DAVRANIŞ BİLİMLERİ II - Deneme Sınavı - 20

Alfred Adler'in kişilik kuramı, yaşama bir aşağılık duygusuyla başladığımızı ifade eder ve bu aşağılık duygusu ile başa çıkabilmek için göstereceğimiz çabaya üstünlük çabası adını verir.

Persona, içe dönüklük-dışa dönüklük, sezgi ve duygu gibi kavramlar Jung'un kişilik kuramının yapı taşları arasındayken rol karmaşası Erik Erikson'ın psikososyal gelişim süreçleri arasındadır.

Fromm, özgürlükle gelen çaresizlik ve yalnızlık duygusunu aşmak için üç ana strateji kullanıldığını savunur: Otoriteciliğe başvurmak; Yıkıcılığı seçmek ve Uyumluluğu seçmek.

Bireylerin hayalci ya da gerçekçi olma eğilimleri, deneyime açık olup olmamalarıyla ilgilidir.

Albert Bandura'nın Bilişsel-Sosyal öğrenme teorisi, dolaylı tecrübe ve gözlemleyerek öğrenme süreçlerine dayanmaktadır.

Tematik Algı Testinde katılımcılara belirsiz sahnelerin resimleri gösterilir ve bu görüntüdeki insanların ne düşündükleri, ne yaptıkları sorulur.

Cattell, Thurstone tarafından gerçekleştirilen faktör analizinden elde edilen kanıtları kullanarak akıcı zeka ve kristalleşmiş zeka olmak üzere iki tür zekâ saptamıştır. Doğru cevap A'dır.

Özerkliğe Karşı Utanma ve Şüphecilik: İkinci yılın sonunda çocuklar, dünyadaki diğer varlıklara karşı kim olduklarını bilmek isterler. Özerklikleri gelişen bireyler, çevrelerini kontrol edebileceklerine ve engelleri aşacaklarına inanırlar. Aşırı koruma geliştiren anne-babalar ise çocuğun etrafını keşfetmesine izin vermediklerinde çocuklarında utanç ve şüphe duygusunun gelişmesine neden olurlar. Doğru cevap A'dır.

Öğrenme kavramıyla kişilik gelişimini açıklamaya çalışan Rotter, kuramını -beklenti- üzerine kurmuştur. İnsanların davranışları, o davranışların sonucunda alacakları ödülün varlığına inanmalarına bağlıdır.  Doğru cevap C'dir.

Olayları yorumlamak ve kestirmek için kullandığımız bilişsel yapılara kişisel yapılar adını veren Kelly, her bireyin kişisel yapılarının bir diğerininkine benzemediğini söyler. Doğru cevap B'dir.

Tutumlarımız, çevredeki uyarıcılar ve geri bildirimler davranışlarımızı, dolayısıyla kişiliğimizi etkiler. Davranışlarımız da çevremiz üzerinde etkilidir. Bandura, bu etkileşime karşılıklı belirlenimcilik adını vermiştir. Doğru cevap D'dir.

Kelly’nin yaklaşımına göre bireyler, tıpkı bir bilim adamı gibi yaşamlarına ilişkin geliştirdikleri hipotezler geliştirir ve sınarlar. Tutarlı olan varsayımları kullanmaya devam ederken, tutarsız olanları siler ve yenisini geliştirirler. Bunu yapmalarındaki amaç belirsizliği azaltmak ve geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunmaktır. Doğru cevap E'dir.

ABC modelindeki ikinci unsur olan biliş, tutumun inançlar ile ilgili unsurudur. “Kadınların araba kullanırken daha dikkatli olduğuna inanıyorum” gibi ifadeler kişinin belli konulardaki algılarını ya da inanışlarını ifade etmektedir. Bu unsuru tutumları ölçen ölçekler kullanarak ya da kişinin belli inanışlarını ortaya koyan sözlü ifadelerini değerlendirerek anlamak mümkündür.

