DAVRANIŞ BİLİMLERİ II - Deneme Sınavı - 24

Kalıpyargı tehdidi; bireyin kendisinin de içinde bulunduğu sosyal gruba yönelik olumsuz yargılar neticesinde ortaya çıkan olumsuz durumları ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Bu tanım yüceltme savunma mekanizmasını anlatmaktadır.

Başa çıkma süreçleri durumlara ilişkin tepkilerdir, savunma mekanizmaları ise insanların göreli olarak kalıcı eğilimlerdir.

Bir insan iki çekici alternatif içeren bir durumda birini seçmek durumunda kalırsa yaklaşma-yaklaşma çatışması yaşar. Örneğin, çok sevdiğimiz bir arkadaşımızla buluşmak ya da çok istediğimiz bir filmi seyretmeye gitme alternatifleri arasında çatışma yaşama gibi. Bir kişi hem olumlu hem de olumsuz özellikleri içeren tek bir durumla başa çıkmak durumunda kalıyorsa yaklaşma-kaçınma çatışması yaşayacaktır. Yani kişi aynı hedefle ilgili hem çekilme hem de itilme hissedecektir. Örneğin, hoşlandığınız bir insanla samimi olmak istemek ancak bir taraftan da onun tarafından reddedilmekten çekinmek gibi. Kaçınma-kaçınma çatışması ise iki alternatifin de eşit derecede olumsuz sonuçlarla ilişkili olma durumudur.

Rekabet: Girişkenliğin yüksek, işbirliğinin düşük olduğu stildir. Bu stilde birey kendi ilgi ve ihtiyaçlarını diğer tarafın kaybetmesi pahasına ilk sıraya koyar.

Ortak çalışma: Yüksek düzeyde işbirliği ve girişkenliğin birlikte kullanılmasını içerir. Oldukça zaman, enerji ve bağlılık gerektiren bir stildir.

Kaçınma: Bir taraf ya da iki taraf için düşük düzeyde işbirliği ve düşük düzeyde girişkenliği içerir. Zaman kazandırma ve sakinleşmeye olanak tanıma gibi yararları vardır. Ancak çatışma ile başa çıkmada kalıcı bir yöntem olarak kullanıldığında yıkıcıdır.

Uzlaşma: İşbirliği ve girişkenliğin karşılıklı kabul edilebilir bir çözüm için orta düzeyde kullanılmasıdır. Bu noktada çatışmanın her iki tarafı da kendi ihtiyaçlarını bir miktar karşılar. Özellikle zamanın sınırlı olduğu ve kısa vadeli çözümler istendiğinde işlevseldir.

Kişilik, farklı durumlar ve zamanlarda bireyin ayırt edici davranış düzenlerini etkileyen karmaşık ve psikolojik nitelikler bütünüdür.

Kişiliğin biçimlenmesinde en önemli çevresel etken ailedir.

Psikoanalitik yaklaşımın kurucusu Sigmund Freud’un 19.yy’da psikiyatrik sorunlar ve bilinçdışı dürtülerle ilgili yaptığı öncü çalışmalar, psikodinamik yaklaşımın gelişmesini sağlamıştır.

Ego id’i dengeleyen, onu denetim altında tutmaya çalışan ve onun isteklerini karşılamak için uygun ortamların oluşmasına çabalayan kısımdır. Ego (benlik), id’in akıl hocası rolünü üstlenmiştir. İd, “hemen şimdi istiyorum” derken ego, “Koşullar uygunsa sana istediğini verebilirim” der.

Latens Dönemde (6-11 yaş), çocuk birçok dürtüsünü frenlemeyi ya da kontrol etmeyi öğrenir. Latens bir nevi bekleyiş anlamına gelir. Egonun gelişmesi ile önceden görülen çatışmalar kontrol altına alınır. Cinsel dürtüsü gizlidir ve cinsiyetle ilgili konulardan hoşlanmadığı için kendisini oyuna verir

Freud’un kuramı her davranışı, her kişilik özelliğini savunma mekanizmaları ya da bastırma ile açıklayacak gücü sınırsız bir kuram olarak görülmektedir.

