yiyeceğe daha çok benzetmesi algıda güdülenmenin önemini çok açık bir şekilde ortaya koyar. Doğru cevap A’dır.