Tutum, kişinin belli objelere karşı belli davranışlarda bulunma eğiliminde olmasıdır. Tutumların oluşumunda  öğrenmenin etkisi büyüktür. Tutumlar, değerler, duygu durumu ve duygular ile yakından ilişkilidir.Kişilerin hangi davranışlarda bulunmaya eğilimli olduklarını anlayabilmek, diğer bir deyişle davranışlarını önceden tahmin edebilmek için tutumları hakkında fikir sahibi olmak gerekmektedir. Tutumlar sabit olmayıp değişkendirler. Örneğin, kişinin aldığı bir bilgi, tutumunu değiştirebilir.

Değerler, kişinin hayatta ne için çabalamak gerektiğine ve nasıl davranmasının doğru olacağına ilişkin inanışlarıdır. Farklı bir ifadeyle değerler, kişiye hangi tür davranışların daha uygun olduğuna karar verirken yol gösteren prensipler, standartlardır.

Tutum ölçümlerinde sorunun açık, anlaşılır ve yanlış anlamaya yer bırakmayacak şekilde yalın olması gerekir. Yöneltilen sorularda birden çok ifadenin yer alması veya iki negatif ifade kullanılması, soruların anlaşılmamasına sebep olabilir. Bu nedenle aynı soruda birden fazla ifadeye yer verilmemelidir. Bireyler sorulan sorularla belirli bir cevaba yönlendirilmemelidir. Tutum ölçümlerinde birbirine benzer ifadelerin veya soruların kullanılması yararlı olacaktır. Duygu, düşünce ve/veya davranışsal eğilimi tek bir soru ile ölçmek araştırmacılara net bir veri sunma noktasında yetersiz kalacaktır. Son olarak Özellikle birbiri ile ilişkili tutumların ölçümünde, bireyler iki tutum arasında benzetme veya karşılaştırma yoluna gidebilmektedirler. Bu nedenle birbiri ile ilişkilendirilebilecek konulara ilişkin tutum ölçümlerinin katılımcılara ard arda yöneltilmemesi gerekmektedir.

Tutum ölçümlerinde kullanılan bir diğer ölçek tipi Likert ölçek tipidir. Rensis Likert tarafından geliştirilen bu ölçekte kişinin tutum ifadesine katılma derecesi ölçülmektedir. Kişilerden söz konusu tutuma yönelik ifadeleri 1’den 5’e kadar sıralanan ve farklı katılım derecelerini ifade eden bir skala üzerinde değerlendirmeleri istenir.

Tutumların mutlaka bir davranışa dönüşmesi söz konusu olmayabilir. Belli bir davranışa eğilimi olan kişilerin o davranışta bulunma olasılığı olmakla beraber, bir sebeple o davranışı sergilemeyebilirler. Bu durumda tutum ile davranış arasındaki ilişki her zaman belli değildir. Kişinin tutumu ile kendisinden beklenen davranışın birbirlerinden farklı olması durumunda kişide bilişsel karmaşa ortaya çıkmaktadır.

Kalıpyargılar belirli bir toplumsal grup hakkında sahip olunan inançlar olup belirli gruplara ve bu gruplara dâhil olan bireylere ilişkin genellemeleri ifade eder. Bu genellemeler, grubun veya bireyin psikolojik temsiliyeti yani algılanması ile ilişkilidir. bireylere algılama süreçlerinde enerji tasarrufu sağlaması oluşum sebepleri arasındadır.   Kalıpyargılar durağan olmayıp, zaman içerisinde değişen yaşam düzeni ve sosyal yapılar sayesinde ufak farklılıklar gösterebilmektedirler. Ne var ki bu yargıların oluşması ve aktarılması uzun yıllar aldığı gibi, değişmesi ve bu değişikliklerin benimsenmesi de uzun süreler gerektirmektedir.

Kalıpyargı tehdidi; sosyal psikolojide sıklıkla çalışılan ve bireyin kendisinin de içinde bulunduğu sosyal gruba yönelik negatif yargılar neticesinde ortaya çıkan olumsuz durumları ifade eden bir kavramdır. Kadınların matematik, fizik gibi alanlarda erkeklerden daha başarısız olmalarına inanmaları nedeniyle üniversitede bu bölümleri tercih etmemeleri kalıpyargı tehdidine örnektir.