Adler, Jung, Erikson, Fromm gibi teorisyenler de kişilikle ilgili kuramlarıyla psikodinamik yaklaşımın farklı açılardan ele alınmasına katkıda bulunmuşlardır. Yeni-Freudcular olarak isimlendirebileceğimiz bu kişiler, bazı noktalarda Freud’un kişilik hakkındaki görüşlerine katılmamaktadırlar. G. Allport ise, özelliklerin kişiliği oluşturan temel yapı taşları ve birey olmanın kaynakları olduğunu düşünmüştür.

Adler'e göre “İnsan olmak kendini aşağı hissetmek demektir. Her psikolojik yaşamın başlangıcında derin bir aşağılık duygusu yer alır.” Her çocuk, yetişkinlerden oluşmuş bir çevre içinde büyümek zorunda olduğundan, kendini zayıf, küçük ve yalnız başına yaşayamayacak kadar güçsüz hissetme eğilimindedir.

A seçeneğinde gösterilen İyi Örnek Modeli kavram oluşturma modelleri arasında yer alır. Diğer modeller ise Özellikler Modeli ve Prototip Modelidir. Doğru cevap A'dır.

Karakter, bir insanın yaşadığı çevresine, başka insanlara, içinde yaşadığı topluma ve genellikle hayatın gereklerine karşı takındığı tavrı anlamamızı mümkün kılar. Karakter, doğuştan ya da kalıtımla geçen bir şey değildir; onları özel bir beden yapısını yaşatabilmek amacı ile kazanılmış özellikler olarak görmek gerekir. Örneğin, bir çocuk tembel dünyaya gelmemiştir. Tembeldir, çünkü tembellik ona hayatı daha kolay bir hale getirecek en iyi araç olarak görünmekte, aynı zamanda önemli bir kimse olduğu duygusunu sürdürebilmek imkanı da vermektedir.  Karakterden farklı olarak mizacın(huy) genellikle kalıtımsal olduğu söylenebilir.

Genetik olarak getirdiğimiz özellikler, davranışlarımızın temel itici gücünü oluşturur. Doğumla birlikte meydana gelen bireysel farklılıklar, onun çevresiyle etkileşimini de etkiler.  Örneğin doğuştan bedeninde eksiklik bulunan bireyin bu özelliği ileride onun daha mücadeleci bir kişilik özelliğine sahip olmasına neden olabilir.

Adler’in kişilik kuramına getirdiği bakış açısını incelemeye onun şu cümlesiyle başlayabiliriz: “İnsan olmak kendini aşağı hissetmek demektir. Her psikolojik yaşamın başlangıcında derin bir aşağılık duygusu yer alır.” Her çocuk, yetişkinlerden oluşmuş bir çevre içinde büyümek zorunda olduğundan, kendini zayıf, küçük ve yalnız başına yaşayamayacak kadar güçsüz hissetme eğilimindedir.

Kolektif bilinçdışı kavramını geliştiren Carl Jung, nesiller boyunca aktarılan ortak deneyimlerin bizim şimdiki hayatımızdaki etkisine dikkat çekmiştir. Yeni doğan bebeğin annesiyle kurduğu bağ ya da
her çocuğun karanlıktan korkması gibi doğuştan sahip olduğumuz bilinçaltı psişik özellikler, çevremize belli şekillerde tepki vermemizi sağlar.

Diğer kuramlardan farklı olarak insancıl kuramlar, mutluluk ve kendini gerçekleştirme için çabalayan
sağlıklı kişilere odaklanmaktadır.

İçsel denetimi yüksek bir öğrenci, sınavdan aldığı yüksek notun tamamen kendisinin çok çalışmasının bir sonucu olduğuna inanırken, dışsal denetimi yüksek bir öğrenci ise şans eseri yüksek not aldığına inanır. İçsel denetim odaklı kişiler, bağımsız, aktif, girişken olurken, dışsal denetim odaklı kişiler, kaygılı, dogmatik ve kuşkucu özellikler taşıyabilirler.